Thượng Nghị sĩ Cộng Hòa Marco Rubio viết trên Twitter ông sẽ tìm cách để Hoa Kỳ đoạn giao với Solomon Islands bao gồm cắt viện trợ và giới hạn dịch vụ ngân hàng cũng như nguồn Mỹ kim.
Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence lập tức hũy bỏ cuộc gặp dự trù với Thủ tướng Solomon Islands Manasseh Sogavare bên lề phiên họp của Đại hội LHQ vào tuần tới.
Đài Bắc lên tiếng cảm ơn sự ủng hộ của Washington, nhưng phát ngôn nhân của Bắc Kinh nói Mỹ đạo đức giả.
"Từ năm 1979 Mỹ đã thiết lập bang giao với Trung Quốc trên cơ sở Một Trung Quốc. Trên cơ sở đó tại sao bây giờ Mỹ lại có những phát biểu vô trách nhiệm về quyết định của các nước có chủ quyền thiết lập bang giao với Trung Quốc trên cơ sở Một Trung Quốc kia chứ?"
Hôm chủ nhật 15/9, Thứ trưởng Ngoại giao Đài Loan Hsu Szu-Chien đã bay đến Solomon Island để tìm cách duy trì mối bang giao giữa hai nước.
"Lần này tôi sẽ công bố thêm những dự án giúp người dân Solomon Island. Chúng ta nên cùng làm việc với nhau, hai chính phủ, hai nhân dân. Tôi tin rằng người Solomon Islands có mắt sáng để nhìn thấy tương lai của mình. Chúng tôi tin tưởng ở các bạn và tôi hy vọng các bạn cũng có niềm tin ở chúng tôi."
Nhưng một ngày sau chuyến viếng thăm của thứ trưởng ngoại giao Đài Loan, nội các Solomon Islands đã bỏ phiếu quyết định thiết lập bang giao với Trung Quốc.
Theo truyền thông Đài Loan, Bắc Kinh đã hứa viện trợ đảo quốc Thái Bình Dương này 730 triệu Mỹ kim.
Ông Jonathan Pryke phụ trách chương trình Thái Bình Dương của Viện nghiên cứu Lowy nói Đài Loan muốn tận dụng mối quan hệ khá gắn bó giữa hai dân tộc.
"Tôi nghĩ Đài Loan đang tìm mọi cách để cứu vãng mối bang giao này. Họ có những mối quan hệ với người dân, có quan hệ ngoại giao trong 36 năm qua, hai bên chia sẻ nhiều di sản lịch sử, cho nên Đài Loan muốn tận dụng mối quan hệ giữa con người và con người đó. Nhưng sau cùng thì tiền và kinh tế chiếm ưu thế hơn và Đài Loan không sẵn sàng chi ra nhiều như Trung Quốc đã làm."
Cựu đặc sứ của Úc tại Solomon Islands là ông James Bately cho biết Washington cũng đã cố gắng khuyên nước này đừng đoạn giao với Đài Loan nhưng rõ ràng không thuyết phục được Honiara.
"Hoa Kỳ sẽ muốn các đảo quốc hiểu được lợi ích của việc duy trì bang giao với Đài Loan nhưng tôi không nghĩ là công chúng ở đó sẽ cảm thấy thuyết phục ngay đâu."
Dự kiến đảo quốc Thái Bình Dương Solomon Islands sẽ chính thức đoạn giao với Đài Loan trước ngày Quốc khánh của Trung Quốc 1 tháng 10.
Solomon Islands là quốc gia thứ 6 bỏ rơi Đài Loan và công nhận Trung Quốc trong vòng ba năm qua. Chỉ có 16 quốc gia trên thế giới có bang giao chính thức với Đài Loan, đa phần là những nước nhỏ, kém phát triển ở Trung Mỹ và trong Thái Bình Dương.
Trong khi đó đại sứ Đài Loan tại đảo quốc Tuvalu, ông Marc Su, nói ông hy vọng chính phủ của tân thủ tướng sẽ vẫn duy trì bang giao với Đài Bắc.
Cách đây hơn 10 năm Bắc Kinh đã từng chiêu dụ Tuvalu mà không thành, nhưng chưa rõ lập trường của tân thủ tướng Kausea Natano như thế nào.
