Lub 2 hlis ntuj 2020 dhau los Ines Oscategui Rodriguez yeej zoo siab heev rau lub caij nws tau tuaj nyob tau 10 xyoo ntawm teb chaws Australia no, thiab ua hauj lwm tam li yog ib tug neeg tu saib xyuas nws tus txiv thiab ib tug ntxhais tseem nyuam qhuav nto nkauj nyob ntawm nroog Sydney sab hnub poob.
Tab sis lub sij hawm 1 hlis xwb tau muaj qee yam xwm phem tsis nco faj tau tshwm sim thiab tau hloov tus poj niam hnoob nyoog 47 xyoo no ntawm qab teg ua qaum teg ras los ua ''ib tug npau suav phem rau nws lawm.''
Lub 3 hlis ntuj uas muaj neeg kis kab mob coronavirus coob tuaj ntxiv thiaj tau ua rau nom tswv tau pib muab teb chaws Australia kaw ntawd tus neeg Peru uas thov tau cov visa tuaj nyob ib ntus (Temporary visas) kuj raug txheeb tau tias nws tau tus mob myelodysplastic Syndrome-uas yog cov cancer ua rau cov hlwb txhab tsis muaj peev xwm tsim tau cov tshav liab thiab yog tsis kho ces yuav ua rau mob cancer ntshav (Leukemia) tau.
Ms Ines tau qhia rau SBS News tias “Tam sim no ces kuv chim siab tshaj plaws tsis pom qab yuav ua tau li cas li lawm, ces kuv thiaj tau pib quaj lawm xwb. Tom qab ntawv ces kuv lub neej cia li tau raws los ua ib tug npau suav phem lawm."
Nws kuj tau tsis ua nws txoj hauj lwm thiab yuav tau mus tso tshuaj kho (Chemotherapy) raws li nws tus khws kho mob cov kev taw qhia uas xav kom Ines mus kho nws cov hlwb txha (Bone marrow transplant).

Ines looking at her medical bills Source: SBS News
“Yog tej yam phem kawg nkaus li. Kuv yeej ib txwm zoo siab heev rau kuv txoj kev ua lub neej vim kuv muaj kuv tus ntxhais. Kuv nyiam ua noj ua haus thiab tu saib xyuas kuv tsev neeg. Tab sis tam sim no lub caij kuv tsim thaum sawv ntxov ntawd ces kuv yeej xav ntsoov txog kuv txoj kev noj qab haus huv xwb. Ces cia li ua rau kuv xav rov qab mus pw lawm xwb thiaj tsis ua rau kuv xav dab tsi ntau."
Ines los yeej zoo tib yam li lwm tus neeg thov tau cov visa tuaj nyob ib ntus ntawm teb chaws Australia (Temporary visas) tib yam li lwm tus neeg thov tau cov visa no siv uas yeej tsis muaj cai siv cov Medicare, thiab nws cov nyiaj tuav pov hwm tswj kev noj qab haus huv ntiag tug (Private health insurance) los yeej tsis kam them cov kev kho hlwb txha no thiab.
Cov kev tsis muaj peev xwm them tau tej nqe kho mob uas tiv ze txog $500,000 no thiaj ua rau nws yuav tau mus thov nyiaj ntawm GoFundMe kom tau nyiaj coj los kho nws tus mob no ntawm teb chaws Australia.
Tam sim no ces nws twb mus hno tshuaj kho zaum 2 lawm thiab nws hais tias nws tseem xav tau txais kev pab cuam tshaj qub ntxiv lawm thiab.
"Yog kuv ib cov teeb mem loj kawg nkaus li. Kuv txhawj xeeb heev. Yog tej yam phem heev rau lub lub neej tam sim no. Vim rau qhov cov kev kho hlwb txhab no kiv tiag tiag li..kuv yeej tsis muaj peev xw them tau tej nqe kho vim kuv yeej tsis muaj nyiaj li lawm."
Ines thiab Gabriel uas yog nws tus txiv tau tuaj thawj zaub rau teb chaws Australia no thaum nkawv thov cov student visa tuaj kawm ntawv thiab txuas ntxiv los kuj muaj peev xwm thov tau cov visa ua hauj lwm. Tsaib no, ces nkawm niam txiv no kuj thov tau nyob ruaj (Permanent residency), tab sis Gabriel kuj xeem poob vim nws xeem tsis tau ntawv Askiv zoo.
Tab sis vim nws cov nqe kho mob kim heev ces Ines thiaj tau xav tias ntshe nws yuav tau rov qab mus rau teb chaws Peru. Tab sis yeej muaj neeg qhia kom nws txhob rov qab mus rau teb chaws Peru. Vim rau qhov tias tus kab mob cuam tshuam txog nws cov hlwb txha no ua rau nws lub cev tsis muaj zog thiab tej zaum yuav muaj teeb meem phom sij ua rau nws mob thiab tej zaum yuav kis tau tus mob coronavirus no thiab.
Cov teb chaws Latin American ces yog cov uas ntau limtiam dhau los no tau ras los ua thaj chaw muaj neeg kis tau kab mob coronavirus ntau ua zum 6 lawm uas tseem muaj neeg kis coob tshaj cov kis ntawm teb chaws Spain, Italy thiab Askiv (the United Kingdom) lawm thiab.
Ines tau hais tias “Tam sim no ntawm kuv lub teb chaws ces muaj neeg kis tau tus kab mob COVID-19 no coob heev. Yog tej yam phem heev li. Tej tsev kho mob los tsis muaj peev xwm kho tej neeg lawm. Ciam teb los raug kaw tag tib si lawm. Yeej tsis muaj fij dav hlau ya rov qab li lawm thiab."
'Yog ib cov zwj ceeb phom sij tiag tiag'
Ines cov teeb meem no yeej tsis yog muaj rau nws tib leej nkaus xwb thiab.
Carla Wilshire uas yog tus coj lub koom haum tsiv teb tsaws chaws (Migration Council Australia) tau hais tias lub koom haum no yeej paub tias tej neeg tsiv teb tsaws chaws tuaj nyob teb chaws Australia ib ntus no yeej muaj nuj nqe ntau heev vim rau qhov lawv tsis muaj peev xwm them teh nqe kim los yog tsis muaj peev xwm yuav rov qab them cov nyiaj private health insurance tshiab txij li tau muaj cov kab mob coronavirus sib los los txog tam sim no.
“Yeej yog tim nyiaj txiaj xwb thiaj ua rau lawv poob rau tej xwm txheej phem heev tam sim no los yog tsis muaj peev xwm yuav tau cov nyiaj tuav pov hwm tswj kev noj qab haus huv txuas ntxiv, los yog tej zaum lawv yeej tsis muaj peev xwm yuav cov nyiaj tuav pov hwm no ua ntej ua ntej yuav muaj tej yam ntxwv mob no rau lub caij lawv nyob ntawm teb chaws Australia no."
“Vim tej cuam tshuam txog tej private health insurance no thiaj ua rau tej neeg tsis muaj peev xwm rov qab mus tsev vim tsis muaj fij dav hlau..los yog vim tej nqe yuav rov qab mus tsev no kim dhau lawm. Ces thiaj ua rau lawv poob rau cov zwj ceeb phem heev rau lawv tej kev noj qab haus huv."
Chris Moy uas yog tus coj pawg rooj saib xyuas Ethics and Medicao-legal Committe ntawm lub koom haum Australian Medical Association tau hais tias tej xwm txheej kab mob coronavirus uas kis thoob ntuj no tau ua rau mua ib cov zwj ceeb tsis tau pom muaj dua los li.
“Yog tej yam tsis muaj hmoo kiag li, yeej muaj tej xwm txheej zoo li no tshwm sim rau ib lub caij twg thiab. Yeej tau tswm sim muaj rau tej neeg tuaj xyuas Australia thiab yeej tau tshwm sim rau tej neeg Australia uas tau mus txawv teb chaws tib yam, yog tias lawv tsis ua tib zoo xyuas kom yuav cov private health insurance los pov puag lawv kom zoo txaus."
“But the problem here is we've got a really complex and unprecedented situation. We’ve got a whole number of factors here, including the fact that someone's life is at risk."
'Lub luag dej num tsim nyog yuav tau pab kom lwm tus neeg tau txais kev nyab xeeb thiab tau txais kev noj qab nyob zoo'
Tsoom fwv tej nom yeej tau taw qhia tej nom tswv xeev tias cov neeg thov tau tej visa tuaj nyob ib ntus (Temporary visa) ntawm teb chaws Australia no tsis muaj cai thov tau cov kev kho mob hu ua Medicare no siv thiab yog tus yuav tau pov plob lawv tus kheej tej nqe kho mob rau lub caij lawv nyob ntawm teb chaws Australia no.
“Peb yeej muaj ib cov kev taw qhia rau tej neeg kom yuav tsum tau yuav cov private health insurance rau theem nrab tsam ho muaj tej xwm txheej pheej hmoo ua rau tej neeg no mob thiab yuav tau them nqe kho mob kis ces cov insurance no thiaj pab tau lawv, "
SBS News tau nug tsoom fwv lub tuam chab no tias nws ho tau ua dab tsi coj los qhia tej neeg thov tau temporay visa no txog tsoom fwv cov caij yuav cov nyiaj health insurance thiab seb nws ho puas muaj cov kev pab cuam dab tsi los pab tswj kev noj qab hau huv rau tej neeg no rau lub caij muaj kab mob coronavirus kis thoob ntuj no.
Ces tau muaj ib tug kis ntawm lub tuam chav no tau hais kom SBS News rov qab mus txheeb xyuas lub tuam txhab no lub vas sab thiab kom mus txheeb cov xov xwm uas raug tus pwm tsav uas yeej tsis teev zwm txog tej xov xwm qhia txog kev noj qab haus huv dab tsi li.
“Tag nrho tej neeg ntawm teb chaws Australia cov xeev txhua lub tsis hais yuav muaj cai siv tau los yog tsis muaj cai siv Medicare yeej muaj cai mus sim seb puas kis tus kab mob COVID-19 no thiab yog mob los yeej kho dawb xwb tsis tau them nyiaj dab tsi," raws li tus kis ntawm lub tuam chav Department of Home Affairs tau qhia.
Nyob rau ib cov rooj ncauj lug uas muaj ib tug kis ntawm lub tuam chav tswj kev noj qab haus huv tau hasi tias tsoom fwv yeej totaub zoo tias muaj ib txhia tuam txhab insurance "yeej tau tsim ntau cov kev sib txuas lus coj los ua tib zoo qhia rau tej neeg yuav cov private health insurance nkag siab zoo tias tsim nyog lawv yuav tau ua dab tsi yog tias lawv tsis xis nyob los yog lawv ho muaj cov yam ntxwv mob COVID-19 no."
Ms Wilshire tau hais tias tej xwm txheej zoo li tau muaj rau tus poj niam hu ua Ines no ces yeej tau muaj rau tej zwj ceeb phem kawg li thiab ces nws thiaj li tau nqua hu kom tso kev dav pab rau tej xwm txheej zoo li no.
“Peb yeej twv tsis tau tias yuav tsim cov kev kho mob zoo li cas los yog cov health insurance zoo li cas rau tej neeg tsiv teb tsaws chaw tuaj nyob ib ntus ntawm teb chaws Australia siv, li tej xwm txheej uas tej ciam teb raug kaw tag thiab nyuaj heev rau tej neeg no tsis muaj peev xwm yuav rov qab mus tsis tau rau lawv lub teb chaws lawm."
''Peb yuav tsum tau ua tib zoo txheeb xyuas tej yam kom siv tau raws li qhov tsim nyog...peb muaj lbu luag hauj lwm uas yuav tau ua tib zoo xyuas kom tau txais kev nyab xeeb thiab tau txais kev noj qab nyob zoo rau lwm tus neeg, thiab qhov peb yuav tsum tau ua ces yog yuav tsum tau ua tib zoo los txheeb xyuas ib tug twg kiag tias seb nws raug ib co teeb meem dab tsi li cas, kom thiaj li pab tau tej neeg txhua tus kom tau txais cov kev kho mob haum raws li tus neeg ntawd xav tau kom thiaj tswj tau kev noj qab haus huv rau lawv rau lub caij no."
Dr Moy tau hais tias kuj yog tej yam tsis tsim nyog uas yuav cia li pub tej neeg tuaj rau teb chaws Australia no cia li siv Australia cov kev kho mob dawb xwb thiab tab sis nws yeej pom zoo tias tsis tsim nyog yuav muab nyiaj txiaj los ua ib cov teeb meem kom ib tej neeg no txhob muaj peev xwm siv tau cov kev kho mob tseem ceeb.
“Yog tham txog qhov yuav hloov kho kiag cov health insurance tag nrho tshiab kom tsis hais tus neeg twg li yog tuaj xyuas teb chaws Australia kom tau siv cov kev kho mob yam tsis tau them dab tsi hlo li mas kuv xav tias kuj tsis yog tej yam muaj laij thawj lawm thiab."
''Yog li ntawd qhov tseem ceeb tiag, peb yuav tsum tau los ua tib zoo xyuas kom siv haum rau sawv daws, yuav tau los txheeb xyuas tej neeg ntiag tug uas raug tej teeb meem uas peb yeej tsis tau kwv yees tseg tias yuav muaj teeb meem phom sij tau rau lawv txoj kev noj qab haus huv thiab, yog li ntawd kuv thiaj xav tias yog ib cov zwj ceeb uas peb yuav tsum tau ua raws li qhov tsim nyog ua thiab qhov yog thiab es muab nyiaj txiag saib hlob."
'Kuv tsis paub xyov yuav ua li cas lawm'
Tej koom haum pov puag leej tub neeg txoj cai (Human rights groups) thiaj tau liam teb chaws Australia rau lub caij tseem muaj tus kab mob coronavirus no kis thoob ntuj xwb.
Lub 4 hlis ntuj dhau los thawj pwm tsav Scott Morrison tau tau qhia rau tej neeg thov cov visa tuaj nyob ib ntus (Temporary visa holders) ntawm teb chaws Australia kom rov qab mus tsev yog tias lawv tsis muaj peev xwm pab tau lawv tus kheej rau lbu caij tus kab mob no kis thoob ntuj lawm.
Vim tej neeg no yeej tsis muaj peev xwm thov tau nyiaj pab cuam (Welfare services) ntawm tsoom fwv Australia li cov nyiaj JobKeeper thiab cov JobSeeker, thiab tej neeg no yeej txawv Australia cov pej xeem los yog tej neeg nyob ruaj ntawm teb chaws Australia uas tsis muaj peev xwm yuav rov qab rho tau lawv cov nyiaj siv ntxiv lawm.
Txawm li cas los yeej tseem muaj qee cov neeg no yeej muaj peev xwm thov tau ib cov nyiaj txom nyem coj los pab cuam rau lawv raws li cov kev pab cuam thiab.
Ines tau hais tias nws xav kom nom tswv pab nyiaj txuas ntxiv rau tej neeg tsiv teb tsaws chaw tuaj nyob ib ntus ntawm teb chaws Australia no kom tau me ntsis nyiaj siab thiab ho tau nyiaj siv kho mob thiab.

Ines says she does not want her daughter to grow up without her mother. Source: SBS News
"Tej zaum kuv yeej xav nrog thawj pwm tsav tham ib txog ib yam dab tsi los yog kom ho muaj ib cov kev pab cuam dab tsi thiab...vim tshua yog tib txoj hauv kev uas muaj peev xwm pab kom tau txais kev kho mob los yog kho kuv lawm xwb. Hos yog pab tsis tau li ntawd lawm ces ntshe tej zaum yuav ua rau kuv haj yam mob phem zuj zus lawm xwb."
"Kuv tsis paub xyov yuav ua li cas lawm...vim kuv tsis muaj ib pob nyiaj ntau ntau coj los siv. Yog tej yam ntshe kuv ua tsis tau lawm. Kuv tsuas muaj peev xwm thov tej me ntsis nyiaj ntawm lwm tus neeg kuv tsis paub, ntawm kuv tej phooj ywg thiab kuv tej nus los yog viv ncaus lawmx wb...Vim yog tib txoj xub ke yuav kho kuv lawm xwb."
Ines tau hais tias nws tsis xav kom nws tus ntxhais loj hlob los ua ib tug ntsuag niam.
“Yog tej yam nyuaj kawv rau kuv thiab kuv tus ntxhais thaum kuv xav txog nqe lus tias ntshe kuv tus ntxhais yuav loj hlob los ua ib tug neeg ntsuag niam."
Puas yog koj cov visa tiv thaiv kom koj txhob muaj peev xwm siv tau cov kev kho mob ntawm teb chaws Australia no rau lub caij tseem muaj kab mob coronavirus kis thoob ntuj no thiab xav qhia koj zaj dab neeg nrog SBS ces sib txuas lus tau nrog tus email: [email protected].
Download tau lub los siv kom pab Australia tiv thaiv kom txhob muaj neeg kis tau tus kab mob coronavirus no ntxiv.
Tam sim no twb muaj neeg Australian ze txog 6 million tus tau download lub COIDSafe app no los siv lawm tab sis nom tswv Australia yeej xav kom muaj neeg yuav laug txog li ib nrab (10 million) tus download siv mas thiaj siv tau hauj lwm zoo.
Tsim nyog koj paug txog tej xo dab tsi rau lub caij muaj tus kab mob coronavirus no tseem sib kis thoob ntuj :
Australia muaj neeg kis tus kab mob COVID-19 li no:
Ntiaj teb muaj neeg kis tau kab mob COVID-19 npaum li no:
Ntiaj teb daim luaj chib lig (World map) qhia tias teb chaws twg kis thiab tas sim neej los ntawm tus kab mob COVID-19 ntau npaum li cas: