ÖNE ÇIKANLAR
- Avustralya’da yaklaşık çeyrek milyon farklı mantar türü bulunuyor.
- Yenilebilir olanları toplamak hem uzmanlık hem de dikkat gerektiriyor.
- Ölümcül Death cap mantarını yenilenebilir türlerden ayırt etmek son derece zor.
Sydney’den Kristy Barbara çocukken büyükannesiyle beraber mantar topladığı zamanları hatırlıyor.
“Büyükannemin beni ve kız kardeşlerimi mantar toplamaya götürdüğü zamanları hatırlıyorum. Victoria’da Altona’da bir yere götürürdü” diyor.
Mantar toplamak 1940’larda Malta’dan göçen büyükannesinin ilk yıllarda Avustralya’da edindiği eğlenceli alışkanlıklardan biriymiş.
Mantar toplamanın bazı göçmenler için duygusal ve kültürel anlamı olabildiği gibi aile ve arkadaşlarla beraber eğlenceli vakit geçirmek için fırsat da yaratabiliyor. Bazıları da sadece yiyecek bir şeyler bulmak için mantar toplamaya çıkıyor.
Diego Bonetto New South Wales eyaletinin Ormancılık Kurumu’ndan (Forestry New South Wales veya eski adıyla Forestry Corporation of NSW) doğada yiyecek bulma uzmanı.
NSW eyaletinde devlete ait ormanlık alanlarda mantar toplamanın yasal olduğunu söylüyor.
Mycologist veya mantar uzmanı Cool Temperature Yağmur Ormanı’nda Laccaria mantarını inceliyor. Credit: Jason Edwards/Getty Images
Avustralya Botanik Bilimleri Enstitüsü’nde baş araştırmacı ve Bilim, Eğitim ve Koruma bölümünün müdürü olan Professor Brett Summerell yenilebilir mantarları zehirlilerden ayırt edebilmenin dikkat ve uzmanlık gerektirdiğini söylüyor.
“Avustralya’da yetişen bazı mantarlar dünyanın başka yerlerinde gördüklerinizden çok daha farklı olabiliyor ki bu da büyük bir risk oluşturuyor. Bazıları zehirli. Bazılarının olumsuz yan etkileri olabiliyor. Bazı durumlarda çok kötü zehirleyebiliyor” diyor.
Topladığınız mantarın ne olduğuna dair en ufak kuşkunuz varsa tüketmemenizi tavsiye ediyor.
Death Cap mantarı
Profesör Summerell aynı zamanda bitki patolojisi ve mantar uzmanı. 120 yeni mantar türünün tarifini yazıp 150’den fazla bilimsel makale ve kitap yayınladı.
Son yıllarda Avustralya’da zehirli mantar tükettiği için ölenlerin olduğunu hatırlatıyor.
“Eğer biri yanlışlıkla Death cap mantarı tüketirse, ölme olasılığı var. Ancak öldürmezse de aynı zamanda karaciğer nakli veya diğer ciddi sağlık komplikasyonlarına da neden olabilir” diye konuşuyor.
Death Cap mantarının bölgede yetişebildiğine yönelik bir uyarı tüketmemek gerektiğini belirtiyor. Source: Moment RF / Simon McGill/Getty Images
Ayırt etmek zor
Ölümcül death cap mantarını daha zararsız olanlarından ayırt etmek son derece zor. Ayrıca yenilebilir bazı vahşi mantar türlerine çok benziyor.
Death cap mantarına Tazmanya, Victoria, Güney Avustralya ve Avustralya Başkent Bölgesi’nde rastlanabiliyor.
“Avustralya’ya özgü kavak mantarına (oyster mushroom) benzer türler var. Örneğin hayalet (ghost) mantarı. Tüketmenin sonuçları son derece rahatsız edici olabiliyor. Baş dönmesi, ishal ve karın ağrısı. Hastanelik olabiliyorsunuz” diyor.
Tazmanya’da yetişen Cortinarius eartoxicus türü mantarın diyaliz gerektiren karaciğer yetmezliğine neden olduğu biliniyor.
Vahşi mantarlar arasında tüketmesi güvenli olduğuna dair bir ipucu veren özellik yok. Prof. Summerell ayrıca çürümeye başlamış mantar tüketmeye karşı da uyarıyor.
“Mantarın kalitesi de çok önemli olabiliyor. Çürümeye başladıysa midenizde bakteriyal enfeksiyonlara neden olabilir ki bu da sindirim sisteminde sıkıntıya yol açabilir” diyor.
Bu yüzden de vahşi mantar toplamaya uzmanla çıkmak çok önemli.
Mushroom - Pixabay Source: Pixabay
Vahşi mantar soğuk ve yağışlı havadan hoşlanır.
Bonetto, “Yetiştiği bölgeye göre, mantar mevsimi Mart ortası başlayıp Haziran ortasına kadar devam eder” diyor.
Victoria’da mantar mevsiminin NSW ve Güney Avustralya’dan biraz daha erken başladığını belirtiyor.
Her eyalette farklı kurallar
Avustralya’da her eyalet ve bölgenin vahşi mantar toplama konusunda farklı kural ve kanunları var. Bonetto ormana gitmeden önce bu kuralların farkında olmanızı öğütlüyor.
“New South Wales’de eyalet ormanlarında beyaz (pine) mantarı toplamak serbest olsa da diğer eyaletlerde aynısı geçerli değil” diyor.
“Batı Avustralya’da yerli veya egzotik, mantar toplamak yasak. Güney Avustralya’da da yasak. Victoria’da ise tercih edilmiyor” diyor.
Ormanda bulunan Gilled Fungi, Amanita Ochrophylla. Credit: Jason Edwards/Getty Images
“Özel mülkünüzde veya arkadaşınızın mülkünde hiçbir kurala maruz kalmadan mantar toplayabilirsiniz” diyor.
Bu bölümde edindiğiniz bilgiler sizin veya bir başkası için sağlık endişesi yaratıyorsa Avustralya’nın her yerinden 131 126 numaralı hattan ’ne ulaşabilirsiniz.
Hayatınızı tehdit eden semptomlar için 000 acil yardım hattını arayın.
MERHABA AVUSTRALYA
Çocuk travmalarının tedavisinde ebeveynin rolü
