محکمه فدرال در سیدنی بن رابرتس-اسمیت، سرباز سابق ارتش آسترالیا را بازنده پرونده مهم افترا علیه سه روزنامه و سه روزنامه‌نگار اعلام کرد.
آنتونی بِسانکو، قاضی دادگاه فدرال، بعدازظهر پنج‌شنبه (۱ جون) حکم خود را درباره این پرونده صادر کرد و در آن گفت که روزنامه‌های سیدنی مورنینگ هیرالد، اج و کانبرا تایمز و روزنامه‌نگاران نیک مک‌کنزی، کریس ماسترز و دیوید رو در سری گزارش‌های شان در سال ۲۰۱۸ آقای رابرتس-اسمیت را بدنام نکرده‌اند.
دعوا بر سر چه بود؟
آقای رابرتس-اسمیت سرجوخه (به پشتو: پرکمشر) سابق نیروی ویژه ارتش آسترالیا (SAS) است. او تنها دریافت‌کننده زنده عالی‌ترین مدال افتخار نظامی آسترالیا است.
رابرتس-اسمیت بین سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۲ شش بار به افغانستان اعزام شده بود.
روزنامه‌های سیدنی مورنینگ هیرالد، اج و کانبرا تایمز در سال ۲۰۱۸ در مجموعه گزارش‌هایی ادعا کرده بودند که آقای رابرتس-اسمیت بین سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ مرتکب جنایات جنگی در افغانستان شده است.
یکی از اتهاماتی که در این روزنامه‌ها علیه رابرتس-اسمیت مطرح شده بود این بود که او «یک غیرنظامی افغان غیرمسلح و بی‌دفاع را با لگد صخره پرت کرده و سربازان تحت فرمانش را متقاعد کرده که به او تیراندازی کنند.»
رسانه‌ها در حال انتظار در خارج محکمه فدرال در سیدنی Source: SBS / Lucy Murray
سپس آقای رابرتس-اسمیت از این روزنامه‌ها و روزنامه‌نگاران در دادگاه فدرال شکایت کرد و مدعی شد که در گزارش‌های خود مجموعه‌ای از اتهامات افتراآمیز را درباره او مطرح کرده‌اند.
استماع این پرونده که 'محاکمه قرن' و 'محاکمه نیابتی جنایات جنگی' لقب گرفته بود، ۱۱۰ روز طول کشید و در ماه جولای ۲۰۲۲ خاتمه یافت.
آیا رابرتس-اسمیت مرتکب جنایات جنگی شده است؟
آقای رابرتس-اسمیت به طور رسمی به هیچ جرم جنایی محکوم نشده و همچنان ادعا دارد که بی‌گناه است.
دعوایی که آقای رابرتس-اسمیت به راه انداخته بود، نه یک محاکمه جنایی، بلکه یک پرونده مدنی بود، و به این ترتیب، نمی‌توانست منجر به حکم جنایی شود.
اگرچه در حکم قاضی بسانکو آمده که تمام اتهامات مطرح شده توسط روزنامه‌ها ممکن است واقعیت نداشته باشند، اما گفت که آن‌ها برای بسیاری از ادعاهای خود شواهد و مدارک قناعت‌بخش ارائه کرده‌اند.
قاضی بسانکو حکم داد که تمام اقدامات مربوط به افترا باید رد شوند، زیرا این رسانه‌ها جدی‌ترین ادعاهای خود را با شواهد پشتیبانی کرده و بقیه ادعاهای بدون ثبوت، لطمه بیشتری به اعتبار او وارد نمی‌کنند.
بر بنیاد حکم قاضی، این روزنامه‌ها شواهد کافی ارائه کرده بودند که آقای رابرتس-اسمیت یک مرد افغان غیرمسلح و بی‌دفاع را با لگد از صخره پرت کرده و به سربازان تحت فرمان خود دستور داده به او تیراندازی کنند.
ادعای مبنی بر این‌که رابرتس-اسمیت مردی با پای مصنوعی را گلوله‌باران کرده نیز ریشه در واقعیت داشته‌اند.
گزارش‌هایی مبنی بر این‌که او به یک سرباز بی‌تجربه فشار آورده تا با کشتن یک مرد مسن افغان نخستین کشتن خود را به ثبت برساند نیز ریشه در واقعیت داشته‌اند.
بقیه ادعاها که آقای رابرتس-اسمیت را متهم به خشونت خانگی کرده بودند، به اثبات نرسیدند، اما رسانه‌ها توانستند موفقانه استدلال کنند که این مورد بیشتر از موارد دیگر به اعتبار او لطمه نزده است.
تقاضای عدالت
پس از صدور حکم دادگاه، نیک مک‌کنزی، روزنامه‌نگار روزنامه‌های اج و سیدنی مورنینگ هیرالد، که یکی از متهمان برجسته در این پرونده بود، واکنش خود را در تنها یک کلمه در صفحه تویترش خلاصه کرد: «عدالت».
آقای مک‌کنزی که چندین تا از گزارش‌های مورد بحث را نوشته بود، این حکم را «عدالتی کوچک» برای خانواده‌های قربانیان آقای رابرتس-اسمیت توصیف کرد.
او روز پنج‌شنبه در بیرون از محکمه گفت: «علی جان مردی بود که از روی صخره پرت شد. او کودکانی دارد که دیگر پدر ندارند. او زنی دارد که دیگر شوهر ندارد. او توسط بن رابرتس-اسمیت از روی صخره پرت شده بود.»
از راست به چپ: روزنامه‌نگاران کریس ماسترز و نیک مک‌کنزی و رییس اجرایی گروه رسانه‌ای ناین جیمز چسل در حال صحبت با رسانه‌ها بعد از صدور حکم دادگاه درباره بن رابرتس-اسمیت. Source: AAP / Jane Dempster
آقای مک‌کنزی در این باره گفت: «او تقریباً تمام روزها [به دادگاه] می‌آمد، اما در روز داوری نیامد.»
«او در بالی مصروف کارهای خودش است. ما این‌جا هستیم تا از عدالت و حقیقت استقبال کنیم.»
همچنین جیمز چسل، رییس اجرایی گروه رسانه‌ای ناین، حکم دادگاه را به معنای نقض کنوانسیون ژنو از سوی آقای رابرتس-اسمیت و گامی حیاتی به سوی عدالت برای خانواده‌های قربانیان خواند.
بيشتر بخوانيد
آسترالیا ویزه خاص کارمندان افغان را خاتمه می‌دهد
محب اقبال، رییس شورای ملی افغان‌های آسترالیا، به اس‌بی‌اس نیوز گفت که «افغان‌ها این‌جا در آسترالیا و در تمام نقاط جهان به‌دقت» این قضیه را دنبال کرده‌اند.
آقای اقبال گفت: «فکر می‌کنم اولین واکنش به این نوع حکم، پاسخ‌گویی گسترده‌تر در مورد حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان و اجرای عدالت، به‌ویژه در مورد تلفات غیرنظامیان است.»
«بنابراین، از نقطه نظر مسئولیت‌پذیری و عدالت، قابل استقبال است.»
آقای اقبال گفت که این پرونده اهمیت پیگیری پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان غیرنظامی توسط دولت آسترالیا را برجسته می‌کند.
بازرس کل نیروی دفاعی آسترالیا در سال ٢٠۱٦ تحقیقات خود را درباره اتهامات ارتکاب جنایات جنگی توسط سربازان نیروی خاص ارتش در افغانستان آغاز کرد.
گزارش این تحقیقات که توسط جنرال ارشد پاول بررتون انجام شده بودند، در سال ۲۰۲۰ به دولت فدرال تحویل داده شد و سپس دولت نسخه به‌شدت سانسورشده‌ای از آن را منتشر کرد.
گزارش بررتون حاوی شواهدی «معتبر» از قتل غیرقانونی دست‌کم ۳۹ فرد غیرنظامی و زندانی افغان بود و در آن پیشنهاد شده بود که به خانواده‌های قربانیان غرامت پرداخت شود.
بن رابرتس-اسمیت هنگام صدور حکم در دادگاه حضور نداشت. Credit: Damon Cleary/PR IMAGE
سناتور شوبریج در تویتر نوشت: «این عدالت برای خانواده‌هایی نیست که عزیزان شان را از دست داده‌اند یا جوامعی که وحشیانه مورد جنایات جنگی قرار گرفته‌اند، اما ما را یک گام به عدالت نزدیک‌تر می‌کند.»
او افزود: «حکومت کارگر آلبانیزی باید فوراً به خانواده‌های قربانیان جنایات جنگی ادعایی در افغانستان، که یکی از توصیه‌های برجسته اصلی گزارش بررتون بود، غرامت پرداخت کند.»
ریچارد مارلز، معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع، در پاسخ به این سوال که آیا در نظر دارد مدال‌های خدمت آقای رابرتس-اسمیت را از او بگیرد، از اظهار نظر خودداری کرد.
اس‌بی‌اس نیوز برای اظهار نظر در این باره با دولت فدرال تماس گرفته است.
