Vùng tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương ở tây bắc Trung Quốc là nơi sinh sống của khoảng 11 triệu người Duy Ngô Nhĩ, một nhóm người Hồi giáo nói tiếng Turkic.
Năm 2021, Hoa Kỳ đã ký thành luật Đạo luật Phòng chống Lao động Cưỡng bức Duy Ngô Nhĩ.
Luật này nhằm đảm bảo rằng các sản phẩm làm từ lao động cưỡng bức ở Trung Quốc không vào được thị trường Hoa Kỳ.
Linda Thomas-Greenfield là đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc dưới thời Tổng thống Joe Biden vừa mãn nhiệm.
“Ở Tân Cương, con người đang bị tra tấn. Phụ nữ bị ép triệt sản. Có những báo cáo đáng tin cậy rằng nhiều người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số tôn giáo khác, những người chỉ muốn thực hiện các quyền tự do cơ bản về tôn giáo, niềm tin, biểu đạt và di chuyển, đang bị buộc phải làm việc đến kiệt sức, sản xuất quần áo và hàng hóa theo yêu cầu của chính quyền.”
Năm 2021, bà Thomas-Greenfield nói với các thành viên LHQ rằng chính quyền Trung Quốc đang thực hiện diệt chủng.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục đứng lên và lên tiếng cho đến khi chính phủ Trung Quốc ngừng các tội ác chống lại loài người và cuộc diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ cùng các dân tộc thiểu số khác ở Tân Cương.”
Bây giờ, báo cáo gần đây của The Guardian đã phát hiện rằng Úc đang cho phép nhập cảng hàng ngàn lô hàng từ các công ty Trung Quốc bị Mỹ đưa vào danh sách đen vì bị cáo buộc liên quan đến lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ.
Báo cáo cho thấy nhập khẩu từ các công ty bị cáo buộc tham gia vào lao động cưỡng bức thực tế đã tăng lên sau khi Mỹ ban hành lệnh cấm, đạt đỉnh điểm vào năm 2023.
Luật Chống Nô Lệ Hiện Đại của Úc được giới thiệu vào năm 2018. Luật này yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo về các rủi ro liên quan đến nô lệ hiện đại trong hoạt động và chuỗi cung ứng của họ.
Nhưng với mục tiêu tăng cường minh bạch và trách nhiệm, một số chuyên gia cho rằng luật này không hiệu quả.
Nuria Khasim nói rằng vì luật dựa vào tính minh bạch, nó đặt trách nhiệm tránh lao động cưỡng bức lên người tiêu dùng.
"Luật kiểu này đặt rất nhiều trách nhiệm lên người tiêu dùng vì người tiêu dùng được cho là sẽ lên mạng, đọc các báo cáo đó và sử dụng chúng làm cơ sở để đưa ra quyết định về việc mua sắm của họ. Việc dựa trên tính minh bạch này có hiệu quả hạn chế, đặc biệt khi cơ chế tuân thủ yếu."
Đạo luật Chống Nô Lệ Hiện Đại hiện đang được xem xét, nhưng một số tổ chức nhân quyền đang kêu gọi luật pháp mạnh mẽ hơn để cấm hoàn toàn các sản phẩm liên quan đến lao động cưỡng bức.
Nuria Khasim nói rằng chỉ đơn giản dựa vào tính minh bạch không đủ để giải quyết tình trạng lạm dụng này.
“Để luật pháp của chúng ta trở nên hiệu quả hơn, chúng ta cần ban hành các quy định mạnh mẽ hơn cấm các sản phẩm được sản xuất từ lao động cưỡng bức, thay vì chỉ yêu cầu các báo cáo mang tính minh bạch từ các doanh nghiệp.”
Khi các quốc gia khác, như Canada, xem xét ban hành các quy định tương tự như Hoa Kỳ, cộng đồng Duy Ngô Nhĩ tại Úc hy vọng rằng chính phủ Úc sẽ có lập trường cứng rắn hơn.
“Chúng tôi mong muốn rằng Úc sẽ đi đầu trong cuộc chiến này, không chỉ để ngăn chặn lao động cưỡng bức mà còn để bảo vệ các quyền cơ bản của con người và gửi một thông điệp rõ ràng rằng các hành vi vi phạm nhân quyền như vậy không được dung thứ.”
Báo cáo của The Guardian cho thấy các công ty bị cáo buộc sử dụng lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ thuộc nhiều ngành khác nhau, từ sản xuất quần áo, điện tử đến các sản phẩm năng lượng tái tạo.
Một số sản phẩm này, như tấm pin năng lượng mặt trời, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh toàn cầu.
Đây là một trong những lý do khiến chính phủ Úc và các nước khác đối mặt với thách thức lớn trong việc cân bằng giữa các ưu tiên về nhân quyền và các mục tiêu kinh tế.
Nuria Khasim nói rằng những người như cô sẽ tiếp tục vận động để thay đổi, nhưng cô hy vọng cộng đồng quốc tế sẽ đứng lên đấu tranh mạnh mẽ hơn.
Chúng tôi cần các chính phủ, các tổ chức và cá nhân trên toàn thế giới nhận ra rằng đây không chỉ là vấn đề của người Duy Ngô Nhĩ. Đây là vấn đề nhân quyền toàn cầu. Mỗi chúng ta đều có vai trò trong việc bảo đảm rằng các sản phẩm mà chúng ta tiêu thụ không phải được sản xuất từ sự đau khổ của những người khác.Nuria Khasim
Cô cho rằng mức độ đầy đủ của lao động cưỡng bức có thể vẫn chưa được biết rõ.
“Điều này cũng rất đáng sợ vì ở Trung Quốc, các tập đoàn thực hiện hoặc tuyển dụng người Duy Ngô Nhĩ từ các trại cải huấn sẽ nhận được phần thưởng từ chính phủ, bao gồm giảm hoặc miễn thuế, trợ cấp cho việc đào tạo, vận chuyển và trả lương."
Trong các phát hiện của mình, báo cáo của The Guardian cho biết rằng các sản phẩm nhập khẩu vào Úc đến từ nhiều ngành khác nhau, bao gồm linh kiện cho pin xe hơi và tàu hỏa được chính phủ bang sử dụng; thiết bị bảo hộ cho thợ thủ công; gia vị và phụ gia thực phẩm, cũng như máy in laser.
Ngoài những thứ này, Tân Cương là một trong những nhà sản xuất polysilicon lớn nhất thế giới, một thành phần quan trọng trong các tấm pin mặt trời hiện đại.
Nuria cho biết việc cố gắng tách rời chuỗi cung ứng toàn cầu khỏi các hoạt động lao động cưỡng bức có vẻ như không thể vượt qua.
“Khi chúng ta nói rằng lao động cưỡng bức của người Duy Ngô Nhĩ phổ biến, khi chúng ta nói rằng có hàng trăm nghìn người Duy Ngô Nhĩ tham gia hoặc bị áp đặt dưới chế độ tàn bạo này, đó là con người. Đó là những người đồng bào của tôi, những người nói ngôn ngữ của tôi, chia sẻ văn hóa và di sản của, đang bị đặt vào những điều kiện làm việc, sinh sống và giam giữ kinh khủng này.
SBS News đã liên hệ với Bộ Ngoại giao và Thương mại (DFAT) để xin bình luận về câu chuyện này, nhưng không nhận được phản hồi.
