Karren maar!
De Nederlandse taal bevat veel homoniemen. Wat zijn dat ook weer, homoniemen? Dat zijn verschillende woorden voor hetzelfde ding.
Ons woord Homo is Grieks voor gelijk. Denk aan homoseksueel, homogeen en homeopathie. En het Griekse onoma is naam; zoals in anoniem, naamloos. Homoniem is dus gelijknamig.
Neem nou auto. Dat woord is de helft van automobiel. Automobiel is een raar woord, omdat het twee verschillende dode talen combineert: het oud-Griekse auto is hier samengeflanst met het Latijnse mobilis.
Auto betekent zelf. We kennen het van woorden als autisme, automaat en autodidact.
De tweede helft van automobiel is afgeleid van het Latijnse woord movere: bewegen. Het werkwoord ken je van het Engelse to move en betekent nog steeds hetzelfde. Movabilis of mobilis is daar weer van afgeleid en ja hoor, het betekent movable, beweegbaar. Denk maar aan je mobiele telefoon ofwel mobieltje. In het Frans werd dat meuble, wat wij weer overnamen als meubel. In het Frans is immeuble, niet beweegbaar hetzelfde als ons onroerend goed.
Een automobiel is dus een zelfbeweger.
Wereldwijd kent automobiel interessante homoniemen. Het Engels spreekt van een car. Een oud woord dat misschien uit het Keltisch komt maar door de Romeinen is overgenomen. Wij noemen ons autootje ook wel karretje en wij karren er ook duchtig op los.
Of we noemen onze automobiel wagen. Wagen is een oud Germaans woord, dat samenhangt met bewegen. In het Duits is dat het gewone woord voor auto en ook in het Nederlands hoor je ook het vaak: je wagentje.
Terug naar de automobiel. In het Deens werd het Franse woord automobile uitgesproken met de Franse klemtoon op biel. En daarom is hun woord voor auto ook gewoon biel, heel pikant geschreven als bil.
Maar wát je ook zegt over homonieme autos, wagens en karretjes, het motto is overal hetzelfde: karren maar!
