Ye kada bï yïn cuɛ̈t tɛ kuɛ̈ny Akumadit pan Australia 

Un uomo inserisce una scheda elettorale in un'urna.

Un uomo inserisce una scheda elettorale in un'urna. Source: iStockphoto / Sadeugra/Getty Images/iStockphoto

Aköl bi kɔc cuɛ̈t aye Akutnhom Ajuiɛ̈ɛ̈r kuääny aye ke ŋɔ̈ɔ̈th akuën million tok abi ya kɔ̈ɔ̈c tɛ kɔc ke kɔ̈ɔ̈th maac thin ke cuɛ̈t tɛden lëŋ ke cuɛ̈t thin kuat kaam kuën akol ytic tok. Cuɛ̈t ee kë wïc bï kuat raan tɔu rin athör kuänyic bï dhiɛ̈l loi, tɛ̈në kuat raan eben adhïl wïc bi bïk ŋic ye kɔɔc cuɛ̈t kada tuëŋ tɛ këëc aköl cuɛ̈t gua bɛn.


Key Points
  • Akutnhom AEC e gɛɛm ka bï luöi ku bïk yïn kuɔ̈ny tɛdun baai aläŋdun ku tɛdun bi yïn cuɛ̈t thin
  • Dhɛ̈l juëc cuɛ̈t yic a rɛɛl thin tuëŋ ku aköl cuɛ̈t.
  • Wël lëk cuɛ̈t a rɛɛl thin ee thöök juääc tɛ̈kic.
  • Akutnhom AEC ee luɔ̈i raan wɛ̈ɛ̈rthok telpun yic gam bïk yïn kuɔ̈ny ku ba cuɛ̈t. 
Australia alëŋic akutnhom lääunhom mɛ̈c ajuiɛ̈ɛ̈r ee cuɛ̈t. Yen ee luöi Akutnhom Ajuiɛ̈ɛ̈r Cuɛ̈t (AEC) ku bïk ŋic kuat kɔɔc adööc lëu ku bïk cuɛ̈t ku koony tɛn bi akumadit Australia luɔ̈i thin.

Ba tɛdun bï yïn cuɛ̈t thin ŋic   

Aleŋ ɣɔ̈n ye kɔc kɔ̈ɔ̈c thin ke ye 150 tɛ̈kic pan Australia. Akutnhom AEC ee gɛm wën koony ee lɔ̈kaɣukɛɛr yic ku bi ŋic ye tɛ nɛ̈n cïëŋ yïn thin. Ku ba tɛdun ciëëŋ yïn thin ŋïc neem . 

Yïn aleu aya bä yuop 13 23 26 wala ba yiök tɛn . 

Wïc tɛdun bi yïn cuɛ̈t thin 

Akutnhom AEC ee ɣɔ̈n juëc ye kɔc cuɛ̈t thin ŋääny thok. Bɛɛi thiik piööc, tɛye akutnhom rɔɔm thin ku ɣɔ̈n rɔm luäk Nhialic wën ye wënyic bï loi ɣɔ̈n bi cuɛ̈t loi thin aköl cuɛ̈t.

"Ku bä yiök kek tɛtöŋ thiɔ̈k kek yïn ee ke puɔ̈lic apɛidit," aci raan athook AEC Jess Lilley lueel.

"Yïn alëu rin tɛdun cïëŋ yïn thin gat thin ku postcode, ku kedan cuk loi abi yïn kuɔ̈ny abi wic tɛn yïn ye yïïŋa kek kɔc kɔ̈ɔ̈c ku ye tɛn bï yïn lɔ cuɛ̈t thin."

Dhël puɔlic ku bï yïn cuɛt ee ku ba la tɛn cuɛt pandun aköl ee cuɛt, ku ee lääc loony yom Thibit yic.

Akutnhom cääth cuɛ̈t kek aya neem ɣɔ̈n muök kɔcdit, baaikɔu aɣer bɛ̈ɛ̈iakïïm yic ku karaköön yiic.
PRAHRAN WERRIBEE BY-ELECTIONS COLOUR
Election corflute signs are seen at the polling booth for the Werribee by-elections at Werribee in Melbourne. Source: AAP / DIEGO FEDELE/AAPIMAGE

Cuɛ̈t ee thuɔ̈ŋdu

Ɣɔ̈n cuɛ̈t ku lɔ̈kaɣukaaar AEC aa yïïn lɛɛ̈ɛ̈k ee
Yïn alëu ku bä naŋ raandɛt ruɛ̈c yïn na ye ke wïc yïn ee kuɔ̈ny. E yen aya a rɛ̈ɛ̈l thin ku bï yïn kuɔ̈ny ku ba cuɛt ee thuɔ̈ŋdun.

Dhɛ̈l kɔ̈k bï yïn cuɛ̈t 

Ɣɔ̈n ye kɔc laac cuɛt thin aye keek ŋaany thok wïïk tuëŋ bi kɔc jal lɔ aköl cuɛt yic.

Na cië keya, yïn alëu ku bä thiëc lɔ̈kaɣukaar wala Maktaab AEC yic.

Cuɛ̈t tɛ̈ lɔkëëny baai kɔk ku bɛ̈ɛ̈i aɣer yic.

Acïn kërɛ̈ɛ̈c rɛ̈ɛ̈l thin na ye ke wïc yïn yeen ba lɔ këëny gëndɛt. Yïn a lëu ba athör cuɛ̈tye tooc luöi wala lɔɔr neem tɛn cuɛ̈t kɔc bɔ̈ bɛ̈i i kɔ̈ɔ̈k yiic.

Yïn alëu ba ŋuɔ̈t yï cuɛ̈t na cɔ̈k ɣa lɔ̈n rëël yïn bɛ̈ɛ̈i aɣer. (Overseas Notification forms) kek a rëël thïn lɔ̈kaɣukaar AEC yiic, ku yen aci mat keek dhël thääny kek tɛ rëël käk raan erot thin. Ɣön kɔ̈k rëël Australian High Commissions ɣa kɔɔc yiëk tɛ bi keek cuɛ̈t thin.
Australia Goes To The Polls
A dog stands as voters cast their ballots at a polling station during a federal election in Sydney, Australia, on Saturday, May 18, 2019. Credit: Bloomberg/Bloomberg via Getty Images

Teek wël piny 

Akutnhïïm akut ciëëc ku kɔc kɔ̈k lääu nhïïm ɣa wël tɛ̈ɛ̈k piny ɣɔ̈n wën cië tɛn cuɛ̈t. Ku duk keek cɔl akuc yïn lɛ̈ɛ̈k, aci raan cuɛ̈t lääthic William Bowe lueel.

"Akutnhïïm käk a gɛm wëi athor leŋic 'ye kada lëu bi yïn cuɛt' ɣɔ̈n cuɛt aköl cuɛ̈t wën yeen lɛɛ'k yïïn ba waragadun cuɛt thiɔ̈ɔ̈ŋ kad dhɛ̈l yïnda.
Yïn a cï lëu ku ba cuɛ̈t dhël kënë. yeen ee lëëk päth."

rɔ̈ɔ̈ldu cuɛ̈t 

Yïn abi yiëk waraga töŋ maŋok ku waraga töŋ ɣeer. 

Waraga cuɛ̈t maŋök 

Waraga mäŋök aci loi ku bi yïn raan tok cuɛ̈t baai aläŋdun ku bï mɛt Ɣön kɔɔc ci Kuany Bïk rëël nyin kɔc ( Lower House of parliament).

Alëŋ thööc 150 ye kuɛ̈ny yic Ɣön Kɔc ye Kuäny bïk Rëël nyin kɔc, rëël nyin kɔc baai alɔ̈ŋ töŋ ci yyen kuäny thin. Akutnhom cï thööc juëc nyiuäi Ɣön lööŋ Pïny ee yen Akuma luöi.

"Na cɔ̈k ɣa lɔ̈n ye kɔc yeen tak kuäny alɔŋ raan bï bai cuɛ̈t bïk kuany ke yen bɛ̈ny baai, bɛ̈ny ee baai [Prime Minister] abi ya bɛny akutnhom den kuäny kua aci thööc jueec nyiäi Baralaman yic, tɛnë yïn aci cuɛ̈t ke yen cuɛ̈t yen bɛny kënë," aci Mr Bowe lueel.

Ku ba cuɛ̈t waraga Maŋök yic aye gaat yic nimira '1' ke thiɔ̈ɔ̈k kek raandun ca kuäny, dɛ̈t '2' ke thiɔ̈k kek raandun dɛt rou ku lɔɔr tueŋ keya ɣɔ̈n wïc bi keek thiɔ̈ɔ̈ŋ yic ee nimirra.

Waraga cuɛ̈t ɣeer 

Waraga cuɛt ɣer ee ke ye raan tök kuäny thööc 76 yic ɣön löŋ e Senate (Upper House). Yïn abi raan ɣön löŋ senator kuäny walaiyadun yic wala gendun (territory).

Cuɛ̈t raan ɣön löŋ senate aben thok looi amäth. Waraga dit cuɛt aleu bi ya tïŋ ke dit ku ye kɔc gɔ̈i erin keek ee kɔɔc kääc gen waliayadun gat rin thin eben ben.

"Ku ba cuɛt aleu bi yic piäl amäth," aci Mr Bowe kuänyic.

"Aleŋ dhɛ̈l karen lëu ku bï yïn yen loi. Alëŋ ɣɔ̈n ci keek loi ke ɣɔ̈r yiic nhial giɛ̈ɛ̈t nhom ku pïny giɛ̈ɛ̈t cök. Giɛ̈t nhom nhial alëŋic tok tɛnë kuat akuotök. Dhël lɔɔc yen loo ku puɔlic ku ba cuɛ̈t akutnhïïm nhiaar ka detem kuäny nhiäl ku mɛɛc keeek kɔ̈ɔ̈th tɛ cït tɛdun wïec kek jɔ̈k tok bi ɣet detem. Kuna ye ke nhiɛ̈ɛ̈r yin yen kɔɔckun wic ku ba cuɛ̈t tɛnë kek, ka yïn ŋuɔ̈t yïn ŋuët ɣɔn ci totic piny giɛt cok. Na ye ke cuɛ̈t yïn giɛ̈t ciök piny, yïn dhïl nimirra thiaar ku rou ɣɔ̈n ci tootic loi."

Nimirra kun ca määc kɔ̈ɔ̈th tootic tɛdun nhiɛɛr yeen ku bï yïn cuɛte bɛn latuëŋ apɛi. Kënë aye cɔl tɛdun nhiɛ̈ɛ̈r yin yen ku ban cuɛt thin.

"Na cï raandun ca cuɛt ke tuëŋ nyiäi thin kuɛ̈n yic, ka cuɛt abi kuɛ̈n raandɛt buɔ̈th yen ke nhiäär, ku jɔl latuëŋ keya, agut tɛ bï kuɛ̈n thok bi ɣet tɛn raan ci cuɛ̈t," aci raan athök ee AEC lueel.
VOICE REFERENDUM MELBOURNE
A ballot box is seen inside the voting centre at Collingwood in Melbourne, Saturday, October 14, 2023. Credit: CON CHRONIS/AAPIMAGE

Cuɛ̈t cie kuën 

A wic ku ba ŋic bä lëëk tɛ cuɛt kɔc ba ŋiëc buɔthic apɛth. Nä kɛ̈ɛ̈c waragadun cuɛt ŋiëëc thiöŋ apɛth, ka ŋic ee 'cuɛ̈ cie kuën' ku ku yeen aci bi kuɛ̈n alɔŋ ka ci ŋëc yic.

Yeŋo leu bï rot loi tɛ këc yïn cuɛ̈t? 

Cuɛt ee kë ye ŋwïc ba dhɛ̈l loi. Wɛ̈t ke luel ka cï gël ku ba cï cuɛt ee wën ye kɔɔc akutnhom AEC jal lɔ caathic këne ke cï yiin pëën ba ci cuɛt. Yen AEC deetic kɔc kɔ̈k kek rɛɛl aɣer aci leu bïk lue ku bïk cuɛt, cimënë.

"Kuna ci kuat raan ci gat akëc leu bi cuɛt, keek abi tuöc athor këëc kek cuɛt," aci Ekin-Smyth kuanyic.

"Na nɔŋ kë tɔ̈u ke yïn ke ci gel, ke yeen pɛ̈th. kï lɛ̈k ɣok ku buk ŋic. Na cië keya, yïn abï wëu ke $20 tääu piny keye ya ariöp këc yin cuɛt. Kuna kɛ̈ɛ̈c ɣok dhuök ke lueel, yïn aleu ba lɔ lukic keek $170 ba cuät piny ku mɛt wëu luk thin."

Kënë ye leu bi ya ariop mɛ̈n ee wɛ̈ bit kedun ye luel liu thin, tɛn ebak awïc ku ba wël ya wic thok ku dhil lɔ cuɛt ke yi ŋic ke cuɛt yin thin.

wël cie yïth kä cï gɔ̈t AEC

AEC ee tɔ̈ ke lääu ku ka cïï kɔc ye tek yiic, ku ajuiɛɛr de kuɛ̈ny ee kë ril arëët. Aci AEC bɛ̈i bei ku bï kä ye kɔc liääp nhïïm cɔ̈kpiny ku wël mɛ̈ɛ̈th nyin wël cië yiith ci yen gɔ̈ɔ̈l piny dhɛ̈l ye cuɛ̈t Australian luɔ̈i thin.

Yiök wël juëc tɛ ye kɔc cuɛt thin tɛn wala yuöpë 13 23 26

Anyikölë käk ake looi keek ee ruön tim 2022. Acï yïïth rɛ̈ɛ̈l thin tïŋ ku acï cɔ̈kpiny.


Gäät rot piny wala buɔth Ajuiɛ̈ɛ̈r Australia Explained ku ba wël juëc lëk thiëkic yiök ku lëk tɛ bi yïn yï ciök riëëkpiny ee pïïr yam yic pan Australia.

Yïn alëŋ ka thiëc keek wala kä lëu bï kek jäämic tuöc ɣok emeel [email protected]

Share