Có lẽ chúng ta đã thấy hình ảnh này xuất hiện trong nhiều bộ phim khoa học viễn tưởng. Một tiểu hành tinh đang lao nhanh về phía Trái đất và loài người phải đoàn kết lại để ngăn chặn thảm họa.
Nhưng thực tế, kịch bản khoa học viễn tưởng này có rất ít khả năng trở thành hiện thực.
Một trong những cảnh báo tiểu hành tinh cấp cao nhất
Lần đầu tiên, Liên Hiệp Quốc đã kích hoạt Giao thức An ninh Hành tinh do họ phát hiện có khả năng nhỏ xảy ra va chạm giữa các tiểu hành tinh vào năm 2032.
"Nghe có vẻ giống khoa học viễn tưởng, nhưng đây là khoa học viễn tưởng ngoài đời thực. Các vụ va chạm của tiểu hành tinh là mối lo ngại thực sự. Chúng ta biết rằng sự va chạm có thể gây ra tác động hủy diệt khá lớn, chẳng hạn như nó có thể đã xóa sổ loài khủng long. Gần đây, có một vụ ở Nga mà nhiều người đã ghi lại bằng camera hành trình cách đây vài năm. Và vụ mà chúng ta đang nói đến hiện nay lớn hơn nhiều so với vụ đó,” Tamara Davis, Giáo sư Vật lý thiên văn tại Đại học Queensland.
Tiểu hành tinh đang được nhắc đến, có tên là Tiểu hành tinh 2024 Y-R-4, lần đầu tiên được hệ thống Cảnh báo ATLAS ở Chile phát hiện là mối đe dọa vào tháng 12 năm 2024.
Ông Luis Cano thuộc Văn phòng Phòng thủ Hành tinh cho biết, kể từ đó, nhóm của ông tại Cơ quan Vũ trụ Châu Âu đã theo dõi chặt chẽ vật thể này.
“Sau khi phát hiện, như chúng tôi thường làm, chúng tôi bắt đầu thu thập thêm nhiều phép đo, nhiều quan sát hơn và chúng tôi nhanh chóng nhận thấy rằng vật thể này có khả năng va chạm với Trái đất vào tháng 12 năm 2032.”
Tiểu hành tinh 2024 YR4 lớn cỡ nào?
Hiện tại, NASA cho biết có 2,2% khả năng tiểu hành tinh này va chạm với Trái đất.
Vậy, sẽ như thế nào nếu điều đó xảy ra? Liệu loài người sẽ phải đối diện với ngày tận thế?
Không hẳn vậy. Nhưng Giáo sư Davis cho biết tác động đó cũng không hề nhỏ.
"Đó là một vật thể có kích thước lớn từ 40 đến 90 mét; đó là những ước tính đã đưa ra và kích thước đó thực sự lớn đối với một tiểu hành tinh. Và nếu nó va chạm, nó sẽ có khả năng xóa sổ một thứ có kích thước bằng một thành phố, nó có thể gây ra thiệt hại đáng kể. Tôi đã thấy một ước tính rằng khả năng hủy diệt sẽ lớn hơn đáng kể so với một quả bom hạt nhân. Nó sẽ gấp khoảng 500 lần Hiroshima."
Mặc dù vậy, với xác suất va chạm là 1/50, giáo sư Davis cho biết khả năng sẽ không có va chạm vào một khu vực đông dân cư.
"Điều đáng an tâm là ngay cả khi nó va chạm với trái đất, thì hầu hết bề mặt trái đất không phải là thành phố dân cư đông đúc. Vì vậy, cơ hội va chạm với Trái đất tại nơi trung tâm dân cư lớn là khá thấp."
Vậy thì nếu tiểu hành tinh lao về phía chúng ta, chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn thảm họa?
Vào tháng 9 năm 2022, NASA đã thực hiện một nhiệm vụ được gọi là Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép để thực hành làm chệch hướng một tiểu hành tinh.
Nhiệm vụ này là một chiến thắng lớn của các nhóm phòng thủ hành tinh, với việc tàu vũ trụ đã chuyển hướng thành công tiểu hành tinh Dimorphos.
"Đây chỉ là một bài tập, giống như một cuộc trình diễn về cách chúng ta có thể làm chệch hướng một tiểu hành tinh. Bây giờ chúng ta cần phải làm điều đó càng sớm càng tốt.
“Nếu chúng ta phát hiện một tiểu hành tinh khi nó cách Trái đất chỉ khoảng một trăm mét, thì không có cơ hội nào chúng ta có thể làm chệch hướng nó. Nếu chúng ta phát hiện đủ sớm, chúng ta có thể làm chệch hướng nhẹ. Bởi vì những tiểu hành tinh rất nặng và chúng ta không thể phóng những thứ có thể thực sự đẩy nó một lực lớn. Nhưng chúng ta chỉ cần đẩy nhẹ nó một chút và nó sẽ trôi đủ xa để tránh va vào chúng ta."
Tiến sĩ Evie Kendal, từ Đại học Công nghệ Swinburne cho biết nếu chúng ta không có nhiều thời gian để ứng phó, mặc dù vẫn có vài lựa chọn nhưng mỗi lựa chọn đều chứa đựng rủi ro cũng như các vấn đề đạo đức và chính trị.
"Chúng ta có một số công nghệ lý thuyết khác như tia laser không gian. Một số người đang nghiên cứu vấn đề đó và nói rằng chúng ta có thể cắt bỏ một phần tiểu hành tinh để làm thay đổi khối lượng của nó và từ đó thay đổi hướng của nó.
“Chúng ta có các thiết bị nổ hạt nhân truyền thống để phá hủy tiểu hành tinh. Nhưng, một lần nữa, vấn đề mảnh vỡ không gian là một vấn đề đạo đức. Tất nhiên đó cũng là một vấn đề thực tế, nhưng chúng ta chắc chắn không muốn mọi người tích trữ vũ khí hạt nhân chỉ để sử dụng để làm chệch hướng các tiểu hành tinh hoặc phá hủy các tiểu hành tinh. Vì vậy, một lần nữa, đây là những vấn đề rất nhạy cảm."
Một trong những câu hỏi thực tế hơn là: nếu có mối đe dọa về một cuộc tấn công của tiểu hành tinh thì ai là người chịu trách nhiệm đưa ra những quyết định quan trọng về phòng thủ hành tinh?
"Tất nhiên mọi người đều cho rằng Liên Hiệp Quốc sẽ tham gia. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý rằng đó là nhóm nhất thiết có nhiệm vụ tham gia vào hoạt động phòng thủ hành tinh. Họ sẽ phối hợp các nỗ lực khác nhau, nhưng thực tế là đến một lúc nào đó, ai đó thực sự phải đưa ra quyết định, chúng ta có cố gắng làm chệch hướng tiểu hành tinh này hay không? Và chúng ta thực sự không biết người đó hoặc nhóm đó thực sự là ai. Vì vậy, chắc chắn đã đến lúc giải quyết những vấn đề như vậy về mặt chính sách, đạo đức, quản trị,” Tiến sĩ Kendal nói.
Bà cho biết rủi ro của việc không đưa ra một kế hoạch hành động rõ ràng ngay bây giờ là khi mối đe dọa tiểu hành tinh xuất hiện, đặc biệt là nếu chúng ta có thông báo hạn chế, sự nhầm lẫn có thể gây ra sự hủy diệt.
"Kịch bản tệ nhất là chúng ta có sự xung đột trong hành động phòng thủ hành tinh. Chẳng hạn một công ty tư nhân quyết định làm điều này nhưng sau đó một cơ quan vũ trụ quốc gia quyết định làm điều gì đó khác. Và động cơ hành động có thể khác nhau tùy thuộc vào địa điểm va chạm dự kiến. Nếu địa điểm va chạm dự kiến là quốc gia của bạn, tất nhiên bạn sẽ có cảm giác khác nếu nó xảy ra ở phía bên kia thế giới. Cho nên chúng ta phải chắc chắn có cùng chung quan điểm để không xảy ra những phản ứng trái ngược nhau đối với cùng một sự kiện."
Tiểu hành tinh 2024 Y-R-4 hiện đang di chuyển ra xa Trái đất khi nó quay quanh Mặt trời và chúng ta sẽ mất dấu nó vào khoảng tháng 4.
Nhưng nó dự kiến sẽ quay trở lại vào năm 2028.
Luis Cano từ Cơ quan Vũ trụ Châu Âu cho biết chúng ta sẽ biết chắc chắn vào năm 2028 liệu nó có khả năng tác động đến Trái đất hay thậm chí có khả năng va vào Mặt trăng của chúng ta hay không.
"Khi nó quay trở lại vào năm 2028 và chúng ta quan sát lại nó, thì lúc đó sẽ có đủ thời gian để chúng ta xác định liệu nó có tác động hoàn toàn hay không.”
Chúng ta sẽ có nhiều thông tin hơn vào tháng 4 và vào năm 2028, vì vậy đừng bắt đầu chuẩn bị cho ngày tận thế ngay bây giờ.
