Παρακολουθήστε, διαβάστε ή ακούστε οποιαδήποτε δημοσιογραφική κάλυψη δικαστικών διαδικασιών και οι όροι «ισχυριζόμενος», «φερόμενος» και «υποτιθέμενος» θα εμφανίζονται παντού.
Η έντονη παρουσία τους έχει προκαλέσει επικρίσεις και ερωτηματικά σχετικά με το κατά πόσο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι δίκαια και ισορροπημένα όταν τους χρησιμοποιούν. Όμως, ο όρος παίζει σημαντικό ρόλο στην κάλυψη δικαστικών υποθέσεων. Σέβεται το δικαστικό σύστημα, αποφεύγει να κρίνει όσους εμπλέκονται σε υποθέσεις ή να επηρεάσει τους ενόρκους και προστατεύει τους δημοσιογράφους, τα μέσα ενημέρωσης, τις πηγές και το κοινό.
Το δικαίωμα των μέσων ενημέρωσης να κάνουν ρεπορτάζ μέσα σε μια δικαστική αίθουσα αποτελεί θεμελιώδες κομμάτι της δημοκρατίας. Δείτε εδώ πώς η χρήση του «φερόμενου» στις ειδήσεις σέβεται αυτό το δικαίωμα.
Τι σημαίνει «φερόμενος»;
Οι όροι ισχυριζόμενος, φερόμενος και υποτιθέμενος χρησιμοποιούνται συχνά από τα μέσα ενημέρωσης για να «υποδηλώσουν ότι κάποιος θεωρείται ύποπτος για εμπλοκή σε μια συγκεκριμένη πράξη», σύμφωνα με τον διευθυντή του Centre for Media and Communications Law της Νομικής Σχολής της Μελβούρνης, επίκουρο καθηγητή Jason Bosland.
Αλλά δεν περιορίζεται σε εγκληματική συμπεριφορά ή παραπτώματα.
«Χρησιμοποιείται συχνά όταν κάποιος κατηγορείται ... και χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει ότι είναι ύποπτος», δήλωσε στο SBS Examines.
«Μπορεί ακόμη και να υποδηλώνει ότι υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι το άτομο έχει εκτελέσει μια συγκεκριμένη πράξη, αλλά ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί ή δεν έχει κριθεί ένοχο».
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι προσεκτικά στο να υπονοήσουν ή να δηλώσουν ως γεγονός ότι ένα πρόσωπο έχει διαπράξει μια συγκεκριμένη πράξη. Μπορεί να υπάρξουν σοβαρές ποινικές και οικονομικές συνέπειες για τους δημοσιογράφους και τους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης που το πράττουν.
«Δύο τομείς που παίζουν ρόλο όταν δημοσιεύεται υλικό, σχετικά με άτομα που ενδέχεται να έχουν εμπλακεί σε ανάρμοστη ή εγκληματική δραστηριότητα, είναι η δυσφήμιση και η ασέβεια προς το δικαστήριο», εξήγησε ο επίκουρος καθηγητής Bosland.
Ασέβεια προς το δικαστήριο
«[Η ασέβεια προς το δικαστήριο] έχει να κάνει με την προστασία του δικαιώματος ενός ατόμου σε μια δίκαιη δίκη και τη μη προκατάληψη της δίκης», δήλωσε ο επίκουρος καθηγητής Bosland.
«Εναπόκειται στον δικαστή ή στους ενόρκους να καθορίσουν την ενοχή ή την αθωότητα.
«Εάν τα μέσα ενημέρωσης δημοσιεύουν ότι κάποιος έχει διαπράξει ένα αδίκημα, ενώ δεν έχει δικαστεί για το αδίκημα αυτό, μπορεί στην πραγματικότητα να επηρεάσει τη κρίση των ενόρκων».
Στο , η ασέβεια του δικαστηρίου μπορεί να περιλαμβάνει την επαφή με ενόρκους και την παρεμπόδιση μαρτύρων ή δικαστικών υπαλλήλων.
Όσοι διαπράττουν ασέβεια μπορούν να παραπεμφθούν στο Department of Public Prosecutions ή στον πρωτονοτάριο (prothonotary) του δικαστηρίου, έναν δικαστικό λειτουργό που μπορεί να ενεργεί ως
«Στη συνέχεια, θα αντιμετωπίσουν αυτό που ουσιαστικά είναι μια ποινική δίκη για ποινικό αδίκημα και θα μπορούσαν να τους επιβληθούν ποινικές κυρώσεις για τη δημοσίευση των στοιχείων αυτών», εξήγησε ο επίκουρος καθηγητής Bosland.
Οι κυρώσεις για τους δημοσιογράφους μπορεί να περιλαμβάνουν πρόστιμα ή φυλάκιση.
Δυσφήμιση
Η δυσφήμιση είναι η πράξη της «δημοσίευσης πληροφοριών που μπορούν να βλάψουν την υπόληψη κάποιου άλλου», σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Bosland.
«Όταν κάποιος κατηγορείται, θα μπορούσατε να δημοσιεύσετε ότι φέρεται να έχει διαπράξει απάτη ή ότι η αστυνομία ισχυρίζεται ότι έχει διαπράξει απάτη και ότι πρόκειται να αντιμετωπίσει προκαταρκτικές διαδικασίες», εξήγησε.
«Για παράδειγμα, το να ισχυρίζεται κανείς ότι κάποιος διέπραξε απάτη και να το δημοσιεύει με αυτόν τον τρόπο, θα ικανοποιούσε αυτό που είναι γνωστό ως αιτία αγωγής για συκοφαντική δυσφήμιση».
Λέει ότι η χρήση του όρου «φερόμενος» σε αυτή την περίπτωση θα παρείχε στον δημοσιογράφο την υπεράσπιση της αλήθειας. Η υπεράσπιση της αλήθειας είναι μία από τις πολλές υπερασπίσεις κατά της αγωγής για συκοφαντική δυσφήμιση, συμπεριλαμβανομένων της ειλικρινούς γνώμης, του δημοσίου συμφέροντος και του ασήμαντου.
Η υπεράσπιση της αλήθειας μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί όταν γίνεται αναφορά σε προκαταρκτικές διαδικασίες.
Πιστεύει ότι η υπεράσπιση της αλήθειας λειτουργεί «υπέρ των μέσων ενημέρωσης».
«Ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιείται το “φέρεται να έχει διαπράξει την απάτη” σε αντίθεση με το να πει ότι κάποιος έχει κάνει αυτά τα πράγματα και, συνεπώς, είναι ένοχος για απάτη, είναι για να διασφαλιστεί η υπεράσπιση της αλήθειας», εξήγησε.
To Defence of Truth μπορεί επίσης να προστατεύσει δημοσιογράφους που έχουν δημοσιεύσει ερευνητικά ρεπορτάζ, πριν από την απαγγελία κατηγοριών ή την καταδίκη.
«Εάν είστε ερευνητικός δημοσιογράφος, διαθέτετε όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν ότι κάποιος έχει διαπράξει απάτη και θέλετε να τα δημοσιεύσετε ως έκθεση στα μέσα ενημέρωσης ... αυτό που κάνετε είναι να δημοσιεύσετε όλα αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία και όλα όσα έχετε συλλέξει μαζί με τον ισχυρισμό ότι κάποιος “φέρεται να έχει διαπράξει απάτη”, δήλωσε ο επίκουρος καθηγητής Bosland.
Media personnel are seen as Lisa Wilkinson speaks to the media outside the Federal Court of Australia in Sydney after winning the defamation lawsuit brought against Network 10. Credit: Bianca De Marchi/AAP Image
Ο επίκουρος καθηγητής Bosland δήλωσε ότι ενώ πρόκειται για μια «ανεπαίσθητη διαφορά, είναι σημαντική», διότι θα μπορούσε να προσφέρει στον δημοσιογράφο την υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Εάν η διάκριση δεν γίνει, θα μπορούσε να εκθέσει τον δημοσιογράφο σε νομικές συνέπειες και να κατηγορηθεί για δυσφήμιση, με την αιτιολογία ότι δεν ασκεί «υπεύθυνη δημοσιογραφία».
«'Έχετε προβεί σε έναν ισχυρισμό ότι κάποιος έχει πράγματι διαπράξει απάτη. Αλλά τα αποδεικτικά σας στοιχεία μπορεί στην πραγματικότητα να μην οδηγούν ορθολογικά σε αυτό το συμπέρασμα», εξήγησε.
«Μπορεί να είναι αρκετό για να υποδείξετε προς αυτή την κατεύθυνση, οπότε αν αυτό είναι το μόνο που λέτε, είναι πιο πιθανό να θεωρηθείτε υπεύθυνος δημοσιογράφος και να έχετε στη διάθεσή σας την υπεράσπιση της υπεύθυνης δημοσιογραφίας»
Ενώ ορισμένοι μπορεί να κατηγορούν τους δημοσιογράφους ότι δεν παρέχουν δίκαιη και αμερόληπτη ενημέρωση σε δικαστικές διαδικασίες, υπάρχουν νομικές και ηθικές ευθύνες που πρέπει να ακολουθούν τα μέλη των μέσων ενημέρωσης για να περιορίσουν τον κίνδυνο να υποστούν νομικές συνέπειες.
Η χρήση του όρου «φερόμενος» στην αναφορά, δεν σημαίνει ότι ο δημοσιογράφος είναι υπέρ του κατηγορουμένου ή του ενάγοντος, αλλά αντιθέτως ότι σέβεται την ποινική διαδικασία και δεν προστατεύει μόνο τον εαυτό του και το ειδησεογραφικό του πρακτορείο, αλλά και τις πηγές του, καθώς και όλους όσους εμπλέκονται στην υπόθεση.
Ενώ οι δημοσιογράφοι που διαπιστώνεται ότι προσβάλλουν το δικαστήριο μπορεί να επιβληθούν ποινικές κυρώσεις, εκείνοι που κατηγορούνται για συκοφαντια είναι προσωπικά υπεύθυνοι, όπως και ο οργανισμός των ΜΜΕ που δημοσίευσε το περιεχόμενο. Και τα δύο μέρη μπορεί να είναι υπεύθυνα για την καταβολή αποζημίωσης στο πρόσωπο/οργανισμό που δυσφήμισαν.
Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις επιπρόσθετης αποζημίωσης.
«Πρόκειται για αποζημιώσεις που ανταμείβονται στον ενάγοντα όταν ο κατηγορούμενος, στην προκειμένη περίπτωση ένας δημοσιογράφος, έχει εμπλακεί σε συμπεριφορά που έχει επιδεινώσει τη ζημιά που έχει προκληθεί στο άτομο», δήλωσε ο επίκουρος καθηγητής Bosland.
Η δημοκρατική σημασία της δημοσιογραφικής κάλυψης δικαστικών διαδικασιών
Ενώ υπάρχει πολλή γραφειοκρατία για τους δημοσιογράφους που ασχολούνται με το δικαστικό ρεπορτάζ, ο επίκουρος καθηγητής Bosland υποστηρίζει ότι τόσο τα μέσα ενημέρωσης όσο και το δικαστήριο έχουν οικοδομήσει ένα έντιμο σύστημα που σέβεται ο ένας τον άλλον.
«Μπορείτε να δημοσιεύσετε ό,τι θέλετε όταν πρόκειται να αναφέρετε μια δικαστική υπόθεση, οτιδήποτε έχει αποκαλυφθεί στο δικαστήριο στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις. Σε περίπτωση όμως που παρέχετε ένα δίκαιο και ακριβές ρεπορτάζ για το τι φέρεται να έχει συμβεί ... τότε αυτό είναι εντάξει», δήλωσε.
«Ο νόμος προσπαθεί να το εξισορροπήσει, ρωτώντας όχι τόσο για το αν έχετε χρησιμοποιήσει τον όρο ‘φερόμενος’ σε αυτό το πλαίσιο, αλλά για το αν έχετε προσφέρει ή όχι μια δίκαιη και ακριβή αναφορά για το τι συμβαίνει στο δωμάτιο».
Λέει ότι η δίκαιη και ακριβής ενημέρωση για το δικαστήριο είναι ένα κρίσιμο κομμάτι για την δημιουργία της εμπιστοσύνης ενός έθνους, όχι μόνο στα δικαστήρια αλλά και στη δημοκρατία συνολικά.
«Δεν είναι μόνο προς όφελος των μέσων ενημέρωσης, είναι και προς όφελος των δικαστηρίων. Τα δικαστήρια έχουν πραγματικό συμφέρον να διασφαλίσουν ότι τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να αναφέρουν τι συμβαίνει στο δικαστήριο, διότι αυτό προσδίδει αξιοπιστία στη διαδικασία», δήλωσε.
«Η δυνατότητα των μέσων ενημέρωσης να καλύπτουν δικαστικές υποθέσεις είναι θεμελιώδης, διότι ενισχύει την εμπιστοσύνη που έχει το κοινό στο νομικό σύστημα. Τα πράγματα δεν συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες και τα μέσα ενημέρωσης είναι ελεύθερα να τα αναφέρουν.
«Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι αυτοί οι κανόνες, σχετικά με το τι μπορεί να αναφερθεί και τι όχι, θα πρέπει να στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα».
