حمله قبل از طلوع آفتاب آغاز شد.
روز پنج‌شنبه، ۲۴ فبروری، اندکی قبل از ساعت ۶ بامداد به وقت مسکو، ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، به جهان اعلام کرد که دستور یک «عملیات ویژه نظامی» در اوکراین را صادر کرده است.
ماه‌ها بود که روسیه ده‌ها هزار تن از نیروهای خود را در مرز اوکراین مستقر کرده بود و این نگرانی را در غرب ایجاد کرده بود که جنگ بزرگی در اروپا که شبیه آن از جنگ جهانی دوم بدین‌سو دیده نشده، در حال رخ دادن است.
آقای پوتین چند روز قبل از صدور دستور حمله، استقلال دو منطقه جدایی‌طلب در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت و به نیروهای خود دستور داد که به عنوان «صلحبان» وارد آنجا شوند.
آن روز ایالات متحده امریکا در سازمان ملل متحد اقدام روسیه را نقض قوانین بین‌المللی و «بهانه‌ای برای جنگ» خواند- و با نگاه به گذشته، دقیقاً همان چیز اتفاق افتاد.
یک هفته پس از اعلام حمله توسط آقای پوتین و یورش نیروهای روسی از طریق هوا، زمین و دریا به اوکراین، هزاران نفر، به شمول صدها غیرنظامی، کشته شده‌اند و شهرهای اصلی اوکراین زیر باران موشک قرار دارند.
تا اکنون صدها هزار نفر به کشورهای همسایه پناهنده شده‌اند و بسیاری از اعضای جامعه بین‌المللی، از جمله آسترالیا، قول کمک داده‌اند.
این‌جا رویدادهای هفت روز گذشته را مرور کرده‌ایم و از کارشناسان پرسیده‌ایم که در آینده چه اتفاقی ممکن است بیفتد.
پنج‌شنبه
یک ساعت بعد از صدور دستور حمله توسط آقای پوتین، صدای انفجارها از میدان‌های هوایی، پایگاه‌های نظامی و شهرهای بزرگ اوکراین، از جمله کی‌یف، پایتخت این کشور، شنیده شد.
با به صدا درآمدن آژیرهای حمله هوایی در سرتاسر شهرهای اصلی، اوکراینی‌های وحشت‌زده برای پناه گرفتن به ایستگاه‌های زیرزمینی قطار گریختند یا در جست‌وجوی وسایل حمل‌ونقل برای نقل مکان زمینی برآمدند.
تصاویری از صف‌های مردم وحشت‌زده در پشت دستگاه‌های خودپرداز برای برداشت پول و فروشگاه‌های مواد غذایی به سرعت در شبکه‌های مجازی پخش شدند. ترافیک سنگینی در شاهراه‌های خروجی شهرهای بزرگ شکل گرفت.
آقای پوتین هنگام اعلام تهاجم، ادعاهای اثبات نشده‌ای مبنی بر «نسل‌کشی» سازماندهی شده توسط اوکراین در شرق آن کشور را مطرح کرد و سازمان ناتو- ائتلاف نظامی دفاعی غرب- را به «پرخاشگری» علیه روسیه متهم کرد.
ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، که یهودی است، ادعای آقای پوتین مبنی بر نازیسم را رد کرد و ادعای مشابهی را علیه او و روسیه مطرح کرد.
او از همه شهروندانی که آماده دفاع از کشور در برابر نیروهای روسی بودند، تقاضا کرد که داوطلب شوند و سلاح بگیرند. تا پایان روز، مردان اوکراینی ۱۶ تا ۶۰ ساله از کشور ممنوع‌الخروج شدند.
ترافیک سنگین در شاهراه خروجی کی‌یف، پنج‌شنبه، ۲۴ فبروری ۲۰۲۲. Source: Emilio Morenatti/AP
بر بنیاد آمار دولت اوکراین، دست‌کم ۱۳۷ نفر در جریان درگیری‌های روز اول کشته شدند.
رهبران جهان به سرعت به حمله روسیه بر همسایه‌اش واکنش نشان دادند و کشورهای غربی، از جمله آسترالیا، تحریم‌های گسترده‌ای را علیه آن کشور اعمال کردند.
جمعه
در اوایل بامداد روز جمعه، دو انفجار مهیب مرکز کی‌یف را تکان دادند و مقامات اوکراینی مدعی شدند که یک هواپیمای دشمن را سرنگون کرده‌اند که سپس با یک ساختمان مسکونی برخورد کرده و باعث آتش گرفتن آن شده است.
آقای زلنسکی ساعاتی بعد ویدیویی از مرکز کی‌یف منتشر کرد و قول داد که از پایتخت دفاع خواهد کرد. رهبر اوکراین همچنین روسیه را به هدف قرار دادن مناطق مسکونی متهم کرد.
نیروهای روسی به سوی پایتخت پیشروی کردند و ظاهراً به حومه شهر کی‌یف رسیدند و آقای پوتین از ارتش اوکراین خواست که دولت منتخب خود را سرنگون کنند.
زنی اوکراینی در حال گریه بعد از اصابت موشک به خانه‌اش Source: Emilio Morenatti/AP
مقامات اوکراینی همچنین پس از تسخیر نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل توسط روسیه، از افزایش سطح تشعشعات در آنجا خبر دادند.
با نزدیک‌تر شدن نیروهای روسی به کی‌یف، وزارت دفاع اوکراین از غیرنظامیان خواست که «ما را از تحرکات نیروها مطلع کنید، کوکتل مولوتف (نوعی بمب دست‌ساز) بسازید و دشمن را خنثا کنید.»
سازمان ملل متحد اعلام کرد که بیش از ۵۰ هزار اوکراینی در ۴۸ ساعت اول جنگ از وطن شان متواری شده‌اند و خواستار «دسترسی ایمن و بدون مانع» امدادگران برای انجام عملیات‌های بشردوستانه شد.
در خارج از اوکراین، ناتو نشست اضطراری برگزار کرد و روسیه قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل را که از «پرخاشگری» آن به اوکراین ابراز تأسف می‌کرد و خواستار خروج فوری نیروهای آن بود، وتو کرد.
یک سرباز اوکراینی در شهر کی‌یف، صبح ۲۶ فبروری ۲۰۲۲. Source: AFP / AFP via Getty Images
آقای زلنسکی نیز با تعدادی از رهبران غربی صحبت کرد و از آن‌ها خواست فراتر از تحریم‌های اعلام شده از اوکراین حمایت کنند.
شنبه
روز شنبه، شهرهای اوکراین برای سومین روز شاهد حمله‌های توپخانه‌ای و پرتاب موشک‌های کروز توسط نیروهای روسی بودند و گزارش‌هایی از کشته شدن ده‌ها نفر دیگر منتشر شدند.
یک ساختمان بلندمنزل در کی‌یف هدف قرار گرفت و از ساعت ۵ عصر تا ۸ صبح در شهر منع رفت‌وآمد اعلام شد.
تعدادی از کشورها، از جمله ایالات متحده و بریتانیا، قسط جدیدی از تحریم‌ها را که مستقیماً آقای پوتین را هدف می‌گرفتند، اعلام کردند. آسترالیا اعلام کرد که درباره پیروی از سایر کشورهای غربی مشورت می‌کند.
ائتلافی متشکل از اتحادیه اروپا، ایالات متحده و بریتانیا اعلام کردند که دسترسی برخی از بانک‌های روسی را از سیستم بانکی جهانی سویفت قطع کرده و دارایی‌های بانک مرکزی مسکو را «فلج» می‌کنند.
آقای زلنسکی اعلام کرد که پیشنهاد امریکا مبنی بر خارج کردن وی از کشور را رد کرده است. او در عوض خواستار مهمات بیشتر شد.
گزارش‌های تکان‌دهنده‌ای از خطوط مقدم بحران در رسانه‌های اجتماعی پخش شدند؛ نوزادان در ایستگاه‌های زیرزمینی قطار متولد شدند، با آفریقایی‌ها در گذرگاه‌های مرزی رفتار نژادپرستانه صورت گرفت و افغان‌هایی که سال گذشته از دست طالبان به این کشور پناه برده بودند، دوباره خود را در وضعیت مشابهی در اوکراین یافتند.
رسانه‌های روسی گزارش دادند که سربازان این کشور شهر ملیتوپل را تصرف کرده‌اند. این اولین شهر با جمعیت قابل توجه بود که به دست نیروهای روسی تصرف می‌شد. با این‌حال، این گزارش توسط اوکراین رد شد.
از سوی دیگر، کشورهای اروپایی عبور هواپیماهای روسی از حریم هوایی خود را ممنوع کردند.
همزمان با تشدید درگیری‌ها و ادامه پیشروی‌های نیروهای روسی، منابع اطلاعاتی در غرب گفتند که روسیه با مقاومت بیشتر از آن‌چه انتظارش را داشت روبه‌رو شده و سرعت پیشروی آن به‌شدت کند است.
یک‌شنبه
اوایل روز یک‌شنبه گزارش شد که موشک‌هایی به شهر مرکزی واسیلکیف اصابت کرده و یک پایانه نفتی را به آتش کشیده است. از سوی دیگر، جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه در منطقه لوهانسک گفتند که شهر روونکی مورد اصابت موشک اوکراین قرار گرفته است.
مقامات اوکراینی گفتند که یک خط لوله گاز طبیعی نیز در خارکیف، دومین شهر بزرگ این کشور، و جایی که گزارش می‌شد نیروهای روسی به آنجا وارد شده بودند، منفجر شده است.
آقای پوتین به فرماندهان نظامی خود دستور داد تا نیروهای بازدارنده هسته‌ای روسیه را در حالت آماده‌باش قرار دهند که این امر باعث واکنش ناتو و سازمان ملل شد.
همچنین ارتش روسیه برای اولین بار اعتراف کرد که تعدادی از سربازان آن «کشته و زخمی» شده‌اند.
در ادامه درگیری‌های شدید در سراسر کشور و شهرهای بزرگ، دولت اوکراین گفت که هیأتی را به رهبری الکساندر لوکاشنکو، متحد آقای پوتین، برای گفت‌وگو با جانب روسیه به بلاروس می‌فرستد. این گفت‌وگوها بدون نتیجه مشخص پایان یافتند.
یک واسطه نقلیه نظامی در حال سوختن در شهر خارکیف، ۲۷ فبروری ۲۰۲۲. Source: AAP / Marienko Andrew/AP
آسترالیا به کشورهایی ملحق شد که کمک نظامی و تسلیحاتی به اوکراین می‌فرستند و تصمیم قبلی خود را که گفته بود تنها کمک‌های «غیرکشنده» می‌فرستد، باطل اعلام کرد. نخست‌وزیر اسکات موریسن همچنین اعلام کرد که آسترالیا شرایط صدور ویزه به اوکراینی‌ها را سهل‌تر می‌کند.
اتحادیه اروپا هشدار که جنگ اوکراین می‌تواند تا هفت میلیون نفر را آواره کند و وزارت داخله لهستان اعلام کرد که از آغاز جنگ تا اکنون حدود ۱۰۰ هزار نفر وارد این کشور شده‌اند. اتحادیه اروپا برای نخستین بار در تاریخ خود با تأمین مالی خرید و تحویل‌دهی تسلیحات به اوکراین موافقت کرد.
یک گفتمان بین‌المللی درباره زبانی که برخی از رسانه‌ها در پوشش تهاجم اوکراین به کار بردند، آغاز شد. تعدادی از خبرنگاران رسانه‌های غربی در گزارش‌های خود گفتند که جنگ در عراق و افغانستان با جنگ در اوکراین متفاوت است، زیرا این اوکراین یک کشور «متمدن» است.
اعتراضاتی علیه روسیه و جنگ اوکراین در برلین، برن، لندن، توکیو، سیدنی و سایر شهرهای عمده جهان برگزار شدند.
دوشنبه
در پنجمین روز نبرد، نیروهای اوکراینی ادعا کردند که یورش روسیه کند شده است، اما همچنان به سمت کی‌یف در حال پیشروی است. در همین حال، روسیه از دست‌یابی به پیشروی‌هایی در جنوب اوکراین خبر داد.
شمار تلفات غیرنظامیان اوکراین از آغاز حمله تا کنون ۳۵۲ نفر، به شمول ۱۴ کودک، گزارش شد. سازمان ملل آمار تلفات غیرنظامیان را ۱۰۲ نفر، به شمول هفت کودک، گزارش داد، اما هشدار داد که این آمار در واقع خیلی بیشتر است.
مسیر پناهندگان اوکراینی روی نقشه Source: SBS News/Karin Zhou-Zheng
تصاویر ثبت شده توسط یک شرکت تصویربردار ماهواره‌ای ایالات متحده یک کاروان نظامی روسیه را در ۶۵ کیلومتری کی‌یف نشان دادند.
همچنین سازمان ملل اعلام کرد که تا روز دوشنبه بیش از ۶۷۰ هزار پناهنده از اوکراین فرار کرده‌اند.
سه‌شنبه
روز سه‌شنبه حملات روسیه شدت یافتند و همزمان با نزدیک شدن یک کاروان نظامی بزرگ به شهر کی‌یف، نگرانی‌ها مبنی بر تشدید بیشتر درگیری‌ها بالا گرفتند.
اوکراین گفت، روسیه در حملات هوایی خود یک ساختمان مسکونی در خارکیف و برج اصلی تلویزیون در کی‌یف را هدف قرار داده و ده‌ها نفر در این حملات کشته‌اند.
آقای زلنسکی اقدامات روسیه را «تروریسم دولتی» خواند و این کشور را به ارتکاب جنایت جنگی در خارکیف متهم کرد.
بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، بمباران خارکیف را «کاملاً بیمارگونه» خواند و آن را به قتل عام غیرنظامیان در سارایووی بوسنی در دهه ۱۹۹۰ شباهت داد.
خرسون، شهری با جمعیت ۲۹۰ هزار نفری در دریای سیاه، گزارش داد که ایست‌های بازرسی روسیه شهر را محاصره کرده‌اند و وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهایش به نیروهای شورشی طرفدار مسکو در شرق اوکراین در امتداد دریای آزوف وصل شده‌اند.
چهارشنبه
روز چهارشنبه روسیه پس از موشک‌باران چندین شهر اوکراین و نبرد در خیابان‌های خارکیف، جایی که نیروهای هوایی روسی قبل از طلوع آفتاب فرود آمده بودند، احتمال مذاکره بر سر آتش‌بس را مطرح کرد.
اوکراین تأیید کرد که هیأتی برای مذاکره در مرز بلاروس و لهستان «در راه است»، اما در پی شکست مذاکرات چند روز قبل، دیمیترو کولبا، وزیر خارجه این کشور گفت که کشورش هیچ «اولتیماتومی» را نمی‌پذیرد.
آتش‌سوزی در دانشگاه خارکیف که گفته می‌شود مورد اصابت موشک روسی قرار گرفته است، ۲ مارچ ۲۰۲۲. Source: Press Association, AAP / State Emergency Service of Ukraine
گزارش‌هایی از تلفات غیرنظامیان بیشتری در درگیری‌های اخیر نشر شدند و مقامات اوکراینی گفتند آمار قربانیان به دست‌کم ۳۵۰ نفر، به شمول ۱۴ کودک، رسیده است. روسیه اولین آمار رسمی تلفات خود را بیرون داد و اعلام کرد که ۴۹۸ تن از نیروهایش در درگیری‌ها کشته شده‌اند.
بانک جهانی اعلام کرد که تمام پروژه‌های برحال خود را در روسیه و بلاروس متوقف می‌کند.
روسیه همچنین مدعی شد که شهر خرسون را تصرف کرده است. اما شهردار خرسون اعلام کرد: «ما هنوز اوکراین هستیم. هنوز محکم.»
مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز چهارشنبه با اکثریت قاطع آرا قطع‌نامه‌ای را تصویب کرد که در آن از روسیه خواسته شده بود فوراً از اوکراین خارج شود. چین و هند جزو معدود کشورهایی بودند که رأی ممتنع دادند.
از حالا به بعد چه می‌شود؟
پیش‌بینی دقیق اتفاقات آینده دشوار است، اما کارشناسان می‌گویند که هنوز راه درازی تا پایان منازعه اوکراین در پیش است.
الکسی موراویف، دانشیار امنیت ملی و مطالعات استراتژیک در دانشگاه کرتین، می‌گوید که مقیاس تهاجم و اندازه جغرافیایی اوکراین به این معناست که جنگ احتمالاً برای مدتی قبل از «پیروزی» یکی از جوانب ادامه خواهد داشت.
آقای موراویف گفت: «من انتظار دارم در هفته‌های آینده شدت، خشونت و درنده‌خویی جنگ افزایش یابد. کشته‌های بیشتری در هر دو جانب در راهند.»
جمعیتی از شهروندان اوکراین که در یک ایستگاه زیرزمینی قطار پناه گرفته‌اند. Source: Roman Pilipey/EPA
در حالی که انتظار تحریم‌ها، ممنوعیت‌ها و بایکوت‌های بیشتری می‌رود، در حال حاضر دست‌یابی به یک راه‌حل دیپلماتیک برای خروج از این بحران اگر نه غیرممکن، بعید به نظر می‌رسد.
دکتر موراویف گفت، با توجه به «اندازه بزرگ این فاجعه»، «واقعاً مهم است که دیر یا زود شاهد نوعی چانه‌زنی‌ها یا برآمد سیاسی باشیم.»
او می‌گوید: «این به نفع اوکراینی‌ها و روس‌هاست که راه‌حل سیاسی پیدا کنند، زیرا زخم‌های این جنگ در سال‌های آینده دو ملت را با فاصله عمیقی از هم جدا خواهند کرد.»
«و هرچه جنگ طولانی‌تر شود، سطح ظلم فقط افزایش می‌یابد و سپس ... در آینده هرگونه تلاش برای آشتی واقعاً دشوار خواهد بود.»
