Key Points
- Trauma can have a profound impact on brain structure and function
- With the right help, a child can recover from recent and historical trauma
- In some cases, professional help is necessary
ANU ဆေးနှင့်စိတ်ပညာကျောင်းရှိ အကြီးတန်းကထိကနှင့် စိတ်ရောဂါပညာရှင် ဒေါက်တာ Dave Pasalich က စိတ်ဒဏ်ရာသည် ကျယ်ပြန့်သောအတွေ့အကြုံများမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။“ကလေးများသည် အလွန်အန္တရာယ်များသော သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်နိုင်သော အဖြစ်အပျက်များနှင့် ကြုံတွေ့ရသောအခါတွင် စိတ်ဒဏ်ရာများ ခံစားရပြီး ၎င်းတို့သည် လွှမ်းခြုံ၊ စိတ်ပူပန်မှုနှင့် ကူကယ်ရာ မဲ့မှုကို ခံစားရသည်” ဟု ဒေါက်တာ Pasalich က ရှင်းပြသည်။
"ဤပြင်းထန်သောဖြစ်ရပ်များတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ သို့မဟုတ် ကားမတော်တဆမှုများ၊ စစ်ပွဲ၊ အကြမ်းဖက်မှု၊ မတရားဖိနှိပ်ခြင်းမှုနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးသူများနှင့် ခွဲခွာရသည့်အထိ စိတ်ဆင်းရဲစရာများ ပါဝင်သည်။"
Norma Boules သည် Greater Sydney ရှိ Parramatta Community Migrant Resource Center (CMRC) တွင် အစောပိုင်း ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးသည့် ပရောဂျက်အရာရှိဖြစ်သည်။
CMRC သည် အသစ်ရောက်ရှိလာသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ၊ ဒုက္ခသည်များနှင့် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဝင်ရောက်လာသူများကို အထူးပြုပံ့ပိုးပေးသည့် ဝန်ဆောင်မှုများ ပေးပါသည်။
မစ္စ Boules သည် စစ်ပွဲကဲ့သို့သော စိတ်ထိခိုက်စရာဖြစ်ရပ်များ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် ကလေးများ၏ မိဘများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးသူများနှင့် မကြာခဏ အတူလုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။
“သုံးနှစ် ဒါမှမဟုတ် လေးနှစ်အရွယ် ကလေးတွေ အရမ်းရန်လိုတဲ့အခါ [စိတ်ထိခိုက်စရာ] တစ်ခုခု ဖြစ်သွားတာကို အစကတည်းက သိပါတယ်” ဟု Mrs Boules က ရှင်းပြသည်။
As well as focusing on individual cases, Mrs Boules also runs a few parenting education programs, including the Circle of Security, a program that helps parents understand their child’s emotional world. Credit: Mikael Vaisanen/Getty Images
ဦးနှောက်အပေါ် စိတ်ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်။
Dr Pasalich က အထူးသဖြင့် အရေးကြီးတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုကာလတွေမှာ ခံစားရတဲ့ ဒဏ်ရာဟာ ဦးနှောက် ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာအပေါ် လေးနက်စွာ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“အခြေခံအားဖြင့်၊ ကလေးတစ်ဦးသည် စိတ်ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်နှင့် ကြုံတွေ့ရသောအခါ ကမ္ဘာကြီး တစ်ခုလုံး ဇောက်ထိုးပြောင်းသွားသည်၊ ထို့ကြောင့် ယခင်က ဘေးကင်းသည်နှင့် ယခုအခါ အန္တရာယ် ရှိပြီး ကြောက်စရာကောင်းသည်” ဟု ဒေါက်တာ Pasalich က ဆိုသည်။
“စိတ်ဒဏ်ရာက ကလေးတွေရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ လူမှုရေး-စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးမှုကိုသာမက သူတို့ရဲ့ ရေရှည်ကျန်းမာရေးကိုပါ ထိခိုက်နိုင်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ သိပါတယ်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်း ပြောသည်။
ယေဘူယျအားဖြင့် စိတ်ဒဏ်ရာသည် ကလေးများ၏ ပြုမူပုံ၊ သူတို့တွေးပုံ၊ ခံစားရပုံ၊ ဆက်ဆံရေးတွင် အခြားသူများနှင့် ဆက်ဆံပုံတို့ကို သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပြီး ၎င်းသည် အိမ်နှင့်ကျောင်းတွင် ၎င်းတို့လုပ် ဆောင်ပုံကို သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
Trauma can cause a child to feel on edge a lot of the time and to see more threats around them than there really is, and this can lead them to feel unsafe and scared.Dave Pasalich
ဒေါက်တာ Pasalich က ဦးနှောက်၏ ကိုယ်လက်အင်္ဂါစနစ်၊ အထူးသဖြင့် amygdala သည် ဖြစ်နိုင်ချေ ရှိသော ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ပိုမိုထိလွယ်ရှလွယ်ဖြစ်လာနိုင်ပြီး စိုးရိမ်စိတ်နှင့် ကြောက်ရွံ့မှုတုံ့ပြန်မှုများ ကို တိုးမြင့်လာစေသည်ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“စိတ်ထိခိုက်စရာ အဖြစ်အပျက်တွေကို ကြာရှည်စွာ ထိတွေ့ခံစားရတဲ့ ကလေးတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ တကယ်ပဲ ရှင်သန်မှုပုံစံကို ပြောင်းသွားပြီး ပရမ်းပတာနဲ့ စဉ်ဆက် မပြတ် အန္တရာယ်တွေကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် လုပ်ကြတယ်” ဟု ၎င်းက ရှင်းပြသည်။
Sydney ရှိ Be Center Foundation မှ Play Therapist ဖြစ်သူ Bree De La Harpe က ကလေးတစ် ဦးသည် ရန်ပွဲ သို့မဟုတ် ရန်မူလို mode တွင်ရှိနေသည့်အခါ ၎င်းတို့၏လုပ်ရပ်များကို အပြည့်အဝ သတိမပြုမိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ တွားသွားသတ္တဝါတွေဖြစ်ပြီး မကြာခဏ လက်သီးနဲ့ထိုးတာ ဒါမှမဟုတ် ကျောင်းပြေးရင် အချိန်တော်တော်ကြာ ဘာလုပ်နေမှန်းတောင် မသိကြဘူး၊ အဲဒါက သူတို့ရဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပဲ” လို့ မစ္စ De La Harpe က ရှင်းပြပါတယ်။
“အဲဒါက သူတို့ရဲ့ အာရုံကြောစနစ်က လုံခြုံမှုမရှိဘူးလို့ ခံစားရလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ကာကွယ်ရမယ်”” ဟု သူမက ထပ်လောင်းပြောသည်။
As well as showing hyperarousal symptoms, such as hyperactivity, hypervigilance or being easily frightened or startled, a child can also show signs of the hypoarousal —where the child may seem physically slow or sluggish in their movements, may struggle to concentrate, may withdraw from social interactions and may seem less engaged with their surroundings. Credit: MoMo Productions/Getty Images
မိဘများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးသူများ မည်သို့ကူညီနိုင်သနည်း။
Melanie Deefholts သည် ဩစတေးလျနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ကျောင်းများတွင် မိဘများနှင့် ဆရာများကို ပြီးခဲ့သော 14 နှစ်အတွင်း ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည့် အတိုင်ပင်ခံဖြစ်သည်။ မိဘများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးသူ များသည် ၎င်းတို့၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် သုခချမ်းသာမှုကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ရန် အရေး ကြီးကြောင်း သူမက အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။
ငါ့အတွက်၊ ကလေးအတွက် အဲဒါကို ထိန်းထားရတာက ငါဟာ သူတို့ရပ်နေတဲ့မြေရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ် ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုပြီး 'ငါဘယ်လိုနေလဲ' လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို မေးပါ။" သူမကပြောပါတယ်။
ဒေါက်တာ Pasalich သည် ကလေး၏ ခံစားချက်နှင့် လိုအပ်ချက်များကို လိုက်လျောညီထွေရှိသော မိဘများနှင့် အုပ်ထိန်းသူများ၏ အရေးကြီးပုံကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။
"ပထမဦးစွာ ကျွန်ုပ်တို့သည် 'အထိခိုက်မခံသောမိဘအုပ်ထိန်းခြင်း' ဟုခေါ်သည့်အရာကိုအသုံးပြုရန် မိဘများအတွက် အမှန်တကယ်အရေးကြီးပါသည် — အခြေခံအားဖြင့် သင့်ကလေး၏အမူအကျင့် များက သင့်အား ၎င်းတို့၏နက်နဲသောလိုအပ်ချက်များအကြောင်း ပြောပြနေနိုင်သည်ကို သိချင်နေ ခြင်းဖြစ်သည်။"
ဥပမာအားဖြင့်၊ ကလေးသည် မလုံခြုံဟု ခံစားရပြီး ကမ္ဘာကြီးသည် ကြိုတင်မှန်းဆ၍မရပါက၊ ၎င်းတို့ သည် ထိန်းချုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရန်လိုသည့်အပြုအမူကိုပင် ပြသနိုင်သည်။ ဤထိန်းချုပ်မှုအပြုအမူကို တုံ့ပြန်မည့်အစား၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် နောက်ပြန်ဆုတ်ပြီး ကလေး၏လုံခြုံရေးအတွက် နက်ရှိုင်းသောလို အပ်ချက်ကို ကြိုးစားသင့်သည်ဟု ၎င်းက ရှင်းပြသည်။
"ဒါပေမယ့် ဒီထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အပြုအမူကို တုံ့ပြန်မယ့်အစား၊ ငါတို့ဟာ ကလေးရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက် နက်ရှိုင်းတဲ့ လိုအပ်ချက်ကို တုံ့ပြန်ဖို့ ကြိုးစားသင့်ပါတယ်... သင်ရဲ့ကလေးက သူတို့ရဲ့ ပြန်လည် ကောင်းမွန်လာဖို့အတွက် သင်ငြိမ်သက်ပြီး မေတ္တာရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်" ဟု ဒေါက်တာ Pasalich က အကြံပေးသည်။
Dr Pasalich says if a parent is able to provide a supportive relationship and family for that child, many children do recover naturally from traumas. Credit: aquaArts studio/Getty Images
လုံခြုံပြီး တည်ငြိမ်တဲ့ အိမ်ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပြီး အရည်အသွေးရှိတဲ့ အချိန်တွေကို အတူတကွ သုံးစွဲဖို့လည်း အရေးကြီးတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။စိတ်ရောဂါကုဆရာဝန်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး Be Centre မှ Play Therapist တစ်ဦးဖြစ်သည့် Tiana Wilson က စိတ်ဒဏ်ရာပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန် မကြာသေးမီက ဖြစ်ရန်မလိုအပ်ကြောင်း ရှင်းပြသည်။
A lot of trauma is held unconsciously, and that absolutely can be nurtured, held, supported, and healed. It does not need to be an immediate fix. Obviously, the earlier we can intervene and support, the better.Tiana Wilson
ဒေါက်တာ Pasalich က အချို့သောကိစ္စများတွင် ကျွမ်းကျင်မှုအကူအညီ လိုအပ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုသည်။
“စိတ်ထိခိုက်စရာကောင်းတဲ့ အဖြစ်အပျက်နဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ ကလေးတိုင်းအတွက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု အတွက်ကာလတစ်ခုရှိလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ထင်ပါတယ်၊ သို့သော် သင့်ကလေးသည် ပြန်လည်ထူ ထောင်ရေးလမ်းကြောင်းကို ပြသခြင်းမရှိပါက သို့မဟုတ် ပြဿနာများ ပိုမိုကြီးထွားလာပြီး ၎င်းတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်လျှင် ကျွမ်းကျင်သောအကူအညီကို ရယူရန်မှာ အမှန်တကယ် အရေးကြီးကြောင်း” ဒေါက်တာ Pasalich က ပြောကြားသည်။
အကူအညီဘယ်မှာရနိုင်မလဲ။
- သင့်မိသားစုဆရာဝန် (ဆရာဝန်)၊ စိတ်ရောဂါအထူးကု၊ စိတ်ပညာရှင်၊ အတိုင်ပင်ခံ သို့မဟုတ် လူမှုဝန်ထမ်းကဲ့သို့သော စိတ်ကျန်းမာရေးအထူးကု၊
- သင့်ဒေသခံလူထုကျန်းမာရေးဌာန
- on
- on
- on
