Ακόμη και τα παιδιά της Βαγγελιώς – ή Vange – όπως τη φωνάζουν πολλοί σε Αυστραλία και Ελλάδα – πρόλαβαν να μεγαλώσουν μέσα στο milk bar της οικογένειας στο South Melbourne.
Προτού μεταναστεύσουν... στην Ελλάδα.
Αυτή η ιστορία ξενιτιάς και (κυριολεκτικού) πηγαιμού στην Ιθάκη έχει πολλές πτυχές και κάποιες ανατροπές. Ξεκινά όμως με τον πάτερ φαμίλια, Γεράσιμο Παξινό που γεννήθηκε στο νησί του Οδυσσέα.
«Όταν ήταν 12 χρονών τον είχε καλέσει ο θείος του στη Μελβούρνη», λέει στο SBS Greek η 82χρονη σήμερα κόρη του, Βαγγελιώ.
«Το αστείο ήταν που μου έλεγε ‘Έφυγα από την Ιθάκη με παντελόνια για να κάνω τον κύριο και όταν φτάσαμε Μελβούρνη μετά από τρεις μήνες [ο καιρός] ήτανε για σορτσάκι!’».
Vange today, enjoying brekkie and a cuppa in Patra. Source: Poppy Pagoulatos
Ο θείος του Γεράσιμου παντρεύτηκε με «μια Εγγλέζα που ήταν πολύ καλή κυρία και αγαπούσε τους Ιθακήσιους».
Ο ίδιος ο Γεράσιμος όμως θα γυρνούσε πίσω στο νησί για να βρει τη γυναίκα της ζωής του.
«Πήγε πίσω για να βρει Ιθακήσια, παντρεύτηκε τη μάνα μου και την έφερε στην Αυστραλία».
Vange's mother Dionysia Paxinos Source: Poppy Pagoulatos
Οποιοσδήποτε εκτός του νησιού, εξηγεί η Βαγγελιώ, θεωρούνταν «ξένος».
Η αδερφή μου παντρεύτηκε Κεφαλλονίτη, ‘ξένο πήρες;’ της έλεγε ο μπαμπάς. Όλοι Έλληνες, αλλά δεν είχε σημασία.
«Και εγώ ξένο πήρα, Πατρινό», λέει γελώντας.
Σπίτι «ανοιχτό για όλους»
Το μαγαζί της οικογένειας Παξινού ήταν πρώτα μανάβικο προτού ξεκινήσουν και το milk bar.
«Επειδή μεγάλωσε με την Εγγλέζα τη θεία, ο μπαμπάς ήξερε πολύ καλά αγγλικά και πολύ καλά ελληνικά.
«Γι’ αυτό ερχόντουσαν πολλοί μετανάστες, λέγανε ‘πάμε στον Παξινό γιατί ξέρει και τα δύο’ ήξεραν ότι θα τους βοηθήσει».
Βοηθούσε και η τοποθεσία του milk bar στο South Melbourne κοντά στο λιμάνι που φτάνανε τα καράβια με τους νεοφερμένους.
Jerry Paxinos aka Mr Pax Source: Poppy Pagoulatos
Το σπίτι τους, λέει η Βαγγελιώ, κολλητά ακριβώς στο milk bar ήταν μεγάλο με 6 δωμάτια και ο πατέρας της φιλοξένησε δεκάδες οικογένειες ξενιτεμέτων – πολλούς για μήνες ωσότου μπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους και να βρουν δουλειά. Και χωρίς ενοίκιο.
Ο πατέρας μου δεν ήταν του χρήματος.
Στο πλευρό της Βαγγελιώς, όσο μιλάει με βιντεοκλήση από την Ελλάδα στο SBS Greek, η κόρη της Τίνα που επιβεβαιώνει τα λόγια.
«Θυμάμαι πιο νέα που μας έλεγε ιστορίες για το σπίτι του παππού είχαμε καταγράψει πάνω από 30 περιπτώσεις ατόμων ή και οικογενειών που είχαν φιλοξενήσει.
«Δεν ήταν ποτέ αδειανό αυτό το σπίτι», λέει η Τίνα «Ήταν ανοιχτό για όλους».
"If I ever had the time, I would have loved to write down all of mum's stories," says Poppy. "Numerous families stayed with them at the house as a start up." Source: Poppy Pagoulatos
Ανοιχτή και η καρδιά του παππού, όπως θυμάται η εγγονή:
«Άφηνε φρούτα και λαχανικά από το μανάβικο έξω από το ορφανοτροφείο κάθε Σάββατο, τα άφηνε στην πόρτα νύχτα για να μην τον δουν. Στα κρυφά δηλαδή. Το έκανε για την αγάπη, όχι για να δειχτεί».
«Στου Mr Pax»
Τα παιδικά χρόνια της Βαγγελιώς είναι γεμάτα ιστορίες από το milk bar και τις «μαρκέτες» όπου πήγαιναν εμπόρευμα από το μανάβικο.
«Ήμασταν σε φτωχογειτονιά οπότε ερχόντουσαν τα παιδιά πριν πάνε σχολείο και ρωτούσαν ‘Mr Pax do you have any broken biscuits?” Τα έκοβε κρυφά και τους τα έδινε».
Vange's "first love": the violin. But she says dad Jerry was the talented one. "He was self-taught!" Source: Poppy Pagoulatos
Απέναντι, θυμάται η Βαγγελιώ, είχε μια μπυραρία.
«Τους έβλεπες κάποιους τους διώχνανε μεθυσμένους τους καημένους, τότε οι μπυραρίες κλείνανε στις 6. Και δεν θα ξεχάσω ένας που έμενε κοντά μας ήρθε χτύπησε το κουδούνι κατέβηκε ο πατέρας μου και του ζητούσε methylated spirits δήθεν ότι είχε χτυπήσει το πόδι του. Του είπε ‘έλα μέσα, η γυναίκα μου θα το κοιτάξει ήταν νοσοκόμα στην Ελλάδα. Και θα σου κάνει κι έναν καφέ να πιεις».
Ανασύρει κι άλλες ιστορίες: για τον βετεράνο πολέμου που πέρασε από το milk bar μια μέρα και τον φίλεψαν φαγητό, για το γιαούρτι που είχε γίνει ανάρπαστο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του ’56 και τους Αυστραλούς να λένε ‘Mr Pax, you got more of that wonder food?’ και τα μπουκάλια ginger beer που ξεπουλούσαν τις Κυριακές από κόσμο που πήγαινε στη θάλασσα.
«Πού θα τα βρεις; ‘Στου Παξινού, στου Mr Pax, στον Jerry’, θυμάται να λένε ανάλογα με τον βαθμό οικειότητας.
Siblings Tina, Christos and Poppy at South Melbourne, circa 1979-1980. Source: Poppy Pagoulatos
«Πολύ Έλληνας, πολύ Αυστραλός»
Η Βαγγελιώ περιγράφει τον μπαμπά της με τα χαρακτηριστικά λόγια: «Ηταν πολύ Αυστραλός γιατί μεγάλωσε με τη θεία του, ήταν και Έλληνας πολύ. Γι’ αυτό και τα πήγαινε καλά με όλους.
Είχε καημό να πάει πίσω στην Ελλάδα, αλλά δεν το έκανε ποτέ.
Τον πηγαιμό στην Ιθάκη έμελλε να υλοποιήσει η αυστραλογεννημένη κόρη του, όταν στα 25 της αποφάσισε να ταξιδέψει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
«Πού θα πας; μου είπε, κι εγώ απάντησα ‘στο πατρικό’. Άναψε ολόκληρος τον είδα, δεν ήρθε ποτέ όμως».
Κατευθείαν στη γεννέτειρα του πατέρα λοιπόν η Βαγγελιώ.
Vange and her mum Dionysia at the milk bar. Source: Poppy Pagoulatos
«Όταν πήγα εκεί με αγκάλιασαν όλοι. Σαν να ήμουν από την Ιθάκη. Μου άρεσε πάρα πολύ».
Στην Πάτρα όπου επισκέφθηκε συγγενείς από την πλευρά της μάνας της, θα γνώριζε τον «Ανδρέα τον Κεφαλλονίτη που έμενε Πάτρα».
«Παντρευτήκαμε εδώ [στην Πάτρα όπου μένει σήμερα] και πήγαμε στην Αυστραλία. Εκεί κάναμε και τα τρία παιδιά μας, την Τίνα, την Πόπη και τον Χρήστο».
Δουλέψανε μαζί και το milk bar για κάποια χρόνια αλλά ο Ανδρέας ήθελε να γυρίσει πίσω στην Ελλάδα.
«Τον καταλαβαίνω κι εγώ τώρα», λέει η Βαγγελιώ που από την ηλικία των 40 μένει μόνιμα στην Ελλάδα με τον σύζυγο και τα τρία τους παιδιά.
Angelina (Vaggelio) Paxinos and Andreas Pagoulatos. Source: Poppy Pagoulatos
Τα ελληνικά γλέντια και ο πηγαιμός στην Ιθάκη
Η δεύτερη κόρη Πόπη μένει πλέον στη γεννέτειρα του παππού, Ιθάκη.
Όταν έφυγαν η Τίνα ήταν στην εφηβεία, 15 χρονών περίπου, έχοντας συγκρατήσει πολλές εικόνες από τα παιδιά χρόνια στο milk bar.
Από αυτά που θυμάται; «Τον κόσμο να μπαίνει μέσα για να φωνίσουνε κι εγώ να κάνω την πωλήτρια και να προσπαθώ να πουλήσω», λέει γελώντας.
Siblings Tina, Christos, Poppy, today. Source: Poppy Pagoulatos
Το milk bar είχε κόσμο και κλειστό, χτυπάγανε το κουδούνι επειδή μέναμε από πάνω, ανοίγαμε και αγοράζανε ό,τι θέλανε, ήτανε σημείο συνάντησης της γειτονιάς, στέκι.
Το μαγαζί είχε τα πάντα από σάντουιτς και παγωτά μέχρι ό,τι χρειαζόταν ένα νοικοκυριό.
Αλλά ο παππούς Γεράσιμος πάντα έβρισκε να προσφέρει στα εγγονάκια κάτι το ξεχωριστό, όπως hot milkshakes για τον χειμώνα.
Στην ώρα του διαλείμματος δε στο σχολείο, τα «Αυστραλεζάκια» απολάμβαναν αντί για cheese sandwich μαζί με τα εγγονάκια Παξινού όποια λιχουδιά είχε ετοιμάσει η γιαγιά και έφερνε ο παππούς με ταπεράκι στο σχολείο:
"The best milkshakes from pappou," recalls Poppy. Source: Poppy Pagoulatos
«Γεμιστά, κοτόπουλα, παστίτσιο... έφταναν να φάνε δέκα!», θυμάται η Τίνα.
Όπως και τα αδέλφια της, από τότε που γύρισαν Ελλάδα δεν σκέφτηκε να πάει πίσω στην Αυστραλία.
«Αγαπώ την Ελλάδα.
«Όμως παρόλο που έχω 35 χρόνια εδώ σκέφτομαι ακόμη στα αγγλικά!», εξομολογείται.
Στην Αυστραλία η Τίνα θυμάται ως έφηβη να βιώνει κάποιες εκδηλώσεις ρατσισμού από συμμαθητές, «όπως και για άλλους wogs, Ελληνες, Ιταλοί, Τούρκοι».
"Bringing up kids in Australia, Greek style," says Poppy (R). Here with siblings Tina and Christos Source: Poppy Pagoulatos
Στην Αυστραλία ήμουν Ελληνίδα, μας κοιτάγανε υποτιμητικά. Στην Ελλάδα με λέγανε Αυστραλέζα.
«Aλλά με θεωρούσαν σπουδαία για αυτό», λέει γελώντας, «το αντίθετο δηλαδή ήθελαν όλοι να σε κάνουν παρέα».
Η πιο γλυκιά ανάμνηση από τα χρόνια στη Μελβούρνη ήταν τα γλέντια.
«Μεγάλα γλέντια με πολύ αγάπη, και τη μάνα μου και τις θείες να μαγειρεύουν όλοι μαζί».
Και η πιο καθοριστική ανάμνηση, το περιβάλλον αλληλεγγύης όπου μεγάλωσε.
«Ο παππούς βοηθούσε Έλληνες να έρθουν Αυστραλία με τα χαρτιά τους, η μαμά μου αργότερα τους βοηθούσε με μεταφράσεις, έπαιζε κι αυτή τον ρόλο του μεσάζοντα συνέχισε αυτό που έκανε ο παππούς μου.
Vange and Andreas' grandchildren from daughters Tina and Poppy. Source: Poppy Pagoulatos
«Θεωρώ ότι αυτό που κληρονόμησα ήταν να ακούω αυτές τις ιστορίες, με βοήθησε να διαμορφώσω τρόπο σκέψης, όταν ακούς για παππούδες και γιαγιάδες που βοηθάνε τον κόσμο και βλέπεις τη μάνα σου να το συνεχίζει, αυτό είναι κληρονομιά».
Όσο για την 82χρονη σήμερα Βαγγελιώ, η ζυγαριά έχει γείρει πλέον μόνιμα στην πλευρά της Ελλάδας.
«Το μόνο που μου λείπει είναι το σόι μου, η αδερφή μου, τα παιδιά της και εγγόνια που είναι Αυστραλία.
«Εγώ όπως τον Οδυσσέα, βρήκα αυτό που γύρευα».
