Hồ sơ Nội các 2004: Chính phủ Howard và những lùm xùm chính trị

Former Australian Prime Minister John Howard speaks to the media on arrival at the count at the Federal Liberal Reception at the Sofitel-Wentworth hotel.

Former Australian Prime Minister John Howard speaks to the media on arrival at the count at the Federal Liberal Reception at the Sofitel-Wentworth hotel. Source: AAP

Năm 2004 chứng kiến một trong những chiến dịch Olympic thành công nhất của Úc. Đây cũng là một năm thành công đối với John Howard, người đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử thứ tư của mình. Nhưng không phải là không có thách thức - khi lý do chính đáng cho Chiến tranh Iraq biến mất và vụ Úc nghe lén Đông Timor bị bại lộ. Hàng ngàn Tài liệu Nội các từ năm 2004 đã được công bố, hé lộ phần nào về nội tình bên trong Chính phủ Howard.


Đó là giữa những năm trong thập niên 2000-2009.

Quần jeans cạp trễ đang thịnh hành, nhạc rock Úc đang thống trị các bảng xếp hạng và người Úc đang dán mắt vào Thế vận hội Athens.

"Thorpe có thể thắng lần nữa không? Bất bại sáu năm liên tiếp. Hackett gần lắm rồi, đang tiến tới sát, gần tới rồi. Thorpe và Hackett, sẽ chạm đích. Họ đã chạm, Thorpe về đầu. Thật căng thẳng, Hackett về nhì và Keller thứ ba."

Nhưng ở quê nhà, một cuộc tranh luận dữ dội đang diễn ra, khi lý do biện minh cho cuộc chiến ở Iraq đã bốc hơi.

Bản báo cáo Butler của chính phủ Anh phát hiện ra rằng thông tin tình báo tuyên bố rằng Iraq sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt là không đáng tin cậy.

John Howard là Thủ tướng Úc vào thời điểm đó nói rằng vẫn còn bằng chứng về khả năng sản xuất vũ khí.

"Tôi đã biết trước khi có thông báo chính thức rằng các nỗ lực tìm kiếm các kho dự trữ vật chất đã không thành công. Tôi chưa bao giờ nghi ngờ rằng khả năng chế tạo chúng là có thật, và có rất nhiều bằng chứng xác minh điều đó. Nhưng thực tế là các kho dự trữ vật chất, rõ ràng là trước khi có thông báo chính thức, đã không được tìm thấy. Điều đó thật đáng thất vọng và là một bước lùi, khiến những người phản đối quyết định của chúng tôi có cơ hội để tấn công lại. Nhưng đó là cách mọi việc diễn ra."

Ngay sau đó, hình ảnh từ nhà tù Abu Ghraib ở Iraq xuất hiện, cho thấy các thành viên của Quân đội Mỹ và CIA tra tấn, lạm dụng thể chất và tình dục các tù nhân.

"Tôi đã rất lo lắng và hy vọng – điều mà sau đó đã xảy ra – rằng phía Mỹ sẽ tiến hành các biện pháp kỷ luật thông qua quy trình quân sự của họ đối với những người chịu trách nhiệm. Nhưng điều này đã gây tổn hại, vì với tư cách là một xã hội, chúng ta không tán thành, không ủng hộ, mà trái lại, phản đối rất mạnh mẽ sự sỉ nhục đối với tù nhân trong quyền giam giữ của chúng ta."
An Iraqi man on top of a burning army vehicle in 2004
An Iraqi man on top of a burning army vehicle in 2004 Source: AAP
Úc đã sớm phải đối mặt với các câu hỏi tình báo của riêng mình: bị buộc tội nghe lén phòng nội các của chính phủ Đông Timor, bị cáo buộc thu thập thông tin về Hiệp ước Biển Timor đang được đàm phán, quyết định cách các quốc gia sẽ chia sẻ lợi nhuận béo bở từ dầu mỏ dưới đáy biển.

"Về tranh cãi trong Phòng nội các Đông Timor, ông có tán thành các hành động không?"

"Những gì tôi đã nói, và những gì tôi nhắc lại với khán giả của bạn, là tôi rất tin tưởng vào các cơ quan tình báo của chúng ta. Tôi tin rằng họ luôn hành động vì lợi ích quốc gia của Úc."

Và nếu tôi được phép, để tiếp theo điều này, liệu nó có bao gồm, nếu cần, vì lợi ích quốc gia, một hành động như vậy không?"

"Vâng, tôi đã nói những gì tôi đã nói. Tôi luôn nghĩ rằng họ tuân thủ lợi ích quốc gia."

John Howard đã triệu tập một cuộc bầu cử, đối đầu với ứng cử viên đại diện của Đảng Lao động Mark Latham.

Một khoảnh khắc mang tính biểu tượng đã được ghi lại khi hai người chạm trán nhau trong chiến dịch, khi Latham tìm cách thị uy Howard qua cái bắt tay.

"Điều đó có thể ảnh hưởng đến một số người nhưng tôi đã sẵn sàng cho điều đó, bởi vì anh ta đã từng thử trò đó trước đây, và tôi không nghĩ rằng việc anh ta to lớn hơn tôi về mặt thể chất lại quan trọng đến vậy."

Đảng Tự do đã giành lại quyền lực và nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ.

Ông Howard cho biết điều đó đã cho phép Úc cung cấp hỗ trợ sau trận sóng thần Boxing Day tàn phá Indonesia.

"Tôi nghĩ rằng các chính sách kinh tế mà chúng tôi đã theo đuổi là rất tốt. Chúng tôi ở trong một vị thế tài chính rất mạnh mẽ. Đó là lý do tại sao chúng tôi có thể giúp Indonesia vào thời điểm xảy ra sóng thần. Hiện tại, Úc sẽ không thể làm điều đó, ít nhất là không một cách trách nhiệm như trước. Tôi không nói rằng Úc sẽ không muốn, nhưng chúng tôi đã có tiền trong ngân hàng, và chúng tôi đã sử dụng nó cho một mục đích tốt."

Ít nhất 225.000 người đã thiệt mạng trong thảm họa, bao gồm 170.000 người ở tỉnh Aceh [[ah-chay]] của Indonesia.

Đây là trận sóng thần chết chóc nhất được ghi nhận, với 26 người Úc thiệt mạng.

Cách chính phủ đối xử với Người Úc đầu tiên đã bị đặt dấu hỏi.

Các cuộc bạo loạn ở Redfern nổ ra sau cái chết của thiếu niên bản địa 17 tuổi Thomas Hickey.

Và chính phủ đã hành động để giải tán ATSIC - Ủy ban Thổ dân và Dân Đảo Torres Strait - một nhóm đại diện của người Bản địa được bầu.

"ATSIC đã không hiệu quả, và đó là quyết định lưỡng đảng nhằm giải tán ATSIC. Tôi không nghĩ giải pháp cho các vấn đề Thổ dân nằm ở việc tạo ra các thể chế và chính trị hình thức. Tôi nghĩ bạn phải thu hẹp khoảng cách theo cách thực tế."

Đồng hành cùng chúng tôi tại  và cập nhật tin tức ở
Nghe SBS Tiếng Việt trên ứng dụng miễn phí SBS Audio, tải về từ  hay

Share