اگر به هر پوشش رسانه‌ای جریان محکمه توجه کنید، واژه‌های "اتهام"، "متهم" و "متهم شده" در سراسر گزارش وجود خواهند داشت.
استفاده بیش از حد از این واژه‌ها با انتقاداتی روبرو شده است که پرسش‌هایی را در مورد این موضوع مطرح می‌کند. مثلاً آیا رسانه‌ها که حین گزارشدهی از این واژه‌های استفاده می‌کنند، کار شان عادلانه و متوازن است؟
این واژه‌ها نقش حیاتی را در گزارشدهی از جریان محکمه دارند. با استفاده ازین واژه‌ها به نظام قضایی احترام گذاشته می‌شود، از قضاوت در مورد کسانی‌که در قضیه دخیل هستند یا تاثیرگذاری بر هیئت منصفه جلوگیری می‌کند، و از روزنامه‌نگاران، رسانه‌ها، منابع خبری و عموم مردم محافظت می‌کند.
حق رسانه‌ها برای گزارشدهی از جریان محاکم، یک بخش مهمی دموکراسی است. در اینجا توضیح می‌دهیم که استفاده از واژه «متهم» چگونه این حق را در خبرها محترم می‌شمارد.
معنای "متهم" چیست؟
به گفته جیسون بوسلند، استاد فاکولتۀ حقوق پوهنتون ملبورن و رئیس مرکز حقوق رسانه‌ها و ارتباطات، واژه "اتهام" در اکثر موارد توسط رسانه‌ها برای «نشان دادن این‌که، کسی مظنون به ارتکاب رفتار خاص است» به کار می‌رود.
اما این واژه فقط محدود به عمل جرمی یا تخلف‌ها نیست.
او به SBS Examines گفت: «این واژه معمولاً زمانی به کار می‌رود که کسی متهم شده باشد... و برای نشان دادن این‌که او مظنون است، استفاده می‌شود.»
«حتی ممکن است نشان دهد که دلایل و شواهد برای مظنون بودن به ارتکاب یک عمل خاص وجود دارند، اما این شخص تا هنوز محکوم نشده است.»
رسانه‌ها از حکم کردن و این‌که گویا یک شخص عمل خلاف قانون را مرتکب شده است، خودداری می‌کنند. اگر چنین کاری را کنند، ممکن است که روزنامه‌نگاران و نهادهای رسانه‌ای شان، با پیامدهای جدی حقوقی و مالی روبرو شوند.
اهانت به محکمه
بوسلند توضیح می‌دهد: «اهانت به محکمه برای این در نظر گرفته شده است که از حق یک شخص برای برخورداری از محاکمه‌ای عادلانه حفاظت و از تأثیرگذاری منفی بر جریان محاکمه جلوگیری شود.»
«این مسوولیت قاضی و هیئت منصفه است که یک شخص را مجرم یا بی‌گناه تشخیص دهند.»
«اگر رسانه‌ها پیش از تصمیم محکمه گزارش‌دهند که شخصی مرتکب جرم شده است، ممکن است در استدلال هیئت منصفه اختلال ایجاد کند.»
در محکمه ناحیوی نیوسات ویلز، اهانت به محکمه شامل تماس با اعضای هیئت منصفه، شاهدان و کارکنان محکمه نیز شده می‌تواند.
کسانی‌که این نوع اهانت را مرتکب شوند، امکان دارد به سارنوالی یا ریاست دفتر محکمه راجع شوند. ریاست دفتر محکمه در آسترالیا و بعضی کشورهای دیگر بنام Court's prothonotary یاد می‌شود، یک مقام قضایی است که ممکن است منحیث سارنوال در رسیدگی به اهانت کار کند.
بوسلند توضیح می‌دهد: «آن‌ها سپس با محاکمه‌ای جنایی روبرو خواهند شد و در برابر عمل انجام شدۀ خود مسوول شناخته خواهند شد.»
پیامد این نوع اعمال خبرنگاران شامل جریمه و حبس شده می‌تواند.
افتراء
به گفته بوسلند افترا به عمل «انتشار یک چیز گفته می‌شود که یک شخص را در نظر دیگران پائین آورده و کوچک نشان دهد.»
او توضیح می‌دهد: «وقتی یک شخص متهم می‌شود، شما می‌توانید از طریق رسانه خود بگوئید که وی متهم به تقلب است یا پولیس ادعا می‌کند که او تقلب کرده است و با برخورد قانونی روبرو خواهد شد.»
«اما بطور مثال اگر شما بگوئید که کسی تقلب کرده است و آن را نشر کنید، ممکن است این عمل شما به عنوان دلیل قانون برای افتراء شناخته شده.»
او می‌گوید در همچو موارد استفاده از واژه «متهم» به روزنامه‌نگاران امکان دفاعیه مبتنی بر حقیقت را فراهم می‌کند. دفاع مبتنی بر حقیقت یکی از چندین نوع دفاعیه‌ای ممکن در برابر ادعای افتراست که شامل دفاع مبتنی بر اظهارنظر صادقانه، منافع عمومی و بی‌اهمیت بودن مطلب نیز می‌شود.
بیشتر بخوانید
بن رابرتس-اسمیت دوباره به محکمه می‌رود
او می‌گوید که دفاع مبتنی بر حقیقت «در جهت منافع رسانه‌ها» عمل می‌کند.
«دلیل استفاده از عبارت "متهم به ارتکاب تقلب" به‌جای گفتن این که فردی این کارها را انجام داده و بنابراین گناهکار است، این است که اطمینان حاصل کنید که حق دفاع از حقیقت را دارید».
دفاع از حقیقت همچنین می‌تواند از روزنامه‌نگارانی که گزارش‌های تحقیقی منتشر کرده‌اند، قبل از آن که اتهامی یا حکم محکومیت صادر شود، حمایت کند.
بوسلند می‌گوید: «اگر شما یک خبرنگار تحقیقی باشید و تمام شواهد را داشته باشید که نشان می‌دهد کسی تقلب کرده است و شما می‌خواهید آن را به‌عنوان گزارش رسانه‌ای نشر کنید... آنچه که شما انجام می‌دهید این است که تمام شواهد و آنچه را که جمع‌آوری کرده‌اید به همراه ادعا نشر می‌کنید که فرد "متهم به ارتکاب تقلب" است.»
Media personnel are seen as Lisa Wilkinson speaks to the media outside the Federal Court of Australia in Sydney after winning the defamation lawsuit brought against Network 10. Credit: Bianca De Marchi/AAP Image
پروفیسور بوسلند گفت که گرچه این تمایز «باریک است، اما اهمیت دارد» چون ممکن است از این طریق خبرنگار از دفاع «منافع عامه» برخوردار شود.
اگر این تمایز صورت نگیرد، ممکن است خبرنگار در معرض مسوولیت قرار گیرد، اگر به افتراء متهم شود، به این دلیل که در «خبرنگاری مسوولانه» عمل نکرده است.
او توضیح داد: «شما ادعا کرده‌اید که کسی واقعاً تقلب کرده است. اما ممکن است که شواهد شما واقعاً به نتیجه‌گیری منطقی منجر نشود.»
«ممکن است فقط اشاره به آن کافی باشد، پس اگر تنها همین را می‌گویید، احتمالاً شما به عنوان یک خبرنگار، مسوول شناخته می‌شوئید و دفاع خبرنگاری مسوولانه برای شما در دسترس خواهد بود.»
اگرچه این امکان وجود دارد که بعضی کسان، خبرنگاران را متهم کنند که در گزارشدهی از محکمه بی‌طرفانه و عادلانه عمل نکرده‌اند، اما مسوولیت‌های قانونی و اخلاقی وجود دارند که دست اندرکاران رسانه‌ها باید آن‌ها را رعایت کنند تا خطر پیامدهای قانونی را کاهش دهند.
استفاده از واژه «متهم» در گزارشدهی به این معنا نیست که خبرنگار از متهم و یا شاکی طرفداری می‌کند، بلکه نشان‌دهنده احترام به روند قضایی و محافظت از خود، رسانه، منابع خبری و تمام کسانی است که در این روند دخیل هستند.
روزنامه‌نگارانی‌که محکوم به اهانت به محکمه شوند، ممکن است شخصاً با مجازات جرمی روبرو شوند، اما کسانی‌که به افتراء محکوم می‌شوند، نه تنها این‌که شخصاً مسوول عمل خود شناخته خواهند شد، بلکه نهادهای رسانه‌ای‌که محتوای افتراء را منتشر کرده است نیز مسوول شناخته شده و مجبور خواهند بود تا به فرد یا نهاد که به آن افتراء وارد کرده اند جبران خساره کنند.
مواردی از خسارات تشدید شده نیز وجود دارد.
پروفیسور بوسلند می‌گوید: «خسارات زمانی تشدید می‌شود که اعمال انجام شده افتراء که در اینجا خبرنگار است، ضرر وارد شده به شخص را تشدید کرده باشد.»
اهمیت دموکراتیک گزارشدهی از محکمه
اگرچه برای روزنامه‌نگارانی‌که از محکمه گزارش می‌دهند، مقررات زیاد وجود دارد، با این حال پروفیسور بوسلند اطمینان می‌دهد که رسانه‌ها و محاکم مشترکاً یک سیستم صادقانه‌ای ساخته اند که به یکدیگر احترام می‌کنند.
«شما می‌توانید حین گزارشدهی از جریان محکمه هر چیزی را که دوست دارید نشر کنید، هر چیزی که در محکمه افشا شده باشد، اما در بیشتر موارد استثنائات وجود دارد. اما اگر شما از روند محکمه بگونه دقیق گزارش داده باشید مشکلی وجود ندارد.»
«قانون سعی دارد آن را متعادل کند، نه این‌که به این بپردازد که آیا شما واژه «متهم» را در آن زمینه استفاده کرده‌اید یا نه، بلکه بیشتر به این توجه دارد که آیا شما گزارش عادلانه و دقیقی از آنچه که در اتاق محکمه اتفاق افتاد، ارائه کرده اید یا خیر.»
او می‌گوید گزارشدهی عادلانه و دقیق از محکمه، بخشی حیاتی در ساختن اعتماد ملت به محاکم و بطور مجموعی به دموکراسی است.
«این تنها به نفع رسانه‌ها نیست، بلکه به نفع محاکم هم هست. محاکم منافع واقعی در این دارند که مطمئن شوند رسانه‌ها قادرند آنچه را که در محکمه اتفاق می‌افتد گزارش کنند، زیرا این امر باعث مشروعیت شان می‌شود.»
«توانایی رسانه‌ها برای گزارشدهی از محاکم بنیادی است زیرا اعتماد عامه بر نظام حقوقی را تقویت می‌کند. فیصله‌ها پشت درهای بسته گرفته نمی‌شوند و رسانه‌ها آزادند که آن را گزارش کنند.»
اس‌بی‌اس دری را ساعت چهار بعد از ظهر روزهای سه‌شنبه و شنبه از رادیو اس‌بی‌اس ٢ بشنوید. فرکانس رادیو اس‌بی‌اس ٢ را در محل خود از ما به دست آورید.
