کسانی که قصد دارند مثل دوران قدیم، نامه ای در یک بطری بگذارند و آن را در دریا بندازند، بهتر است امیدوار باشند که پیامشان در چاله ای از آبهای راکد در اقیانوس آرام شمالی گرفتار نشود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است 2000 سال طول بکشد تا بطری دوباره روی آب بیاید.
روزنامه Sydney Morning Herald در مطلبی به قلم Peter Hannam به نتایج پژوهشی در این زمینه پرداخته است که توسط گروهی از دانشمندان عمدتا استرالیایی انجام شده است.
این منطقه از اقیانوس اصطلاحا منطقه سایه نامیده می شود و چرخش آب در آن بسیار کند است. ابعاد این منطقه 6000 کیلومتر در جهت شرقی-غربی و 2000 کیلومتر در جهت شمال-جنوب است و در عمق یک تا دو و نیم کیلومتری سطح اقیانوس قرار دارد. یافته های دانشمندان که بسیاری از آنها از دانشگاه نیو ساوت ولز هستند نشان می دهد که قدیمی ترین آبهای جهان در این منطقه قرار دارند.
محل تقریبی این آبها که تماسشان با جو زمین در دوره هایی با فاصله زیاد رخ می دهد، از مدتی پیش شناخته شده بود. پژوهش های جدید که توسط Nature هدایت می شود به دنبال یافتن فرآیندهایی است که باعث گردش بسیار کند این آبها می شوند به گونه ای 1500 تا 2000 سال طول می کشد که به سطح اقیانوس برسند.
رایان هولمز از مرکز ARC Centre of Excellence for Climate System Science و یکی از نویسندگان این مقاله گفت که هدف اصلی این پژوهش درک علت این است که این آبها چرا و چگونه اینقدر قدیمی هستند. او افزود که گروه پژوهشگران در حال کار روی نظریه ای هستند که تمام این مشاهدات را توضیح دهد. به اعتقاد دکتر هولمز، دلیل اصلی این پدیده به زبان ساده تنها شکل بستر دریاست.
اقیانوس اطلس شرایط لازم برای شکل گیری چنین پدیده ای با چنین طول عمری را ندارد. اقیانوس هند منطقه سایه دارد اما اندازه اش کوچکتر است و این حقیقت که به آبهای جوانتر که از قطب جنوب می آیند نزدیکتر است به این معنی است که چاله آبهای راکد آن به کهنگی آبهای اقیانوس آرام شمالی نیست.
آنچه رخ می دهد این است که با یخ زدن آبهای روی سطح اقیانوس در نزدیکی قطب شمال، نمک آب از آن دفع و جدا می شود. این نمک باعث چگال تر شدن آب های زیرین می شود. بعد این آبهای سرد چگال تر به سطوح پایینتر می روند و در امتداد مرز قاره ای حرکت کرده و به سمت شمال می روند.
این فرآیند باعث کمک به تهویه اقیانوس ها نیز می شود چون آبهای قطب شمال نسبت به دیگر آبهای دنیا اکسیژن زیادی دارند.
در نتیجه تنها حیوانات و گیاهان عجیب نیستند که در اعماق اقیانوس ها وجود دارند. جریان های آبی در این نقاط نیز بسیار عجیب هستند.
لایه ی راکد اقیانوس آرام شمالی به این علت است که عمق اقیانوس در آن نقطه زیاد است که باعث می شود که این لایه فاصله کافی از سطح و بستر دریا داشته باشد. اینگونه از تحولات سطحی آب و فعالیت های گرمایشی زمین که می توانند باعث افزایش گردش آب شوند، به دور می ماند.
مقدار پایین اکسیژن در نقاط سایه بدین معنی است که حیات دریایی در این بخش ها نسبت به جاهای دیگر کمتر است.
آقای Casimir de Lavergne نویسنده اصلی مقاله از دانشکده ریاضیات و آمار دانشگاه UNSW به Sydney Morning Herald گفت که این منطقه از نظر حیات، منطقه ای غنی به حساب نمی آید، اما نمی توان آن را منطقه ای مرده نامید.
این پژوهشگران معتقدند که کار آنها می تواند به دانشمندان دیگر درباره درک توانایی اقیانوس ها در جذب حجم زیادی از گرمای اضافی کمک کند. گرمایی که می تواند به خاطر گازهای گلخانه ای ناشی از مصرف سوخت های فسیلی و کاهش درختان توسط انسان ها به دام افتاده باشد.
اقیانوس ها همچنین مقدار زیادی از کربن اضافی تولید شده در این کار را جذب می کنند.
به گفته دکتر هولمز، این پژوهش به یک پرسش مهم درباره چرایی این پدیده پاسخ داده است و علاوه بر آن در های تازه ای برای پاسخ به پرسش هایی گشوده است که ممکن است مستقیما با تاثیرات آینده تغییرات آب و هوایی و بوم شناسی اقیانوس ها ارتباط داشته باشند.
