Ye tuanyë coronavirus wuɔk adë?
COVID-19 aye wuɔɔk në kaamë raan kenë raan:
- Ba yök wenë raan cë wuɔɔk ka në kaamë thɛɛk ke 24 thiɛ̈ɛ̈rrou ku ŋuan ke cïït ke tuany kën guɔ tuɔ̈l.
- Close contact with a person with a confirmed infection who coughs or sneezes.
- Ba yök wenë raan cë wuɔɔk ku nɔŋ guɔ̈p ɣɔɔl ku tïïm
- Yï thok ka yï nyin jak kenë yïn cë ɣän cë wuɔk cë (baap, tharabeeth ku të yenë baap liep dɔm) kunë ke wuɔɔk në ɣɔɔl ka tïïmë raan cë wuɔk.
Ye Cïït ke COVID-19 ya ka yïnde?
Cïït ke tuanyë Coronavirus aye thöŋ kenë tuanyë nëumonia, cë luɛɛl Akuma Pëdërɔl në wɛbthaiyitdenic.
Cïït ke tuanyë Coronavirus ka COVID-19 alëu bïk thöŋ kenë juäi ka yuiir në raan guɔ̈p:
- Alɛ̈ɛ̈th/Atuɔ̈i
- Alagat/Tökë röör
- Ɣɔɔl
- Ba guɔ̈p dak
- Bë wëët yic riɛɛr
Yeeŋö adɛ̈ ke luɔɔi të naŋ ɣɛn guɔ̈p cïït ke ye tuanyë?
Na ca guɔ̈p nɔŋ cïït ke tuany në nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan 14 ëke bïï yin ke Ɣothuraliɛ ka në nïïn ëke cïn ke yök wenë raan cë yök ke tuany, keka kɔɔr ba akëm dac cɔɔl ago yïn caar.
Na ye rɔt yök ke yïn kɔɔr bë yïn them guɔ̈p, ke yïn yuɔ̈pë akëmdu, du lɔ akëm ka yuɔ̈pë telepunë national Coronavirus Health Information Hotline në 1800 020 080.
Akɔɔr ba akëëm ka kɔc lui në ɣään ke ka pialë guɔ̈p ka akëëm kan ya yuɔ̈pë aŋoot ke yïn kën guɔ lɔ pan akëëm. Ku ëtɛ̈n ke yïn kɔ̈ɔ̈r akölköl ëtë cïn ciɛɛth thïn ka ca yök wenë raan tuany në coronavirus kan ya luel. Akɔɔr ba dhil rëër ke yïn cë rɔt week ku ba rëër yïtok baai, në hotel yic kanë ɣän ke pialë guɔ̈p agut cë bë kɔc ye akëëm yïn lɛ̈k ke ba looi. Adhiac ke bïk lɛ̈k yïn të bïn dhuk baai ago lɔ dhuk në ka kuun ëke loi ke thɛɛr yic.
Na nuan wëëi yïn ku ye tïŋ ke nɔŋ anuan de tuany cë rɔt tɛ̈ɛ̈m në pïïrdu yic, ke yïn yuɔ̈pë 000.
Ye ciɛ̈t ke ɣɛn lëu bë ɣa lɔ them guɔ̈p në tuanyë COVID-19?
Yïn lëu bë yïn lɔ them guɔ̈p të cen akëm ye luel ku të thɛ̈ny ee kakɛ̈ röth yïn.
- Yïn ee piac bɛ̈n në wɛ̈ɛ̈r baŋtï në kaamë nïïn cë lɔ ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan 14 ku kek ka cïn ke guɔ tuany thïn në yïc piɔ̈u agut na cïn guɔ̈p alɛ̈ɛ̈th.
- You have been in close contact with a confirmed COVID-19 case in the past 14 days and you develop a respiratory illness with or without fever.
- Yïn cë yök wenë raan tuany në COVID-19në kaamë nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan cë lɔ ku yenë cïn guɔ tuany thïn në yïc piɔ̈u agut na cïn guɔ̈p alɛ̈ɛ̈th.
- Na ca awuɔkkë neumonia yök në të cïŋ yïn thïn ku yin kuc kë bïï yen.
- Yïn nɔŋ raan rɛ̈ɛ̈r kenë yïn kuka lui në akëm kenë kɔc tuany ku cɔ rɔt yök kë yïn tuany në yï piɔ̈u ku yïn nɔŋ guɔ̈p alɛ̈ɛ̈th.
Ye käm ke virus dɔɔc yadë?
There is no specific treatment for coronaviruses. Antibiotics are not effective against viruses. Most of the symptoms can be treated with supportive medical care.
Acën dhöl piɛth cë yök në ye mɛn lëu benë tuanyë coronaviruses dɔɔr, wal ke Antibiotics acenë ke lëu bë kääm ke virus dɔɔc. Tuanytuɛny kɔ̈k cë röth tääu keka ye kek yiɛ̈n wal ku benë ke gël.
Ye yïŋa ye kɔc niɔɔp lëu bïï ye tuanyë ke tiaam?
Kɔc kɔ̈k cïï ye tuanyë ke dɔm acë lëu bïïk tɔ̈ piny agut na cïï cak wuɔk, kɔc kɔ̈k ke kek alëu bïk guup nɔŋ cïït ke ye tuanye kuka lëu bïk dac pial. Kɔc kɔ̈k alëu bïk tuany arëtic në kaam cekic. Në akölköölë tuany ye kääm ke coronaviruses ke bɛ̈ kunë ke cë röth kan loi thɛɛr, ke kɔc ye awuɔk ë ye tuanyë ke tiaam aye:
Kɔc cën riir në ke guup kɔc tuany në Kancer
- Kɔc cë ŋuëën
- Kɔc ke Aborïginal ku Torres Strait Islander tɔ̈ kek tuany në ke piɔ̈ɔ̈th ka nɔŋ kɛ̈ guup tuany kɔ̈k.
- Kɔc tuany ee në tuanytuɛny rac
- Kɔc rɛ̈ɛ̈r kek cë ke nïïm kuɔ̈ɔ̈t
- Kɔc tɔ̈ në ɣööt ke döm kanë thijin yic
- Kɔc ye mïïthiic kɔc jɔl ya mïïth piac ke dhïc.*
*Në ye mɛn ke mïïth koor ku jɔl ya mïïth piac ke dhïïc, ka awuɔk ye mïïth wuɔɔk tuanyë COVID-19 akënë guɔ nyic. Në yic ëjik, kenë ye mɛn acën mïïth thii cë kek yök kek tuany të thööŋë yen kenë tuany tɔ̈ kenë raan ëbɛ̈n në ye mɛn.
Adɛ̈ ke ɣɛn lëu ba awuɔk ë tuanyë coronavirus gël yedë?
Ba tɔ̈ ke yïn ye rëër cë piɛth kuba yï cin ya waak, ba tïïm, ɣɔɔl të mec wenë kɔc kɔ̈k të yïn rɔt yök ke yïn nɔŋ guɔ̈p tuany. Ba rëër të mec yenë ke dhöl piɛth ee gël. Akɔɔr ba ye kakɛ̈ ya loi:
- Ye yi cin waak në thabuun ku pïu në nyindhiɛ ke yïn kën guɔ lɔ cam ku na ca la bɛ̈n në pakäna yic ke yïn bär ku waak yï cin.
- Ye yï thok kum të ɣɔɔl yïn, ba tïïm ku cuatë kë cïn yï wum thuɔny thïn wei. Ye yi cin waak në wal ke lɔ̈ɔ̈kkë cin.
- If unwell, avoid contact with others (stay more than 1.5 metres from people).
- Na ye rɔt yök ke yïn cë guɔ̈p pial, ke yïn du beer yök wenë kɔc kɔ̈k (ku ye rëër të mec wenë raan dɛ̈ në kaam mïtïr tök ku biände ka 1.5 metres në kaamdu we randɛ̈)
- Ye them bë dhil them bë kaamdu wenë kɔc kɔ̈k ya mɛi ku muk cë të cenë ye luɛɛl thïn.
Yeŋa lëu bë rɔt week?
Kɔc kedhiɛ bɔ̈ pane Ɣothuraliɛ gɔl në wɛ̈ɛ̈rë pɛië diäk ke ye nïïn 15 në rune 2020, ku yekɛ̈ röth yök keke cë yök kenë raan tuany në coronavirus, aye kek kɔɔr bïk röth dhil ya week në kaamë nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan 14.
Na cë yïn yök ke yïn tuany në COVID-19, kek kɔɔr ba dhil rëër baai:
- Ke yïn du ber lɔ tërë luɔi, thukul, thuuk, childcare ka thukulë jamay.
- Thïïc raan bë yïn miɔɔc në mïïth, ku bë kek bɛ̈i në pandu thok ku bë kek waan në baamdu thok.
- Du kɔc cɔk neem yïn—akɔɔr bë ya kɔc rɛ̈ɛ̈r ke yïn ke bë ya tɔ̈ kenë yïn baai.
Yeŋö ye cɔl ba rɔt week?
Ba rëër ka ba rɔt week, ke dhöl töŋ lëu bïn awuɔɔk de kääm ke viruses cït COVID-19. Akɔɔr ba ya rëër baai të yïn yï guɔ̈p ke yïn cë guɔ̈p pial. Du ye lɔ në ɣään cïï kɔc ke guɛ̈ɛ̈r të yen kë cë yic thiek të nɔŋ yïn, Ye rëër në kaam mec wenë randɛ̈ në 1.5 metres. Na lëu rɔt ku them ba yï guɔ̈p ciɛ̈ ye jak wenë kɔc kɔ̈k cë man ë ba raan muɔ̈th në yï cin.
Ba rɔt week anɔŋic ba jɛ̈ŋë ɣän kɔ̈kya theek ku cïï kek ya thany nïïm ëya cë mane (ka yenë kek baap dɔm ka tharabeeth) ku ba yi thok ku yi nyin lɔ jak të cenë keek ŋɛ̈i ɣook në ɣɔɔl, tïïm ëbɔ̈ të nɔŋ raan cë wuɔk.
Ago nɔŋ kaam wenë raandɛ̈ thiääk ke yïn, ke kääm acë lëu bïk röth dac wuɔk.
Lɛ̈u ba raandïtdiɛ̈n tɔ̈ tërë muŋë kɔc cë ŋuɛ̈ɛ̈n lɔ neem?
Awuɔk cït yekënë atɔ̈ ke nɔŋ rɛ̈ɛ̈cdïït ye bɛi të nɔŋ ɣän ke muŋë kɔc cë ŋuɛ̈ɛ̈n. Tuanyë COVID-19 atɔ̈ ke rɛɛc awuɔk de të nɔŋ kɔc dït. Ago kɔc dït gël ku bë kek ciɛ̈ cɔk tuany, ke kɔc ye nëëm aye kek pɛ̈n nɛ̈m. Do lɔ ba të tɔ̈ kɔc cë ŋuɛ̈n ba kek lɔ neem të:
- piac yïn bɛ̈n në wɛ̈ɛ̈r baŋtï në nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan 14 wäär cë lɔ
- ca yök kenë raan cë yök ke tuany në COVID-19 në kaamë nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan cë lɔ 14
- Nɔŋ të cïn yï piɔ̈u yök ke yïn nɔŋ cïïn ke tuanyë piɔ̈u cë mane (ɣɔɔl, tökë rör, ku cïï ye wëëi apiɛth)
Gɔl në pɛi nïïn tök pɛië dhïc, kek kɔɔr ba rɔt cɔk tom në wälë influenza vaccination të kɔɔr yïn ba lɔ nëëm në ɣän ke kɔc cë ŋuɛ̈ɛ̈n.
Ye ciɛ̈t ke ɣɛn lëu ba ceŋ në ka bän ke ɣa thok kum?
Surgical masks man tɔ̈ ke ye aläth ye kek ceŋ në kɔc thook aye kɔc kuɔny ku yekkɛ̈ raan gël në kääm ke coronavirus ku cïï kɔc kɔ̈k bë bɛɛr ɣook. Na ye rɔt yök ke yïn pial guɔ̈p, keka cën kë adɛ̈ ke yïn ceŋ në ka bïn ke yï thok kum. Acën kë cë yen nyuɔth cë man adɛ̈ ke ba yïthok kum në Surgical masks lëu bë kɔc pial gup gël ku cïï awuɔk bë bɛɛr cɔk cath.
Na ye kɔɔr ba rɔt week, keka kɔɔr ba ya ceŋ në surgical mask (të tɔ̈ yen kenë yïn) ku tɔ̈ në ye pïïrë yic:
- Akɔɔr ba baai ya waan ke ye kë piɛth yenë lɔ kɔɔr bë yic të leer yïn të cë guɛ̈ɛ̈r
- Na lɔɔr pan akëëm
- Të tɔ̈ cïït ke tuany në yïc guɔ̈p ku rɛ̈ɛ̈r ɣön tök wenë randɛ̈.
Ba jääl në Ɣothuraliɛ ka ba bɛ̈n Ɣothuraliɛ?
Gɔl në tha dhoŋuan thëëi ke pɛi ye nïïn 9 pm AEDT 20 March 2020, ke kɔc ke panë Ɣothuraliɛ kek ka bë ke puɔ̈l bïk bɛ̈n thïn ku jɔl ya kɔc tɔ kenë athöör ke rëër në Ɣothuraliɛ ku cïïŋ kɔc ken ke ruääi enë.
Kɔc ye abakeny kɔɔr bïk bɛ̈n pane Ɣothuraliɛ, akɔɔr bïk röth ya week në nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan 14, ku yïn lëu ba rëër baai kanë hotel yic.
Raan ye abakeny ku cïï nïïn ke thiɛ̈ɛ̈r ku ŋuan ben ke rɔt week kuany cök cë të cenë ke luɛl thïn, keka bë kek kuum në lööŋ tɔ̈ në State ku jɔl ya Territory yenë cïŋ yïn thïn.
Ye ciɛ̈t ke akumaai kepanë Ɣothuraliɛ muk awuɔɔkkë ye tuanyë yedë?
Duŋɔ̈ɔ̈rë Ɣothuraliɛ ka Prime Minister atɔ̈ ke cë ajuiɛɛrë gëlë COVID-19 bɛ̈ibei .
Ago yök në lëk bɔ̈ të nɔŋ akuma ee Ɣothuraliɛ ku të muk kek tuanyë COVID-19, ke yi;n neem ago kuën në tuany cë bɛ̈n.
Na kɔɔr lëk në thöŋë Leŋgelith ke yïn neem
SOURCE AUSTRALIAN GOVERNMENT DEPARTMENT OF HOME AFFAIRS
