Australia Ramchung Covid-19 Kong Na Nuhrin Holh In Na Theih A Herhmi

Atu kan rak tarlanghmi cahmai chungah hin na nuhrin holh in COVID-19 kong na theih a herhmi mi vialte rel khawh an si.

SBS Hakha Chin

Mipa a tak linh le sat an chek lio. Source: Getty Images / Kali9

Australia Ramchungah COVID-19 Khamnak Sii

Australia rammi vialte nih a him tein le a ran khawh chung rangin COVID-19 raikhamsii an tinco khawh nak hnga ramkomh cozah biatak tein a cawlcang.
COVID-19 vaccine national roll-out strategy
COVID-19 vaccine national roll-out strategy Source: Australian Government - Department of Health
COVID-19 Vaccine national roll-out strategy
Source: Australian Government - Department of Health


COVID-19 I chunh ve na duh i a konglam tam deuh theih na duh ah siseh, cun i chunhnak dingah hmun theih na duh a si ah cun,  hika link ah len khawh a si.

Kum 40 cungah upa na si cang ahcun raikhamsii na chun kho cang. Cun Kum 16-39 kar na si ahcun, i chunh nak nawl pek na si kho ve men lai. Tam deuh in theih na duh a si ahcun, an website ah va len khawh a si.

Raikhamsii chunh na duh a si cun, na ngandamnak an zohkhenh lengmang tawntu na siibawi sinah na chun kho thiamthiam. Na nuhrin holh tein pehtlaih khawh an si:  

Na Chunh Khawh Dingmi Sii Phun hna.

Australia ramchung sii lei thiamsang hna nih kum 16 in 59 kar cu Pfizer raikhamsii i chun hna seh tiin thawng an thanh.

Astrazenneca Raikhamsii zong cu Kum 18 in 59 kar zong nih i chunh khawh thiam a si ve ko.

Kum 18 nak upa na si cang ko nain chunhnak nawl pek na si rih lo ahcun, chunh khawh na si tikah theihternak rak ka tuah te uh tiah na chim cia khawh hna.

Australia ah a ummi kum 16 tang hngakchia cu raikhamsii chunhnak nawl pek an si rih lo.

COVID-19 Ruangah Lungthin ngamnak lonak a ngeimi bawmhchanhnak

Australia ramkomh cozah nih lungthin ngandamnak i zohkhenhnak caah bawmhnak tam deuh a chap. Rammi hna cu kum khat chungah lungthin ngandamnak i zohkhenhnak caah siibawi man tlawm deuh in kan ton khawh nak ding caah bawmhnak a chap.

"Head to Head" timi lungthin ngandamnak i zohkhenhnak hmun a si. Cu ka hmun ah siibawi ton na duh ah cun an website tam deuh in rel khawh. COVID-19 ruangah lungthin phurhrit le lungdong in na um ah cun cu ka ah cun siibawi thiamsang man tlawmtein na ton khawh hna.

Holhlet na herh sual zongah phan awk um lo TIS 131 450 na nuhrin holh tein holh leh piak dingah na pehtlaih khawh hna. Zei tik caan poah ah peh tlaih khawh an si.

Chawva Lei Harsatnak (Pandemic Leave Disaster Payment)

Chawva lei ah harsatnak na ton a si ahcun pehtlai hna, asilole National Debt Helpline cu 1800 007 007 chawn hna. 

Rampi cozah nih tiin  "Harsatnak Bawmhnak" cu a pek.

Mah bawmhnak sok a khotu ding cu  pulrai in zawt ruangah rian a tuan kho lo mi silole pulrai in a zawmi zohkhenh ruangah  rian a tuan lo mi pawl nih an sok khawh.

Pandemic Leave Disaster bawmhnak  kong cu mah le umnak ramkulh hoih in zoh kawl khawh a si:

COVID-19 Pulrai cu zeitin dah an i chawnh i zeitindah kan i runven lai?

Covid-19 cu minung khat le khat i chawnhnak in a karh:

  • Pulrai in a zawmi nih midang an chawnh hna, an pum chungah pulrai hmelchunhnak a langh rih hlan zongin midang an chawnh thiam hna.
  • A khuh mi le a ha-thio mi pawl chungin pulrai a ngei mi he nainiam in umthut
  • Kutka , cabuai tibantuk tonghnak zongin pulrai  i chawnh khawh a si
Cucaah na kut thiang tein i ttawl peng, thianghlim tein um peng cun mi dang he hlat umthut lo ding i zuam. Cun nangmah na dam lo sual tik ah le pulrai dohnak ah na tuah a herhmi hna cu:

  • midang he 1.5m hlat in um law cun pe 4 dat i hlat in thutdir khawh i zuam peng
  • Na kut kha  thiang tein i ttawl zungzal, zun in  kal dih hnu le rawl ei hlan cun ei dih hnu fatinte sap-piat he thiang tein i ttawl peng
  • Na khuh tik le na ha-thio tikah na kio karceh in i khuh, silole tissue tein  cun kut ttawlnak sii-hang in i ttawl
  • Na dam lo sual a si ahcun, midang he hlat in um.
Australia ram cozah nih rammi dihlak nih hmang dih dingin duhsaknak an ngei.

Pulrai hmelchunhnak nih an tlunh si cun, i chek

Khawrawnarungrul hmelchunhnak cu tlangrai bantuk te a si kho i a tanglei langhter mi bantuk hna hi an si:

  • Taklinh
  • Thawchuah i harnak
  • Khuh
  • Or-fah
  • Thawchuah i harhnak zawtnak he a pehtlaimi
Adang hmelchunhnak a lang kho rih mi chungaha telmi cu lufah, hnap-di luan, ruhkhua fah, chungthlet, lungmih, luakchuah, thil a haw a theih khawh lo le rawl thawtnam theih khawh lo hna an si.

Hruaitu pawl nih COVID19 Hmelchunh Zohnak cu an ser i khoika hmun na umnak poah in zoh khawh a si.

Khawrarungrul thlopnak si cu a um rih lo nain pulrai hmelchunak a langmi pawl hi cu thlop khawh ngat dih an si ko. Antibiotics cu hi rungrul dohnak caah rian a tuan kho lo.

Pulrai hmelchunhnak nih an tlunh le cangka in na chek zokzok a herh. Siikhan le siizung na kal lo ah a tha. Na umnak hmun te ah khan nangmah te lawngin um law nawlngeitu hna nih chuahnak nawl an in pek tik lawngah na chuak kho.

Pulrai hmelchunhnak nih an tlunhmi kong he pehtlaiin midang chawnh biak na duh ahcun National Coronavirus Helpline ruahnak hal hna. Suimilam 24 chung chawnh khawh peng an si: 1800 020 080.

Khoika hmunle hma ah dah ka chek lai?

Na umnak ramkulh le ramthen chungah i chek nak zohnak:

COVID19 Pulrai in na zawt sual a si ahcun, erhkhumhnak ah na um hrim lai:

  • Leng mibu tlawnlennak ah na kal lai lo
  • Midang rawl na chanh ter hna ahcun, leng kutka hram ah chiahter hna.
  • Midang i let ter hrim hna hlah, nangmah he umtti mi lawng he nan um ti kho

Mi zei caah ral a si bik?

Mi cheukhat cu pulrai hmelchunhnak nih a tlunh ko hna nain an zawt bak lo, a cheu cu an zaw nain a dam zau cun mi cheukhat cu zual hma ngai le rang ngai in an zaw. A hlan kan hmuh ton mi chungin kan hmuh khawh mi le mi zei caah dah ral a si bik ti si ah cun:

  • Australia ram ngeitu le ram a rak tla hmasa tu hna chungin kum 50 cung pawl le tar silole dam loin a rak um cia mi.
  • Kum 65 cung tar le kum khua upa chungin dam lonak dangdang a ngeimi.
  • Kum 70 in a cung lei tar
  • A pum chung zawtnak a dotu a therthawmmi.

Hmaihuh Ka Hruk A Herh Ma?

Ramkulh le ramthen cheukhat hna ah cun hmaihuh an i hruk dingin fial an si i a cheukhat i hruk ding ah duhthimnak an pek hna. Ramkulh le ramthen cheukhat hna i an dirhmun hoih in hmaihuh i hruknak kong zulhphung cu ser a si lai. An dirhmun a thlen cun zulhphung zong a thleng ve lai. 

Na umnak hmun ramkulh le ramthen nih hmaihuh kong zulhphung an ngei micu a tanglei ah chiah mi link ah zoh khawh a si:

  • ACT
  • NSW
  • NT
  • QLD
  • SA
  • TAS
  • VIC
  • WA
Hmaihuh na hruk tikah ningle cang tein na hruk a herh:

  • Hmaihuh na hruk hlanah na kut thiang tein na ttawl hmasa lai, cun na poih lai zongah na ttawl thiam a herh
  • Na hruk tikah na hnar zong a khuh chih a herh, cun na kha be tiang a khuh chih a herh
  • Na kut dong in na hmaihuh a hmailei kha ttongh hrimhrim lo ding
  • Na hnar tang le na khabe tangah na hmaihuh kha thlai hrimhrim hlah
  • Voikhat lawng hman ding mi hmaihuh kha hmang nolh ti hlah, hman nolh than a ngah mi kha thiang tein su  lengmang na hman dih hnu ah cun ro tein chiah.

Australia ramchung luhchuah, khualtlawn le tlawnlenning

Ramkulh le ramthen an mah le dirhmun cio in zulhphung an ngei cio dih i cu chungah ramri phihkharnak zong a tel.

Kan thutdirning kong dothlatnak

Oct 1 2020 hnu in ramchung khualtlawnnak ah kan konglam laknak a um lai. Kan min, kan umnak ramkulh, kan email, kan mobile namber te pawl kha nawlngeitu sinah pek an si lai.

Mibu tlawnlennak caah hmanmi tlunkalnak

Mizapi kan him nak ding caah rampi nih a ngeih mi tlunkalnak pawl hna nih zulhphung an ngei ve. na dam lo ah cun leng chuah lo ding, midang he hlat in um thut ding, cun phaisa hnah hman hrial ding. 

Khualtlawnning zulhphung

Ramleng khualtlawnning kongah cozah nih zohfelnak a ngeih lio a si.

Cucaah Australia ram rak luh le tlawnnak ding kongah a hnursuan khawh. 

Hngalh awk a herhmi pawl cu ah hin rel khawh an si.

Ramkulh le ramthen kip nih erhkhumhnak le zawtnak i cheknak cu a kalpi cuahmah caah na hngalh awk a si mi cu a tanglei ah zoh khawh a si:

Ramleng lei ah khualtlawn na duh ah cun tlawn khawhnak nawl cu online ah na sok khawh nain a tanglei tahfung chiahmi na tlinh a hau lai:

  • COVID-19 Pulrai puanchuahnak doh dingin na kal ding a si ahcun
  • Nan company kong he pehtlaiin  ramleng ah na kal a herh ahcun
  • Na ngandamnak i thlop ruah ah, Australia ram ah an tuah lo mi a si ahcun
  • Pumpak herh ruang le hrial awk tha lomi thil a si ahcun
  • Ram kong he pehtlaiin khualtlawn ding na si ahcun
khualtlawnnak nawl an in pek lai. 

Australia ram in ramdang ah tlawnnak kong tam deuh in theih na duh ah cun hika hi



Cozah Lei Kong Theih A Herhmi


 

 


Share
Published 25 March 2020 12:23pm
Updated 12 August 2022 3:03pm
By SBS Audio, Language Content
Source: SBS


Share this with family and friends