'Nhân vật của năm' là...?
Tạp chí Time đã vinh danh hạng mục ‘Nhân vật của Năm' dành cho một nhóm các nhà báo đã tranh đấu để tường thuật sự thật trong một năm đầy rẫy những thông tin méo mó sai lệch.
Giải thưởng này đã vinh danh một nhà bình luận người Ả-rập Saudi bị sát hại, hai phóng viên của Reuters bị chính phủ Myanmar cầm tù, người sáng lập trang tin tức ở Philippines là người thường xuyên chỉ trích tổng thống Rodrigo Duterte nước này,và các phóng viên tại tòa soạn báo của Hoa Kỳ, nơi là mục tiêu cho vụ xả súng hàng loạt hồi tháng 6.
Danh hiệu hằng năm của tạp chí Time nhằm tôn vinh những cá nhân, nhóm, sự vật hoặc ý tưởng đã có ảnh hưởng lớn đến các sự kiện thế giới năm đó.
Danh hiệu từng được trao cho một loạt những người có ảnh hưởng trong nhiều thập kỷ, từ Nữ hoàng Elizabeth Đệ Nhị đến Adolf Hitler, nhưng đây là lần đầu tiên trong lịch sử 95 năm của tạp chí Hoa Kỳ có các nhà báo được công nhận.
Sam Jacobs, Biên tập viên Điều hành của Time nói rằng các nhà báo, những người mà Time đang gọi là 'những người bảo vệ' trong 'cuộc chiến giành sự thật", là những người chiến thắng minh bạch.
"Chúng tôi cảm thấy rằng nhóm các nhà báo này đang bảo vệ cho những điều chắc chắn. Họ bảo vệ cho quyền tự do, dân chủ và chúng tôi nghĩ rằng họ là những người đi tìm kiếm sự thật. Chúng ta thấy rằng sự thật là điều gì đó luôn nằm ở cốt lõi. Sự thật là cốt lõi trong đối thoại công chúng. Sự thật là cốt lõi trong thế giới quan của chúng ta."
Nhà văn và nhà phê bình nổi tiếng chống lại chính quyền Ả Rập Saudi bị sát hại tại lãnh sự quán Istanbul của Ả Rập Saudi vào tháng 10, ông Jamal Khashoggi , nằm trong nhóm được vinh danh.
Hoàng tử Ả Rập Saudi Mohammed Bin Salman đã bác bỏ mọi liên quan và hiểu biết về vụ giết ông Khashoggi, nhưng các thượng nghị sĩ Hoa Kỳ tiếp nhận thông tin từ CIA tin rằng ông này có trách nhiệm trong vụ này.
Đây là lần đầu tiên danh hiệu Nhân vật thời gian của năm trao cho người qua đời là ông Khashoggi .
Trong khi đó, hai nhà báo của Reuters, Wa Lone và Kyaw Soe Oo cũng được tạp chí Time vinh danh.
Hai nhà báo này đã bị cầm tù ở Myanmar vào năm ngoái vì điều tra vụ binh sỹ thảm sát mười người Hồi giáo Rohingya.
Chính phủ Myanmar nói rằng họ đã vi phạm đạo luật bí mật quốc gia, nhưng giám đốc điều hành của Reuters, Reg Chua nói rằng việc họ bị giam giữ là một sự tấn công vào tự do báo chí.
"Chúng tôi cảm thấy rất vinh dự khi Wa Lone và Kyaw Soe Oo được công nhận trong danh hiệu Nhân vật của năm của Time . Vào đêm nay trước khi tròn một năm hai người họ phải ở trong tù, chúng tôi hy vọng sự công nhận này sẽ tiếp tục đẩy mạnh nhận thức của cộng đồng về việc họ bị bắt giữ và giam cầm bất công ở Myanmar cũng như tái khẳng định vai trò thiết yếu của tự do báo chí trên toàn thế giới. Mỗi một ngày Wa Lone và Kyaw Soe Oo còn ở trong tù thì thêm một ngày tự do báo chí bị tấn công."
Time cũng vinh danh Maria Ressa, người sáng lập trang tin tức Rappler của Philippines, đồng thời là người thường xuyên chỉ trích Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte.
Bộ tư pháp Philippines đã buộc tội bà Ressa và trang tin tức của bà tội trốn thuế vào tháng 11, nhưng bà khẳng định các cáo buộc này có động cơ chính trị.
Trong khi đó, các phóng viên của tờ báo Capital Gazette ở bang Maryland ,Hoa Kỳ cũng đã được trao danh hiệu này.
Hồi tháng 6, một tay súng đã xông vào bắn chết năm người trong tòa soạn báo này.
Danh hiệu này của Time liệu sẽ thúc đẩy sự thay đổi?
Sam Jacobs của Time nói rằng tạp chí muốn nêu bật vai trò của các tòa báo tin tức nhỏ hơn trong cộng đồng.
"Chúng tôi muốn chú ý đến các khu vực đặc biệt nơi chúng tôi cảm thấy mọi người đang phải làm nghề dưới áp lực căng thẳng. Hy vọng điều này sẽ khiến mọi người nhìn nhận lại vai trò của sự thật và các thông tin. Ý tưởng của việc cho tên của tờ báo và phóng viên của họ lên trang bìa , tôi nghĩ là một tuyên bố thật sự quan trọng về giá trị của báo chí địa phương ngày nay."
Có 60 nhà báo mất tích trên khắp thế giới. Không ai biết họ đang ở đâu. Vì vậy, tôi nghĩ rằng đây là một lời kêu gọi lớn để vấn đề này được giải quyết sớm.
Andrew Dodd, Giám đốc Trung tâm Báo chí Tiến bộ của Đại học Melbourne, cho biết quyết định công nhận các nhà báo của Time là một vấn đề sống còn đối với ngành.
"Tôi nghĩ điều này là một phát súng rất quan trọng và có giá trị trong ngành báo chí. Báo chí đã bị tấn công rất nhiều gần đây và điều này thực sự là một sự xác nhận cho công việc của các nhà báo . Đây là sự công nhận về tầm quan trọng của báo chí và tôi nghĩ đó là một lời nhắc nhở rằng rất nhiều nhà báo thực sự cần hỗ trợ, đặc biệt là những người đang mất tích hoặc đang bị giam cầm trên khắp thế giới. Vì vậy, đây là một điều rất ý nghĩa đã xảy ra."
Nhưng ông Dodd nói rằng ông không tin bốn trang bìa tạp chí Time này sẽ mang lại sự thay đổi.
"Bản chất của ngành báo chí đó là bạn đang nắm giữ quyền tường thuật, và bản chất của loại quyền lực này đó là nó không đi đôi với những sự thật được loan báo. Ủy ban Bảo vệ Nhà báo cách đây một tuần đã phát hiện ra rằng đã có 52 cái chết của các nhà báo trên toàn cầu vào năm nay. Và các tường thuật về những nhà báo bị cầm tù là 262 hồi năm ngoái và họ hy vọng nó sẽ ở mức tương tự như vậy trong năm nay. Có 60 nhà báo mất tích trên khắp thế giới. Không ai biết họ đang ở đâu. Vì vậy, tôi nghĩ rằng đây là một lời kêu gọi lớn để vấn đề này được giải quyết sớm."
Tự do báo chí Úc thì sao?
Trong khi các trường hợp nổi bật trên Tạp chí Time là về các nhà báo ở các nơi khác trên thế giới, Andrew Dodd nói rằng các nhà báo Úc cũng đang chịu áp lực.
Ông trích dẫn các lệnh cấm đã không cho cộng đồng biết nhiều về những vụ kiện quan trọng của tòa án, trong khi luật phỉ báng và những hạn chế đối với những người tố cáo đang khiến các nhà báo khó đưa tin về sự thật.
Ông nói rằng mọi thứ cần phải thay đổi.
"Có một sự thúc đẩy để thay đổi luật phỉ báng. Điều đó sẽ mất một thời gian và sẽ phải cần tất cả luật sư của các tiểu bang và vùng lãnh thổ cùng hành động để biến nó thành hiện thực. Mặt khác, tôi nghĩ cuộc chiến đang diễn ra chỉ để thử và xem liệu chúng ta có thể giành được những nhượng bộ mà chúng ta cần để làm công việc của mình với tư cách là nhà báo hay không."
