Key Points
- Ang trauma ay maaaring magdulot ng malalim na epekto sa estruktura at function ng utak.
- Sa tamang tulong, maaaring makabangon ang isang bata mula sa bago at nakaraang trauma.
- Sa ilang mga sitwasyon, ang propesyonal na tulong ay kinakailangan.
Ayon kay Dr. Dave Pasalich, Senior Lecturer at Clinical Psychologist sa School of Medicine and Psychology sa ANU, ang trauma ay maaaring resulta ng iba't ibang mga karanasan.
"Ang mga bata ay nae-experience ang trauma kapag sila ay nasasangkot sa napakapinsalang o nakakatakot na mga pangyayari, at nararamdaman nila ang pagkawasak, kaguluhan, at kawalan ng kakayahan," paliwanag ni Dr. Pasalich.
"Kabilang sa mga pangyayaring ito ay ang mga natural na kalamidad o aksidente sa sasakyan, digmaan, karahasan, pang-aabuso, at maging ang nakakapangilabot na paghihiwalay mula sa mga tagapag-alaga."
Para naman kay Norma Boules na isang Early Intervention Project Officer ng Community Migrant Resource Centre o CMRC sa Parramatta na bahagi ng Greater Sydney.
Ang CMRC ay nag-aalok ng espesyal na serbisyong suporta sa mga bagong dating na migrante, refugee, at mga umuusbong na humanitarian entrants.
Kadalasang nakikipagtulungan sa mga magulang at tagapag-alaga ng mga bata na nakaranas ng traumatic na pangyayari, tulad ng digmaan, pagkakalayo-layo, o pagiging biktima ng karahasan sa tahanan.
"Alam ko mula sa simula na may nangyaring [traumatic] kapag nagpapakita ng pagiging agresibo ang bata kahit 3-4 na taong gulang pa lang ito,' paliwanag ni Boules.
As well as focusing on individual cases, Mrs Boules also runs a few parenting education programs, including the Circle of Security, a program that helps parents understand their child’s emotional world. Credit: Mikael Vaisanen/Getty Images
Ang epekto ng trauma sa utak
Sinabi ni Dr. Pasalich na ang trauma, lalo na kapag naranasan ito sa mga critical developmental periods o mas bata, ay maaaring magdulot ng malalim na epekto sa estruktura at function ng utak.
"Sa madaling salita, kapag isang bata ay nasasangkot sa trauma, ang buong mundo nila ay tila bumabaliktad, kaya ang dating ligtas ay ngayon ay nagiging mapanganib at nakakatakot," sabi ni Dr. Pasalich.
"Alam natin na ang trauma ay maaaring makaapekto sa utak at social-emotional development ng mga bata, ngunit pati na rin sa kanilang long-term wellbeing," dagdag niya.
Sa pangkalahatan, maaaring makaapekto ang trauma sa paraan kung paano sila kumikilos o ano ang kanilang pinapakitang ugali, kung paano sila mag-isip, kung paano sila magdamdam, at kung paano sila nakikipag-ugnayan sa iba sa mga relasyon, at gayundin ay maaaring makaapekto ito sa kanilang pagganap sa bahay at paaralan, sabi niya.
Ang trauma ay maaaring magdulot ng pangyayari na palaging magpaparamdam ng kaba at takot ang isang bata, at mas maraming nakikitang panganib sa paligid kaysa sa totoo, at maaaring ito'y magdulot sa kanila ng pakiramdam ng kawalan ng kaligtasan at pangamba.Dave Pasalich
Ayon kay Dr. Pasalich, maaaring maging mas sensitibo ang limbic system ng utak, lalo na ang amygdala, Dagdag pa ng doctor ang limbic system ng utak, lalo na ang amygdala, ay maaaring maging mas sensitibo sa posibleng mga panganib, na nagdudulot ng sobrang anxiety o pag-aalala at takot.
"Ang mga bata na nae-experience ng mahabang panahon ng exposure sa traumatic na mga pangyayari ay talagang lumilipat sa survival mode sa kanilang utak at katawan, at ginagawa nila ito upang makisabay sa kaguluhan at patuloy na panganib," paliwanag niya.
Si Bree De La Harpe, ay isang Play Therapist sa Be Centre Foundation sa Sydney, ay nagsasabi na kapag ang isang bata ay nasa fight or flight mode, hindi nila alam ang kanilang ginagawang aksyon.
"Nasa bahagi sila ng kanilang utak na parang reptilian at madalas hindi nila napagtatanto kung ano ang kanilang ginagawa kung sila ay nanuntok o tumatakas sa paaralan; madalas, ito ay ang bahagi ng kanilang utak na namamahala," paliwanag ni De La Harpe.
"Ang kanilang nervous system na nasa kalagayan ng, 'Kailangan kong protektahan ang sarili ko dahil hindi ako ligtas o nasa panganib ako,' " dagdag niya.
Bukod sa pagpapakita ng mga sintomas ng hyperarousal, tulad ng labis na kakaibang aktibidad, labis na pagbabantay o madaling matakot o magulat, maaaring ipakita ng isang bata ang mga palatandaan ng hypoarousal — kung saan mukhang mabagal o mabigat ang kilos ng bata, maaaring mahirap siyang mag-focus, maaaring mag-withdraw sa mga social na interaksyon, at tila mas kaunti siyang nakikibahagi sa kanyang paligid. Credit: MoMo Productions/Getty Images
Ano ang maitutulong ng mga magulang at tagapag-alaga sa mga bata?
Ayon kay Melanie Deefholts ay isang konsultant na sumusuporta sa mga magulang at guro sa buong Australia sa loob ng 14 taon. Binibigyang diin niya ang kahalagahan ng mga magulang at tagapag-alaga na mag-alaga ng kanilang mental health at emotional wellbeing.
"Para sa akin, ang bahagi ng pagtindig para sa isang bata ay pagkilala na ako'y bahagi ng lupa na kanilang tinatatayuan, at itatanong sa sarili, 'paano ako?'" aniya.
Binibigyang diin ni Dr. Pasalich ang kahalagahan ng mga magulang at tagapag-alaga na sensitibo sa damdamin at pangangailangan ng bata.
"Mahalaga para sa mga magulang, una sa lahat, ang gamitin ang tinatawag nating 'sensitive parenting' — sa madaling salita, ang pagiging mausisa sa kung ano ang maaaring itinuturo sa iyo ng pag-uugali ng iyong anak tungkol sa kanilang malalim na pangangailangan."
Halimbawa, kung ang bata ay hindi nakakaramdam ng kaligtasan at unpredictable ang kanilang world, maaaring ipakita nila ang controlling o maging agresibong pag-uugali. Ipinaliwanag niya na sa halip na magre-act sa ganitong uri ng pag-uugali, dapat nating subukang kumalma at tugunan ang mas malalim na pangangailangan ng bata para sa seguridad.
"Ngunit sa halip na magre-act sa ganitong kontroladong pag-uugali, dapat talaga nating kumalma at tugunan ang mas malalim na pangangailangan ng bata para sa seguridad...Kailangan ng iyong anak na maging tahimik at maalalahanin upang matulungan ang kanilang paggaling," payo ni Dr. Pasalich.
Sinabi ni Dr. Pasalich na kung ang magulang ay kayang ibigay ang kataingian na supportive relationship at pamilya para sa bata, maraming bata ang natural na makakabangon mula sa mga traumang ito. Credit: aquaArts studio/Getty Images
Ipinalliwanag naman Tiana Wilson, isang Psychotherapist at kasalukuyang Play Therapist sa Be Centre, ang trauma ay hindi kinakailangang bago lamang para maging posible ang paggaling.
Maraming trauma ang hindi mo namamalayang nangyayari pala, at ito'y lubos na maaaring alagaan, yakapin, suportahan, at pagalingin. Hindi ito kinakailangang ang agarang solusyon. Syempre, mas mainam kung maagapan at matulungan natin ito nang mas maaga.Tiana Wilson
Inirerekomenda ni Dr. Pasalich na sa ilang kaso, maaaring kinakailangan ang propesyonal na tulong.
"Inaasahan namin na magkakaroon ng yugto ng pag-a-adjust ang bawat bata na nasasangkot sa traumatic na pangyayari, ngunit kung ang iyong anak ay hindi nagpapakita ng landas ng paggaling, o marahil kung ang mga problema ay lumalala at nakakaapekto na pang-araw-araw na buhay, mahalaga komunsulta at magpatulong na sa propesyonal," ang sabi ni Dr. Pasalich.
Kanino makahingi ng tulong:
- Sa GP (doctor), mental health specialist, tulad ng psychiatrist, psychologist, counsellor o social worker
- Sa iyong local community health centre
- on
- on
- on
