ปีใหม่ตามจันทรคติของชาวจีนหรือวันตรุษจีนเป็นเทศกาลที่ทั่วโลกเฉลิมฉลองกัน โดยมีการคาดการณ์ว่าจะมีผู้คนเข้าร่วมเทศกาลนี้มากถึง 1,000 ล้านคนในแต่ละปี
เทศกาลนี้เริ่มต้นจากวันขึ้น 2 ค่ำของปฏิทินจันทรคติ และการเฉลิมฉลองอาจกินเวลานานถึง 15 วันจนถึงวันเพ็ญ
แม้ว่าปฏิทินเกรโกเรียนซึ่งอิงตามวงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์จะได้รับความนิยมทั่วโลก แต่ปฏิทินจันทรคติถือเป็นวันหยุดที่สำคัญในวัฒนธรรมเอเชียหลายแห่ง โดยวันตรุษจีนซึ่งเรียกอีกอย่างว่าเทศกาลฤดูใบไม้ผลิเป็นหนึ่งในวันที่สำคัญที่สุด
แม้ว่าจะเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับจีน แต่เทศกาลนี้ยังมีการเฉลิมฉลองอย่างกว้างขวางในประเทศต่างๆ เช่น เกาหลีเหนือ เกาหลีใต้ เวียดนาม ฟิลิปปินส์ ไทย และญี่ปุ่น เป็นต้น
วันที่ 29 มกราคมของปีนี้ตรงกับปีงูตามนักษัตรจีนในปี 2025
ที่ SBS เราได้ถามเพื่อนร่วมงานบางคนว่าพวกเขาเฉลิมฉลองโอกาสนี้อย่างไร
เกาหลีใต้
ชาวออสเตรเลียหลายคนอาจเชื่อมโยงวันหยุดนี้กับอั่งเปาและการเชิดสิงโต แต่ Leah Hyein Na โปรดิวเซอร์ของ SBS Korean กล่าวว่าแต่ละวัฒนธรรมมีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง
“สำหรับชุมชนชาวเกาหลี สีแดงไม่ใช่สีพิเศษในการเฉลิมฉลองวันตรุษจีน” เธอกล่าว
“เช่นเดียวกับเมื่อคุณเห็นชุดประจำชาติของเราอย่างฮันบก เราก็จะสวมชุดสีต่างๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นสีชมพู สีเขียว สีฟ้า หรือแม้แต่สีดำ”
Tteokguk is a traditional Korean soup made with rice cakes and broth and is a traditional dish eaten on New Year's Day. Source: Getty / RunPhoto
จักรราศีของเกาหลีมีความเกี่ยวข้องกับสีเฉพาะ และปี 2025 ถือเป็นปีงูสีน้ำเงิน
อาหารมีบทบาทสำคัญในการเฉลิมฉลองวันตรุษจีน โดย Na อธิบายว่าผู้คนมักกินซุปเค้กข้าวหรือต็อกกุก
เวียดนาม
Trinh Nguyen โปรดิวเซอร์ของ SBS Vietnamese กล่าวว่าวันตรุษจีนหรือ Tết เป็นวันหยุดราชการ
"เช่นเดียวกับสิ่งที่ผู้คนในออสเตรเลียทำเพื่อเฉลิมฉลองคริสต์มาส เราจึงสามารถพบเห็นวันตรุษจีนได้ทุกที่" เธอกล่าว
ในเวียดนามตอนใต้ ดอกไม้สีเหลือง (ochna) จะบานในฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งตรงกับวันตรุษจีนและเป็นสัญลักษณ์ของโชค ความมั่งคั่ง และความสุข
ในเวียดนามตอนเหนือ ดอกพีชสีชมพูถูกจัดแสดงเป็นสัญลักษณ์ของการเกิดใหม่และความสำเร็จ
Pink peach blossoms are showcased as symbols of rebirth and prosperity in north Vietnam. Source: Getty / Vietnam
รูปร่างของเค้กแบบดั้งเดิมก็แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศเช่นกัน โดยทางเหนือจะเป็นทรงสี่เหลี่ยม ส่วนทางใต้จะเป็นทรงกระบอก
นักษัตรเวียดนามยังใช้แมวแทนกระต่ายและใช้ควายแทนวัวอีกด้วย
“เมื่อพิจารณาในรายละเอียดแล้ว จะแตกต่างกัน แต่จิตวิญญาณ บรรยากาศ และวิธีการเฉลิมฉลองของเรา ล้วนเหมือนกัน” Nguyen กล่าว
ฮ่องกง
ในฮ่องกงส่วนใหญ่ เทศกาลนี้จะมีการเฉลิมฉลองเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์เต็ม โดยมีการเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ที่สวนสาธารณะวิกตอเรีย ขณะที่ครอบครัวต่างๆ จะเพลิดเพลินกับงานเลี้ยงหอยเป๋าฮื้อ (ปลากะพงหรือปลาแกะ) ไก่ และอาหารทะเลอื่นๆ
อีวาน เหลียง (Ivan Leung) โปรดิวเซอร์ของ SBS Cantonese กล่าวว่าช่วงนี้เป็นช่วงที่ยุ่งมากของปี
"เป็นเหมือนช่วงคริสต์มาสที่เร่งรีบมาก" เขากล่าว
"ผมมีลุงสี่คน ดังนั้นในช่วงตรุษจีน ผมต้องไปเยี่ยมพวกเขาทีละคน ซึ่งหมายความว่าผมต้องกินอาหารคนละมื้อถึงสี่คืนแล้ว"
ศาสตราจารย์เซียวฮวน จ่าว (Xiaohuan Zhao) นักวิชาการด้านจีนจากมหาวิทยาลัยซิดนีย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านวรรณกรรมและละครจีนแบบดั้งเดิม กล่าวว่าอาหารสำหรับวันตรุษจีนหลายๆ จานมีสัญลักษณ์
ตัวอย่างเช่น ในจีนแผ่นดินใหญ่ เกี๊ยวซึ่งมีรูปร่างเหมือนเงินจีนแบบดั้งเดิมนั้น เชื่อว่าจะนำโชคลาภและความมั่งคั่งมาให้
“ส่วนที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของการเฉลิมฉลองคืองานเลี้ยงรวมญาติ” เขากล่าว
ประเพณีอื่นๆ ได้แก่ การจุดพลุและการมอบเงินจากสมาชิกในครอบครัวที่มีอายุมากกว่าหรือน้อยกว่า ก่อนที่เทศกาลจะสิ้นสุดลงด้วยเทศกาลโคมไฟ
การเฉลิมฉลองในเอเชียใต้
ทางตอนใต้ ชุมชนชาวพุทธในเนปาล อินเดีย ภูฏาน และทิเบตก็เฉลิมฉลองวันตรุษจีนเช่นกัน
ชุมชนต่างๆ เรียกวันหยุดนี้ว่าโลซาร์ โดยยึดตามปฏิทินจันทรคติที่แตกต่างกัน แม้ว่าการเฉลิมฉลองมักจะตรงกับในเอเชียตะวันออกก็ตาม
Lhosar is a festival celebrated by the Buddhist communities of Nepal, along with people from India, Bhutan and Tibet, including the Gurung, Tamang and Sherpa communities. Source: AAP / Prabin Ranabhat
ชุมชนเหล่านี้มีสัญลักษณ์ของนักษัตรในแต่ละปี คล้ายกับในเอเชียตะวันออก แม้ว่าสัญลักษณ์ของนักษัตรอาจแตกต่างกันไปเล็กน้อย เช่น วัว แมว อินทรี และกวาง
Dil Tamang หนึ่งในสมาชิกผู้ก่อตั้งของ Tamang Society of Sydney - NSW กล่าวว่าในชุมชนของเขา การเฉลิมฉลอง Lhosar มักจะเริ่มต้นด้วยการทำความสะอาดก่อนที่เพื่อนฝูงและครอบครัวจะมารวมตัวกันเพื่อเพลิดเพลินกับดนตรีและการเต้นรำแบบดั้งเดิม และรับประทานอาหารร่วมกัน ซึ่งรวมถึงขนมอบทอดกรอบยอดนิยมที่เรียกว่า Khapse
“ตั้งแต่เช้าตรู่ เราจะตรวจสอบให้แน่ใจว่าบ้านของเราสะอาดและจุดธูปเทียนทุกซอกทุกมุมของบ้าน
“จากนั้น เราจะแขวนธงรอบบ้าน บูชา สวดมนต์ และให้เกียรติบรรพบุรุษของเรา”
สำหรับผู้ที่อยู่ในออสเตรเลีย การเตรียมงานกำลังดำเนินไปอย่างเต็มที่ โดยการเฉลิมฉลองในซิดนีย์ถือเป็นการเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งนอกเอเชีย
