ວິທີປ້ອງກັນໂຣກສມອງເສື່ອມ (Dementia).
ສິ່ງທີ່ຄົນເຮົາເຮັດ ເມື່ອຮອດອາຍຸ 70 ປີ ອາດມີຄວາມສໍາຄັນ ຕໍ່ສຸຂະພາບຈິດ ຂອງເຂົາເຈົ້າ.
ນີ້ແມ່ນຜົນຂອງການຄົ້ນຄວ້າ ຈາກມະຫາວິທະຍາໄລ Monash ທີ່ພົບ ເມື່ອກວດສອບກ່ຽວກັບ ຄວາມສ່ຽງຂອງການເປັນໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ໃນຕອນສູງອາຍຸ.
Adriana Wainstok ລາຍງານ.
ການສຶກສາ ຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Monash ໄດ້ສະຫຼຸບວ່າ ການເພີ່ມຄຸນຄ່າໃນການດໍາລົງຊີວິດ ແມ່ນກ່ຽວພັນໂດຍກົງ ກັບການຫຼຸດຜ່ອນ ຄວາມສ່ຽງຂອງການ ເປັນໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ.
ແຕ່ກົງກັນຂ້າມກັບສິ່ງທີ່ຄົນເຮົາອາດຈະຄິດ, ເຄັດລັບຕໍ່ການມີສຸຂະພາບຈິດທີ່ດີນັ້ນ ບໍ່ໄດ້ກ່ຽວກັບກິດຈະກັມທາງສັງຄົມ ຫຼາຍປານໃດ, ແຕ່ແມ່ນການມີສ່ວນຮ່ວມ ໃນສິ່ງທີ່ທ່ານຫມໍເອີ້ນວ່າ ສິ່ງທ້າທາຍ ທາງປັນຍາເຊັ່ນ: Crossword puzzle ຫຼືຫຼິ້ນເກມ Chess.
ສາດສະດາຈານ Joanne Ryan ຈາກມະຫາວິທະຍາໄລ Monash ແລະຫົວໜ້າຜູ້ຂຽນບົດຄົ້ນຄວ້າກ່າວວ່າ ການຮັກສາຈິດໃຈ ໃຫ້ຫຍຸ້ງນັ້ນແມ່ນບໍ່ພຽງພໍ ສເມີໄປ.
"ມັນແມ່ນກ່ຽວກັບ ປະເພດຂອງກິດຈະກັມ ແລະບາງທີ ໃນແງ່ຂອງກິດຈະກັມທາງສັງຄົມ, ມັນແມ່ນກ່ຽວກັບ ຄຸນນະພາບ ຂອງກິດຈະກັມ ແລະການມີສ່ວນຮ່ວມເຫຼົ່ານັ້ນ ແທນທີ່ ຈະເປັນປະຣິມານ ແລະຂນາດ ຂອງເຄືອຂ່າຍສັງຄົມ".
ກິດຈະກັມເຫຼົ່ານີ້ ແມ່ນກິດຈະກັມ ທີ່ທ້າທາຍທາງປັນຍາ, ສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຄົນ ມີຂະບວນການຄວາມເປັນລະບຽບສູງຂຶ້ນ ແລະຄິດຢ່າງມີເຫດຜົນ, ແກ້ໄຂບັນຫາ.
ນັກຄົ້ນຄວ້າ ໄດ້ດຶງຂໍ້ມູນຈາກຊາວ ຫຼາຍກວ່າ 10,000 ຄົນ ທີ່ມີອາຍຸ 70 ປີຂຶ້ນໄປ ເຊິ່ງບໍ່ມີສັນຍານ ຂອງໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ໃນຕອນເລີ່ມຕົ້ນ ຂອງການສຶກສາ.
ໃນໄລຍະສິບປີ, ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ວິເຄາະຄວາມສໍາພັນ ລະຫວ່າງ ວິຖີຊີວິດຂອງຄົນເຈັບ ແລະການພັດທະນາຂອງໂຣກ.
ເຂົາເຈົ້າໄດ້ພົບວ່າ ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມ ທີ່ມີສ່ວນຮ່ວມເປັນປະຈໍາ ໃນການສຶກສາ ແລະຄວາມຮູ້ສຶກ ທາງຈິດຂອງຜູ້ໃຫຍ່, ເຊັ່ນການເຂົ້າຮຽນວິຊາຕ່າງໆ, ການຂຽນປຶ້ມບັນທຶກ, ແລະການຫຼິ້ນເກມຄຳສັບ (Crosswords) ມີໂອກາດ 9 ເຖິງ 11 ເປີເຊັນ ທີ່ຈະເກີດໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມຫນ້ອຍກວ່າ ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມອື່ນ.
ກິດຈະກັມເວລາວ່າງ ທີ່ສ້າງສັນ (Creative hobbies) ເຊັ່ນ: ການແຕ້ມຮູບ ແລະກິດຈະກັມ ທີ່ບໍ່ຕ້ອງອອກກຳລັງ (Passive activities) ເຊັ່ນການອ່ານໜັງສື ສາມາດຫຼຸດຄວາມສ່ຽງລົງ 7 ເປີເຊັນ.
ແຕ່ການຄົ້ນພົບ ທີ່ຫນ້າສົນໃຈອີກຢ່າງຫນຶ່ງ ແມ່ນຂນາດຂອງເຄືອຂ່າຍສັງຄົມ ແລະຄວາມຖີ່ ຂອງການອອກໄປນອກເຮືອນ ຂອງຜູ້ໃດຜູ້ນຶ່ງບໍ່ໄດ້ກ່ຽວ ກັບການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງ ຂອງໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ (Dementia) ໄດ້.
Professor Ryan ກ່າວວ່າ ການພົບເຫັນເຫລົ່ານີ້ ອາດເປັນຜົນມາຈາກ Profiles ທີ່ຄົ້ນຄວ້າ.
"ພວກເຮົາບໍ່ແປກໃຈທີ່ກິດຈະກັມກະຕຸ້ນຈິດໃຈໃຫ້ກະຕືລືລົ້ນ ສາມາດຊ່ວຍສົ່ງເສີມສຸຂະພາບທາງປັນຍາທີ່ດີໄດ້. ການຄົ້ນພົບທີ່ບໍ່ປົກກະຕິ ແມ່ນ ພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ພົບເຫັນຜົນປໂຍດໃດໆ ຈາກການມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກັມທາງສັງຄົມ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ເຮົາຄິດວ່າ ເຫດຜົນສໍາລັບເລື່ອງນີ້ ອາດເປັນເພາະຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມ ໃນການສຶກສາຂອງເຮົາ ໄດ້ມີສ່ວນຮ່ວມໃນສັງຄົມຢູ່ແລ້ວ. ສະນັ້ນ, ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາກໍາລັງປະເມີນ ແມ່ນຜູ້ທີ່ມີເຄືອຂ່າຍທາງສັງຄົມທີ່ໃຫຍ່ ແທ້ໆ ວ່າຈະເປັນຜົນປໂຍດຫຼາຍກວ່າ ຫຼືບໍ່ ເມື່ອທຽບໃສ່ກັບ ເຄືອຂ່າຍທີ່ປານກາງ ຫຼືນ້ອຍກວ່າ ແລະພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ພົບ ຄວາມກ່ຽວຂ້ອງໃດໆ ໃນທີ່ນັ້ນ."
ແຕ່ນັ້ນບໍ່ໄດ້ຫມາຍຄວາມວ່າ ການພົວພັນທາງສັງຄົມ ບໍ່ສໍາຄັນ.
Dr Kaele Stokes, Executive Director ຂອງ Client Services ຂອງDementia Australia ກ່າວວ່າ ການຫຼີກເວັ້ນໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ
ແມ່ນກ່ຽວກັບ ການປະສົມປະສານ ຂອງການປະຕິບັດທີ່ດີຕໍ່ສຸຂະພາບ.
"ພວກເຮົາສາມາດເຮັດໄດ້ຫຼາຍຢ່າງ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງ ຂອງໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ, ແລະພວກເຮົາສາມາດມຸ່ງເນັ້ນ ໄປທີ່ການຮັກສາສມອງ ໃຫ້ແຂງແຮງ ໃນແບບດຽວກັນກັບ ທີ່ພວກເຮົາສຸມໃສ່ ຮັກສາຮ່າງກາຍໃຫ້ແຂງແຮງ. ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງມີປັດຈັຍສ່ຽງຫຼາຍຢ່າງ ທີ່ເຮົາສາມາດສຸມໃສ່ໄດ້ ຕລອດຊີວິດຂອງເຮົາ. ແລະສາມາດ ຫລຸດຜ່ອນ ຄວາມສ່ຽງຂອງໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມໄດ້ເຖິງ 40% ເມື່ອທ່ານເບິ່ງປັດຈັຍຕ່າງໆນັ້ນຮ່ວມກັນ. ດັ່ງນັ້ນ ສິ່ງຕ່າງໆເຊັ່ນ: ການກິນອາຫານເພື່ອສຸຂະພາບ, ການຮັກສາ ການອອກກໍາລັງກາຍ ໃນລະດັບທີ່ດີ, ບໍ່ສູບຢາ, ບໍ່ດື່ມຫຼາຍເກີນໄປ. ການມີສ່ວນຮ່ວມທາງສັງຄົມ ຍັງເປັນປັດຈັຍທີ່ສໍາຄັນຫຼາຍ ທີ່ຈະຫລຸດຜ່ອນ ຄວາມສ່ຽງຂອງເຮົາ ໃນໂຣກພາວະ ສມອງເສື່ອມ"
ໃນປີ 2022 ,55 ລ້ານຄົນທົ່ວໂລກ ໃຊ້ຊີວິດຢູ່ກັບ ພາວະສມອງເສື່ອມ,ໂດຍມີຜູ້ປ່ວຍໃຫມ່ 10 ລ້ານຄົນ ໃນແຕ່ລະປີ.
ແລະຈໍານວນດັ່ງກ່າວ ເບິ່ງຄືວ່າເພີ່ມຂຶ້ນ.
Khendo Lama, Clinical Lead ທີ່ St Vincent's Care ໃນ Sydney ກ່າວວ່າ ຄົນເຈັບຫຼາຍຄົນ ໄດ້ຮັບການວິນິດສັຍ ໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ.
"ເພາະວ່າ ໃນທີ່ນີ້ ພວກເຮົາທຳການປິ່ນປົວຫຼາຍຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບເລື່ອງນີ້, ດ້ວຍການວິນິສັຍ, ໂດຍສະເພາະໃນສະຖານທີ່ຂອງພວກເຮົາ, ເຊັ່ນດຽວກັບຄວາມຕ້ອງການຕຽງ ໃນຫນ່ວຍຂອງພວກເຮົາ ຫຼາຍກວ່າບ່ອນອື່ນໆ"
Dr Stokes ກ່າວວ່າ ເຫດຜົນສໍາລັບການເພີ່ມຂຶ້ນນີ້ ແມ່ນບໍ່ຮູ້ສາເຫດ.
"ມັນບໍ່ຊັດເຈນວ່າ ມັນເປັນຍ້ອນວ່າ ໃນຖານະປະຊາກອນ, ພວກເຮົາອາດຈະມີຊີວິດຍືນກວ່າແຕ່ກ່ອນຫຼືບໍ່. ດັ່ງນັ້ນ ໃນຂນະທີ່ເສື່ອມ ບໍ່ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຄວາມຊະຣາ ຕາມທັມມະຊາດ, ແຕ່ມັນເປັນຄວາມສ່ຽງ ຂອງພວກເຮົາທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ເມື່ອພວກເຮົາອາຍຸສູງຂຶ້ນ, ການມີໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງເປັນໄປໄດ້ ທີ່ຈະເປັນປັດໃຈຫນຶ່ງ. ເຮົາຮູ້, ດັ່ງທີ່ຂ້າພະເຈົ້າກ່າວວ່າ ພາວະສມອງເສື່ອມເປັນສາເຫດຕົ້ນຕໍ ຂອງການຕາຍຂອງຜູ້ຍິງໃນອອສເຕຣເລັຍ ແລະພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ຫລາຍແສນຄົນ ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ ຈາກໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມທົ່ວປະເທດ. ດັ່ງນັ້ນ ພວກເຮົາຕ້ອງໃສ່ໃຈຫຼາຍຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບສຸຂະພາບສມອງຂອງເຮົາ ແລະສິ່ງທີ່ພວກເຮົາສາມາດເຮັດໄດ້".
ແຕ່ການຄົ້ນພົບ ຍັງບໍ່ໄດ້ຫມາຍຄວາມວ່າ ມີການປິ່ນປົວແບບປ້ອງກັນຕໍ່ໂຣກນີ້-ຍັງບໍ່ມີວິທີປິ່ນປົວ.
ສາດສະດາຈານ Joanne Ryan ກ່າວວ່າ ຜົນປໂຍດທີ່ແທ້ຈິງ ແມ່ນການຍືດອາຍຸ ຈິດໃຈທີ່ແຂງແຮງ.
"ພວກເຮົາບໍ່ຄິດວ່າມັນເປັນຢາວິເສດ. ດັ່ງນັ້ນ ມັນຈະບໍ່ຢຸດຄົນທີ່ຈະເປັນໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ, ພັດທະນາພາວະ ສມອງເສື່ອມ, ແຕ່ສິ່ງທີ່ມັນອາດຈະເຮັດໄດ້ ແມ່ນເຮັດໃຫ້ການເລີ່ມຕົ້ນຂອງ ໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມນັ້ນຊ້າລົງ. ດັ່ງນັ້ນ ຄົນທີ່ ເລີ້ມເປັນໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ຈຶ່ງ ມີພະຍາດທີ່ເລີ່ມຕົ້ນໃນສມອງ. ແລະຜ່ານກິດຈະກັມເຫຼົ່ານີ້ ພວກເຮົາຄິດວ່າ ພວກມັນອາດຈະເຮັດໃຫ້ການເລີ່ມຕົ້ນ ຂອງອາການທາງປັນຍາຕ່າງໆນັ້ນ ຊ້າລົງ, ພວກເຂົາ ອາດຈະສາມາດຮັກສາ ການທຳງານຂອງການຮັບຮູ້ທີ່ດີ ໄດ້ດົນກວ່າ."
Dr Stokes ກ່າວອີກວ່າ ຄວາມສໍາຄັນຂອງການຄົ້ນຄວ້ານີ້ ແມ່ນການໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ຕໍ່ສິ່ງທີ່ສາມາດເຮັດໄດ້.
"ການຄົ້ນຄວ້ານີ້ ເລີ່ມຈາກການຄົ້ນຄວ້າອື່ນທີ່ເຄີຍມີຢູ່ ໃນໄລຍະສອງສາມປີທີ່ຜ່ານມາ ທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ມີປັດຈັຍສ່ຽງ ທີ່ປັບປ່ຽນໄດ້ ແລະບໍ່ສາມາດປັບປ່ຽນໄດ້ ສໍາລັບໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ.ດັ່ງນັ້ນ ສິ່ງຕ່າງໆເຊັ່ນ ພັນທຸກັມ ແລະອາຍຸຂອງພວກເຮົາ ແມ່ນປັດຈັຍສ່ຽງ ທີ່ບໍ່ສາມາດປ່ຽນແປງໄດ້ ດັ່ງທີ່ທ່ານຮູ້, ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດ ເຮັດຫຍັງໄດ້ ກ່ຽວກັບປັດຈັຍເຫຼົ່ານີ້ ແລະການມີຊີວິດຍືນຍາວ ຄວາມແກ່ຊະຣາ ແມ່ນຜົນກະທົບໃນທາງບວກ. ແຕ່ມີປັດຈັຍສ່ຽງຫລາຍຢ່າງ ທີ່ສາມາດດັດແປງໄດ້ ທີ່ເຮົາສາມາດເອົາໃຈໃສ່ ແລະເຮົາສາມາດ ເອົາໃຈໃສ່ກັບສິ່ງເຫຼົ່ານັ້ນ ຕລອດຊີວິດຂອງເຮົາ.
ຜົນຂອງການຄົ້ນຄວ້າ ຍັງມີຄວາມສໍາຄັນ ທາງດ້ານສະຖິຕິ ເຖິງແມ່ນວ່າ ຈະປັບຕາມລະດັບການສຶກສາ ແລະສະຖານະພາບ ທາງເສດຖະກິດ ແລະສັງຄົມ ແລະບໍ່ພົບເຫັນຄວາມແຕກຕ່າງ ທີ່ສໍາຄັນ ລະຫວ່າງ ຊາຍ ແລະຍິງ.
ໃນປີ 2022 ມີການຄາດຄະເນວ່າ ເກືອບ 400,000 ຄົນ ໃນອອສເຕຣເລັຍ ມີໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ.
ຈໍານວນຜູ້ຊາຍ ທີ່ມີໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ເພີ່ມຂຶ້ນຈາກ ເກືອບ 100,000 ຄົນ ໃນປີ 2010 ເປັນຫຼາຍກວ່າ 300,000 ຄົນໃນປີ 2058.
ຈໍານວນແມ່ຍິງ ທີ່ມີໂຣກພາວະສມອງເສື່ອມ ເພີ່ມຂຶ້ນຈາກເກືອບ 200,000 ຄົນ ໃນປີ 2010 ມາເປັນຫຼາຍກວ່າ 500,000 ຄົນ ໃນປີ 2058.
Adriana Wainstok ຂ່າວ SBS News,
ຈັດທຳໂດຍ ສັກ ພູມີຣັຕນ໌ ວິທຍຸ SBS ພາກ ພາສາລາວ.
ທ່ານສາມາດຕິດຕາມຂ່າວສານຫຼ້າສຸດ ຈາກ ອອສເຕຣເລັຍ ແລະທົ່ວໂລກ ເປັນພາສາລາວຈາກ ເອສບີເອສ ລາວ ໄດ້ທີ່ເວັບໄຊ້ຕ໌
