Fale He Ritnak Sii Kong I Ruah Khawh Nak Ding Caah An Bawmtu Ding Thil Phun 10

1. Fale he naihniam tein nun khawh i zuam

An lungduh mi kha hngalh khawh i zuam law, na fa he naihniam tein nan umthut tti khawhnak ding lam kha sial. Chungkhar hmunkhat te ah caan hmantti hi a biapi tuk, tahchunnak ah nifatin hmunkhat te ah zaanriah dumtti ti bantuk.

2. Fale nih an chim bia kha ngaih piak

An thinlung ah a ummi le an tonmi harnak hna kha lung awtawmnak um lo tein nan sinah an chim khawh nak ding caah lam sial piak hna uh, cun fale nih ngamh ding tein um uh law chungkhar i hruainak ah an ruahnak hna kha hal hna uh. Cu nih cun, chungkhar caah ka biapi ve timi ruahnak a kenter hna lai.

3. Fale caah zohchuntlak si i zuam

Na fa cungah na langhtermi ziaza kha thil hmete le a biapi lo mi thil ah ruat bak lo. Na tuah sernak le na ziaza kha na fa nunnak ah bia a chim biktu le a tthanpi ding mi thil an si.

4. An sinah biahman chim khawh i zuam

Sii-vai tha lo (Drug) kong cu ahohmanh nih theih dih khawh a si lo caah nang zong nih na hngal dih ve lai lo. Nangmah lein na dirhmun, zei tluk in dah sii-vai tha lo kong na hngalh mi kha fiang te le a hmanning tein chim law, na fa ca zongah na sin i biahman chim kha a fawi deuh lai.

5. Caan rem kha a thim zia thiam

Fale he sii-vai tha lo (drug) kong i ruah khawh nak ding caah caan rem na thim thiam a hau. Hmunkhat ah TV nan zoh caan, silole an sianginn ah a cang mi thil kong nan i ruah caan le an kom mi an hawi le kong nan i ruah caan hna kha caan tha ah na hman khawh.

6. Na lungthin kha daihter

Fale he sii-vai tha lo he a pehtlai mi thil kong i ruah tikah lungthin daihter le fim khur tein khuaruah hi a biapi tuk. Cun, cawn piak phun, sik le zei rel lo phun in na um hnawh ahcun, hmailei ah bia an ruah duh ti lai lo.

7. Dohkalhnak kha hrial

A rawk mi thil pakhatkhat kha kan remh lai kan ti lioah dohkalhnak le i hmuh thiam lonak a chuah a si ah cun zei hman a tlamtling kho lo. Nan biaruahnak ah bia i alnak a chuah sual a si ahcun, nan biaruahnak kha ngol u law, nan pahnih in nan lungthin a daih hnu ah nan biaruahnak peh than te uh.

8. Pehzulh tein i ruah lengmang

Voikhat na fa he sii-vai tha lo (Drug) kong nan i ruah khawh cang hnu cun caan rem le caan than ser than le i ruah than lengmang kha a biapi tuk. Kum no te an si lio tein drugs kong ruah ceih pi hi a rak herh hringhran mi a si.

9. Fiang tein nan duhnak kha langhter ve uh

An nunnak caah ral a si mi sii vai tha lo an tong tham ding na duh piak lo kha fiang tein na fa na chim le cawn piak a herh. Asinain, sii-ai tha lo (Drug) an tongtham sual zongah siseh, zei bantuk dirhmun an va phak zongah na nule na pa rak kan chawn law, don le lak na hauh zongah kan in don lai tiin nan fale kha chim hna uh.

10. Thil kha a thatnak lei kam lawngin zoh

Anmah le anmah an cungah lungtlinnak le lung i hmuihnak an ngeih khawh nak ding caah lung tthawnnak pe hna uh law, upatnak kha an hmuh awk a si zong kha theihter hna. Cun, anmah le anmah zong an i upat a herhnak zong kha chim hna uh.

Hi kong tam deuh in theih na duh ahcun Australian government’s Department of Health website ah len khawh a si.

Drugs: nule pa nih drugs kongah an theih a herh mi cu holh phun 13 in an leh mi a um.

Alcohol and Drug Information Centres cu ramkulh le ram then kip ah an um. Ruahnak hal, bawmhnak hal le hniksaknak tuah na duh ahcun pehtlaih khawh peng an si. Pumpak, chungkhar le hawikom chungin bawmh a hau mi kha an tlangtlak hna i an zohkhen hna.

Na umnak ramkulh ah bawmtu khoika dah an um ti hngalh na duh ahcun Alcohol and Drug Information Service (ADIS) pehtlai hna.