Kleine taaltjes: Zuur

Flickr/Stacy Spensley CC By 2.0

Flickr/Stacy Spensley CC By 2.0 Source: Flickr/Stacy Spensley CC By 2.0

Ben jij een fan van zoet of zuur? Onze taalman Frans Hertoghs legt uit hoe "zuur" kan leiden tot wat eigenaardige woorden en uitspraken.


Mensen kunnen met de mond niet meer dan vier verschillende smaken onderscheiden: zoet, zuur, zout en bitter. Alle andere smaken worden er door de neus aan toegevoegd via de geur. Geen wonder dat we zoveel taal besteden aan die vier basissmaken zuur, zout, zoet en bitter.

 

Voor vruchteneters, wij dus, is zuur altijd een belangrijke smaak geweest. Zuur fruit is meestal nog onrijp. Dat kun je beter maar niet eten. Daarom wil een zuurpruim liever niet door de zure appel heen bijten. Daar kun je mooi het maagzuur van krijgen. De druiven zijn zuur, zei de vos en ze hingen te hoog.

 

Zuur wordt al gauw een woord voor iets onaangenaams, iets dat we niet graag willen eten. Zuur kan ons zuur opbreken, ons het leven zuur maken. Dan ben je zuur, dan kun je een zuur mondje trekken, zoals een zuurpruim dat zo vaak doet.

 

Zure melk, zuur bier en zure wijn, we laten het maar liever staan. Maar soms is zuur ook wel bijzonder lékker. Zure zult mag dan niet ieders voorkeur hebben, maar zure bommen, zure room en zuurkool willen we graag eten, net als zoetzure augurken. En dan praten we nog niet eens over zuurtjes.

 

 

 

Zuur kan samengaan met de drie andere smaken. Zoetzuur en zoutzuur gaan nog wel, maar bitterzuur, dat vinden we zó vies, dat we er zelfs een apart woord voor bedacht hebben: wrang. Wat een prachtig woord toch, he. Het is afgeleid van wringen en je ziet er meteen het bijpassende gezicht bij.

En het is bovendien een van die mysterieuze woorden die wij schrijven met een w terwijl we die dan uitspreken als een v. Denk maar aan wreed, wraak, wrijven en wrak. Wréselijk toch, he!

 

Wat in het vat zit verzuurt niet. O nee? Waarom is zuurkool dan zo zuur?

 

 

 

 

 

 






Share