دانشمند استرالیایی مارک اولیفانت که خودش در طول جنگ جهانی دوم در زمینه ساخت سلاحهای اتمی به آمریکا کمک کرده بود، بعدها به تلاشهای این کشور در مورد خارج کردن انگلستان و سایر کشورها از مسابقه تسلیحات اتمی اعتراض کرد.
به گزارش ، بر اساس اسنادی که اخیرا توسط آرشیو تاریخی علوم استرالیا که متعلق به CSIRO است، منتشر شده، نقش این فیزیکدان اهل آدلاید در کمک به انگلستان در پیشبرد برنامه های اتمی بیش از پیش روشن شده است.
اولیفانت، متولد سال ۱۹۰۱، همیشه خودش را به عنوان یک "جنگجوی صلح" معرفی می کرد و تلاشهای انساندوستانه اش تصویری ماندگار از مسالمت آمیز بودن حوزه علمی استرالیا به جهان معرفی کرد. اولیفانت بعد از پایان تحصیلاتش در دانشگاه آدلاید ابتدا به کمبریج انگلستان رفت و عضو تیم فیزیکدانان اتمی مستقل، به سرپرستی شد و بعد از مدتی هم به استخدام دانشگاه بیرمنگام در آمد. اما با شروع جنگ همه چیز تغییر کرد.
در اواخر سال ۱۹۳۸ و چند ماه بعد از کشف شکاف هسته اورانیوم در برلین، سرتاسر قاره اروپا وارد جنگ شد. بعد از متقاعد کردن آمریکاییها در مورد قابلیتهای احتمالی بمب اتم در سال ۱۹۴۱، اولیفانت در سال ۱۹۴۳ به عنوان یکی از اعضای ارشد از جانب بریتانیا به پروژه منهتن ملحق شد. اولیفانت بعد از مدت کوتاهی متوجه شد که پنهان کاری های زمان جنگ کاملا با فرهنگ رایج آزادی علم در تضاد است. پلیس ارتش ایالات متحده نامه های او را باز می کرد و پلیس فدرال آمریکا او را در مورد دیدگاههای غیر رسمی اش درباره قواعد موجود بازجویی می کرد.
در سپتامبر سال ۱۹۴۴، اولیفانت در مورد محدودیتهایش به ژنرال مدیر پروژه ارتش ایالات متحده، اعتراض کرد. اما در جواب این اعتراض، ژنرال به لزوم حفظ امنیت در زمان جنگ اشاره کرد و به نوعی نشان داد که آمریکا تصمیم ندارد که پس از پایان جنگ فناوری هسته ای اش را با با بریتانیا به اشتراک بگذارد. به گفته ژنرال Groves، حتی بعد از پایان جنگ جهانی، آمریکا باید خودش را برای جنگ با روسیه آماده می کرد. به همین دلیل، تمامی تلاشهای انگلستان در زمینه هسته ای باید در حیطه کانادای مرکزی محدود شود، نه در استرالیا و نه در هیچ کشور مشترک المنافع دیگری و در نتیجه تمامی منابع تامین مواد خام باید در انحصار و تحت کنترل آمریکا و انگلستان باشد.
اما به نظر اولیفانت تولید سلاح هسته ای صرفا ابزاری برای دستیابی به انرژی نامحدود بود و او قصد داشت که بعد از پایان جنگ همچنان به تحقیقاتش در این زمینه ادامه دهد. از آنجایی که اولیفانت نمی توانست ریسک کنترل شدن نامه هایش توسط ارتش آمریکا را بپذیرد، از کالیفرنیا به سفارت انگلستان در واشنگتن رفت تا جزییات مکالمه اش با ژنرال Groves را در یک گزارش محرمانه به لندن بفرستد. او پیشنهاد کرد که تمامی اعضای بریتانیایی، پروژه منهتن را به مقتصد بریتانیا ترک کنند و در آنجا پروژه جدیدی را آغاز کنند. به نظر او در سال ۱۹۴۴، پروژه بریتانیایی Tube Alloys می توانست با ارائه طرحهای جدید مربوط ساخت دستگاههای ایزوتوپ اورانیوم شروع به کار کند.
از آنجایی که اولیفانت از اعتماد به نفس بالایی برخوردار بود، تصور می کرد که بتواند Sir John Anderson، رییس خزانه داری و مقام ارشد امور هسته ای کابینه جنگ بریتانیا را برای قبول پیشنهادش راضی کند. اما با توجه به شرایط جنگ و عقب نشینی نیروهای متحدین در نبرد، با پیشنهاد اولیفانت موافقت نشد و او برای تمام کردن ماموریتش به آمریکا فرستاده شد. کمی بعد، جنگ جهانی دوم با بمباران اتمی ژاپن در آگوست ۱۹۴۵ به پایان رسید.
در اواسط ۱۹۴۶ سازمان ملل تازه تاسیس، مذاکراتی را در مورد کنترل فناوری هسته ای آغاز کرد. در این زمان اولیفانت که به عنوان مشاور استرالیایی در نیویورک حضور داشت، به همراه سایر دانشمندان، طرح از بین بردن سلاحهای هسته ای و آزاد سازی علم را ارائه دادند. به اعتقاد آنها از بین نبردن سلاحهای اتمی موجب ایجاد مسابقه تسلیحاتی بین کشورها می شود در حالی که آزادی علمی می تواند بی اعتمادی بین کشورها را کم کند. با وجود اینکه آمریکا و شوروی تقریبا با این طرح موافق بودند اما آمریکا درخواست روسیه را در مورد پیش قدم شدن در انهدام سلاحهای اتمی نپذیرفت و شوروی هم در مقابل، بازرسی کشورش توسط ناظران سازمان ملل را نپذیرفت. سرانجام بر اساس قانون انرژی اتمی آمریکا که در سال ۱۹۴۶ تصویب شد، هرنوع همکاری در خصوص فناوری هسته ای ممنوع اعلام شد.
هرچند پیش بینی اولیفانت در این زمینه درست از آب در آمد، اما انحصار اتمی ایالات متحده بسیار زودگذر بود و فناوری هسته ای بصورت یک راز باقی نماند. در سال ۱۹۴۷، بریتانیا پروژه ساخت بمب خود را آغاز کرد و اولین سلاحش را در سال ۱۹۵۲ آزمایش کرد. شوروی هم اولین بمبش را در سال ۱۹۴۹ آزمایش کرد.
خلاصه اینکه، فرصت انهدام سلاحهای هسته ای در سال ۱۹۴۶ از بین رفت و در حال حاضر و حتا با پایان جنگ سرد، نه کشور در جهان دارای بیش از ۱۴۰۰۰ سلاح هسته ای هستند. سلاحهایی که مثل ناقوس مرگ بالای سر بشریت خودنمایی می کنند.
