KEY POINTS:
- Người phụ nữ sống thọ nhất thế giới đã qua đời ở tuổi 118, theo viện dưỡng lão nơi bà sinh sống.
- Bà rất thích sô cô la và uống một ly rượu vang mỗi ngày.
- Các chuyên gia cho biết tuổi thọ của con người được quyết định bởi sự kết hợp của di truyền, lối sống và môi trường.
Người phụ nữ sống thọ nhất thế giới – một nữ tu người Pháp tên là Andrée – đã qua đời ở tuổi 118 hôm thứ Ba vừa qua.
Theo kỷ lục Guinness thế giới, bà rất yêu thích sô cô la, uống một ly rượu vang mỗi ngày, và đã vượt qua đợt nhiễm COVID-19 trong năm 2021 mà không có bất kỳ triệu chứng gì.
Vậy tại sao một số người lại sống thọ hơn những người khác, và có bí quyết đơn giản nào để sống lâu và khỏe mạnh không?
Tại sao một số người sống thọ hơn những người khác?
Giáo sư Nicolas Cherbuin đến từ Trung tâm Dịch tễ học và Sức khỏe Dân số Quốc gia ở Canberra cho biết có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của con người.
“Khoảng 25% được xác định bởi di truyền… có nghĩa là khoảng 75% được xác định bởi các yếu tố khác, gọi là yếu tố môi trường,” ông nói.
“Một số yếu tố thuộc sự kiểm soát của xã hội, chẳng hạn như môi trường sống, còn một số yếu tố khác thì mỗi cá nhân có nhiều quyền kiểm soát hơn.
“Chúng ta biết rằng lối sống có tác động đáng kể đến các cơ chế dẫn đến sức khỏe tốt hơn hoặc lão hóa nhanh hơn, chúng ta chưa xác định được tất cả nhưng rõ ràng là một số liên quan đến chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và các yếu tố trao đổi chất.
“Những yếu tố khác liên quan đến sức khỏe tâm thần, mức độ hạnh phúc, căng thẳng hoặc chán nản của chúng ta, và những yếu tố khác liên quan đến nhiều yếu tố bên ngoài hơn như nhiễm vi-rút, ô nhiễm không khí và những loại phơi nhiễm khác.”
Đặc quyền và các yếu tố kinh tế xã hội
Giáo sư Cherbuin cho biết điều quan trọng là phải xem xét tác động của các yếu tố xã hội và văn hóa đối với sức khỏe và lão hóa. Những người giàu có ở các nước phát triển có nhiều khả năng tiếp cận các nguồn lực và giáo dục để có lối sống lành mạnh hơn.
“Nhiều điều trong số này được quyết định bởi các yếu tố xã hội và kinh tế xã hội; chúng ta có thể tập trung vào một số thứ như hoạt động thể chất hoặc ăn những món ăn ngon, và nghĩ rằng đó là lĩnh vực của cá nhân và họ có quyền lựa chọn để làm những điều này,” ông nói.
“Thực tế là nhiều cá nhân không có lựa chọn hoặc có rất ít lựa chọn – họ không có nguồn lực hoặc giáo dục... hoặc họ không biết cách đưa ra những lựa chọn này, hoặc ngay cả khi họ biết cách đưa ra những lựa chọn này, họ không có quyền tiếp cận chúng, vì vậy đó thực sự là một yếu tố quan trọng.”
According to Our World in Data, Chad has the world's lowest life expectancy. Source: SBS
“Đối với những người nghèo, họ có chế độ ăn uống kém chất lượng hơn, và họ cũng ít được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe hơn, làm nhiều công việc tay chân hơn, tiêu chuẩn nhà ở thấp hơn… chúng ta không thể chỉ cố gắng khắc phục việc ăn uống và nghĩ rằng điều đó giải quyết được mọi thứ,” bà nói. “Những thay đổi mang tính hệ thống là cần thiết.”
Làm thế nào để kéo dài tuổi thọ?
Phong trào cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi xuân đã trở nên rất phổ biến trên internet trong những năm gần đây, với nhiều loại thực phẩm chức năng, chương trình và thậm chí các nhà khoa học tuyên bố đã giải mã được bí quyết kéo dài tuổi thọ.
Nhiều trang mạng hứa hẹn đảo ngược quá trình lão hóa, kéo dài tuổi thọ và thay đổi các chỉ dấu sinh học quan trọng (các đặc điểm của cơ thể mà bạn có thể đo lường được, chẳng hạn như huyết áp).
Tiến sĩ Beckett cho biết nhiều công cụ trong số này chỉ đơn giản là mánh khóe tiếp thị và khuyên mọi người nên tập trung vào những nỗ lực bền vững, chẳng hạn như duy trì một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh với nhiều trái cây, rau và ngũ cốc.
“Siêu thực phẩm và bẻ khoá sinh học (biohacking) là những ý tưởng tiếp thị, chứ không phải là khái niệm khoa học,” bà nói.
“Chúng được thiết kế để khiến bạn phải trả nhiều tiền hơn cho mọi thứ, và chúng có thể khiến mọi người mất tập trung vào những thay đổi bền vững và rẻ tiền hơn.”
Tiến sĩ Beckett cho biết một chế độ ăn uống cân bằng có thể làm giảm nguy cơ phát triển nhiều căn bệnh như tiểu đường hoặc ung thư.
“Chúng ta không thể quay ngược đồng hồ sinh học và không có suối nguồn tươi trẻ, nhưng một chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp chúng ta sống lâu hơn bằng cách giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh khác nhau như ung thư, cao huyết áp hoặc tiểu đường loại hai, những bệnh có thể gây ra các biến chứng khác dẫn đến tử vong sớm hơn,” bà nói.
According to the Australian Bureau of Statistics, Monaco has the highest life expectancy in the world. Source: SBS
“Có bằng chứng rõ ràng rằng tập thể dục và chế độ ăn uống tốt rất quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần, chúng có ảnh hưởng rất mạnh mẽ,” ông nói.
“Yếu tố thứ ba, cũng quan trọng không kém nhưng thường bị bỏ qua một chút, là yếu tố xã hội… nếu chúng ta không có một môi trường xã hội lành mạnh, chúng ta sẽ không thể sống tốt.”
Tuổi thọ có phải là điều quan trọng nhất?
“Điều quan trọng hơn tuổi thọ là sức khỏe, có nghĩa là bạn sống khoẻ trong bao lâu chứ không chỉ là bạn sống trong bao lâu,” Tiến sĩ Beckett nói.
“Có một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh không chỉ là ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, mà còn giúp cơ thể chúng ta đối phó với những thách thức khi chúng đến.”
Giáo sư Cherbuin cũng có quan điểm tương tự.
“Việc kéo dài tuổi thọ là vô ích nếu chúng ta không có một cuộc sống tốt đẹp, và tôi nghĩ chúng ta quá tập trung vào việc sống thọ, thay vì sống khoẻ mạnh,” ông nói.
“Mọi người thường chỉ nói về khía cạnh sinh học, sống thọ hơn với một cơ thể khỏe mạnh, nhưng chúng ta không hiểu sống thọ có ý nghĩa như thế nào về mặt sức khỏe tâm lý hay tinh thần.”
