فسیلی از یک brittle star که در وسترن استرالیا پیدا شده، نشان می دهد که ستاره های دریایی از 275 میلیون سال پیش روی زمین زندگی می کردند. Brittle star ها که به طرز عجیبی درخشان و زیبا هستند، جانوران آبزی هستند که در دریاها زندگی می کنند. این ستاره های دریایی تنوع رنگ زیادی دارند و برخی از آنها حتی این توانایی را دارند که در تاریکی بدرخشند.
در حال حاضر بیش از 2100 گونه مختلف brittle star در اقیانوس های دنیا وجود دارد که اغلب در آبهای عمیق زندگی می کنند. اما با این حال، این حیوانات، از اشکال بسیاری قدیمی حیات روی زمین به شمار می روند.
اخیرا گزارشی منتشر شده است که در آن به گونه جدیدی از brittle star ها اشاره شده است. در این گزارش به ستاره ای از این نوع اشاره شده است که توسط یک فسیل شناخته شده است. این فسیل در وسترن استرالیا کشف شده و نشان می دهد که ستاره دریایی مذکور، 275 میلیون سال پیش در این منطقه زندگی می کرده است. این گزارش، نخستین نمونه از کشف چنین گونه ای از حیوانات از روی یک فسیل است.
به نظر می رسد که پنج ستاره دریایی که در این فسیل دیده می شوند، در حال رقصیدن روی صخره رسوبی بودند که نهایتا در آن به فسیل تبدیل شدند. دو تا از آنها بازو به بازوی هم انداخته بودند. این ستاره ها، قطری برابر 15 سانتیمتر داشتند که در مقایسه با ستاره های امروزی از این نوع، عظیم به نظر می رسند. اندازه آنها بیش از ده برابر بزرگترین ستاره های امروزی است که نشان از یک تغییر بزرگ تکاملی است.
گزارش منتشر شده همچنین نشان می دهد که این نوع قدیمی brittle star ها در زمانی زندگی می کردند که ستاره های brittle امروزی در سیصد و شصت میلیون سال پیش در حال تکامل بودند.
این فسیل ها، اهمیت زیاد دیگری هم دارند. آنها به ما کمک می کنند تا تاثیر نیروی شکار را بر تکامل بشناسیم.
چمنزارهای اقیانوسی باستانی
اگر به 275 میلیون سال پیش برویم، استرالیا بسیار پایینتر از موقعیت فعلی اش قرار داشت. دریاها در آن زمان سرد بودند چون زمین تنها اندکی قبلتر عصر بزرگ یخبندان را پشت سر گذاشته بود. طوفان های وحشی از سمت غرب می وزیدند و به جایی که اکنون آن را وسترن استرالیا می خوانیم، برخورد می کردند. زندگی آبزیان در آن زمان سست و شکننده بود.
با این حال، هنوز زندگی در دریا ها تا در حد زیادی جریان داشت و گیاهان دریایی منبع عظیمی برای جانوران آبزی فراهم می کردند. اما این گیاهان، grass meadow یا seagrass meadow نبودند. آنها echinoderm meadow بودند.
Echinoderm meadow ها گروهی از آبزیان با پوست پوشیده از خار بودند. اکثر آنها را sea lili ها تشکیل می دادند که ساقه هایی داشتند که آنها را محکم به ماسه ها متصل می کرد. این گیاهان ابزارهای فنجان مانندی روی ساقه هایشان داشتند و بازوهایی که می توانستند پلانکتون ها را از آب بگیرند، و در بین این گیاهان، گونه های مختلف ستاره های دریایی به بزرگی یک بشقاب می خزیدند. نوع ظریفتر این ستاره های دریایی، همان brittle star fish ها بودند که در میان گل و لای های کف آب با بازوهای ظریفشان حرکت می کردند.
امروزه، مدتهاست که حیات وحش دریایی از نوع بسیار قدیمی اش از بین رفته است، اما گل و لایی که این گونه های حیات وحش در آن زندگی می کردند، به شکل صخره ای در کف رودخانه در Gascoyne Junction وجود دارد. این نقطه در منطقه Carnarvon وسترن استرالیا واقع شده است.
این سنگ های رسوبی، یکی از بهترین نمونه های فسیلی echinoderm meadow ها در جهان هستند. در این فسیل ها، گویی یک تصویر از همه موجودات زنده، در یک نقطه زمانی به ثبت رسیده است که دفن شدن آن زیر حجم عظیم گل و لای به خاطر طوفانی سهمگین بوده است.
تکامل بر اثر فشار شکار شدن
پژوهش های انجام شده نشان می دهد که این ستاره های دریایی از نوع Brittle فقط در عرض های جغرافیایی بالا زندگی می کردند در حالیکه نوع امروزی آنها در آبهای گرم با عرض پایینتر زندگی می کنند. اما چه چیزی باعث این تغییر مکان از نسل قدیمی به نسل جدید شده است؟ به نظر می رسد که دلیل این اتفاق، تکامل بر اثر فشار شکار شدن باشد.
به طور کلی اینطور تصور می شد که echinoderm ها مثل بسیاری دیگر از انواع ارگانیسم ها تحولات عمده تکاملی را بعد از پدیده «مرگ بزرگ» تجربه کرده اند. این پدیده 250 میلیون سال پیش رخ داد و در آن نسل بسیاری از گونه های حیات روی زمین منقرض شد.
به نظر می رسد که brittle star ها مدتها قبل از این رخداد، با تکامل به شکلی جدید توانسته اند از این انقراض بزرگ جان سالم به در برند. این نوع تکامل یافته بازوهایی دارد که بسیار انعطاف پذیرتر از گونه های قبلی هستند. به همین خاطر احتمالا می توانند سریعتر از گونه قدیمی حرکت کنند و در بستر دریا بدوند. آنها همچنین می توانند در بستر شن و گل و لای کف آب حفاری کرده و آنجا پنهان شوند.
از دیدگاه پژوهشگران دانشگاه کمبریج، دلیل تغییر مکان و شکل این ستاره های دریایی، افزایش تعداد آبزیانی بود که آن ها را شکار می کردند.
ستاره های دریایی جدید با شکل بدن چابکشان می توانستند در عرض های جغرافیایی پایین از حمله شکارچیان به سرعت برگریزند، اما نهایتا به عرض های بالاتر رفتند که در آنجا به خاطر کمتر بودن شکارچیان با خیالی آسوده تر می توانستند زندگی کنند.
پژوهشها در زمینه شناخت بیشتر این ستاره های دریایی همچنان ادامه دارد و پاسخ به سوالات در این باره دانش ما در زمینه نیروهای موثر بر تکامل را افزایش خواهد داد.
