LISTEN TO
Ai được bỏ phiếu? Nỗ lực bao gồm những người Úc bị giam giữ
12:55
Cử tri sẽ xếp hàng bên ngoài các trường công, tòa thị chính và các tòa nhà địa phương khác.
Đối với nhiều người, những yếu tố điển hình của ngày bầu cử này rất khác xa với thực tế bỏ phiếu trong tù.
Các cựu tù nhân đã mô tả những rào cản khi bỏ phiếu trong tù với SBS News.
Họ cho rằng hệ thống này dường như không khuyến khích việc bỏ phiếu và tù nhân được cung cấp rất ít thông tin để đưa ra quyết định.
Damien Linnane, một cư dân New South Wales, cho biết ông đã cố gắng bỏ phiếu khi bị giam giữ trong 10 tháng vào năm 2016, nhưng ông không thể.
Linnane nói với SBS rằng trước ngày bầu cử, ông đã được thông báo về quy trình đăng ký trong cuộc kiểm phiếu hàng ngày và ông đã điền vào một mẫu đơn tại văn phòng của một nhân viên trại giam.
“Vì vậy, tôi chỉ chờ đợi vì tôi chưa bao giờ thử bỏ phiếu trong tù trước đây. Tôi chỉ vào tù một lần. Và tôi chợt nghĩ ra khoảng ba ngày trước cuộc bầu cử, tôi kiểu như, này, họ chưa nói với tôi cách tôi sẽ bỏ phiếu. Và thế là tôi quay lại văn phòng của người gác tù và nói, anh có biết chuyện gì đang xảy ra với việc bỏ phiếu không? Và những người gác tù kiểu như, chúng tôi không biết.”
Mặc dù đã cố gắng theo dõi vấn đề này, ông cho biết không có thêm sự hỗ trợ nào nữa.
Trong thư trao đổi tiếp theo với SBS News, ông Linnane đã viết;
“Không có gì xảy ra vào ngày bầu cử. Tôi không được gọi đi bỏ phiếu, cũng như bất kỳ ai khác mà tôi đã nhìn thấy … Giống như thể không có cuộc bầu cử nào vậy.”
Khi hỏi tại sao ông không được hỗ trợ bỏ phiếu, ông cho biết nhân viên nhà tù nói với ông rằng có "vấn đề về hậu cần".
Ông cho biết ông đã liên hệ với Văn phòng Thanh tra New South Wales khi một đại diện đến nhà tù để thăm khám định kỳ, nhưng ông không bao giờ nhận được phản hồi.
Thanh tra viên trả lời SBS News rằng họ không bình luận về các khiếu nại của cá nhân, trong khi người phát ngôn của Cơ quan Dịch vụ Cải huấn NSW cho biết các trung tâm cải huấn trong tiểu bang chỉ cung cấp dịch vụ bỏ phiếu qua đường bưu điện.
Vậy, việc bỏ phiếu trong tù diễn ra như thế nào?
Đạo luật Bầu cử Khối thịnh vượng chung quy định rằng người đang thụ án ba năm tù trở lên không có quyền bỏ phiếu.
Các tiểu bang và vùng lãnh thổ cũng có những quy định riêng về việc bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử cấp tiểu bang và địa phương.
Phương pháp bỏ phiếu của tù nhân cũng có thể khác nhau tùy theo khu vực pháp lý.
Nguyên nhân là các nhà tù thường do các cơ quan tiểu bang và lãnh thổ quản lý, dẫn đến cách bỏ phiếu khác nhau.
Ví dụ, các nhà tù ở New South Wales sẽ gửi phiếu bầu qua đường bưu điện, nhưng các nhà tù ở Victoria sẽ được đánh dấu là địa điểm bỏ phiếu sớm.
Và mặc dù Ủy ban Bầu cử Úc [AEC] giám sát việc bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử liên bang, họ phải xin phép nhà tù để được vận hành một phòng bỏ phiếu di động.
Người phát ngôn toàn quốc của AEC, Evan Ekin-Smyth đã giải thích về quy trình này.
“Chúng tôi làm việc rất chặt chẽ với các cơ sở khác nhau để đảm bảo rằng họ có thể tiếp nhận chúng tôi, và đó là nơi đầu tiên chúng tôi cần đến. Chúng tôi không thể đến nơi mà chúng tôi không được chào đón hoặc không được cấp quyền truy cập, nhưng chúng tôi hợp tác với Bộ Cải huấn để triển khai các đội bỏ phiếu lưu động vào các nhà tù và thu thập phiếu bầu từ các nhà tù nơi chúng tôi không thể đưa đội bỏ phiếu lưu động vào. Sau đó, chúng tôi làm việc với Bộ Cải huấn để tạo điều kiện cho việc bỏ phiếu qua đường bưu điện. Có một số nhà tù mà chúng tôi gọi là cử tri bỏ phiếu qua đường bưu điện nói chung, nghĩa là họ đã đăng ký để tự động trở thành cử tri bỏ phiếu qua đường bưu điện khi có cuộc bầu cử.”
AEC đã báo cáo 274 trong số 40.591 người trong tù vào năm 2022, đã bỏ phiếu trong cuộc bầu cử liên bang năm đó, số liệu từ Nha Thống kê Úc năm 2023.
Ông Smyth cho biết con số này thấp do những hạn chế liên quan đến COVID-19 và không có dữ liệu về các cuộc bầu cử trước đó.
"Ủy ban Bầu cử Úc bị hạn chế trong mọi hoạt động bỏ phiếu lưu động, nghĩa là chúng tôi không tiến hành bỏ phiếu tại bệnh viện và chỉ bỏ phiếu tối thiểu tại nhà tù và cơ sở chăm sóc người già, v.v.”
Ủy ban Bầu cử Úc không thể cung cấp số lượng tù nhân hiện tại đủ điều kiện bỏ phiếu trong cuộc bầu cử vào tháng 5.
Ông Smyth cho biết cũng không có dữ liệu nào về các cuộc bầu cử liên bang trước đây.
"Tuy nhiên, các hệ thống đã được nâng cấp để đảm bảo dữ liệu này sẽ có sẵn cho tất cả các cuộc bầu cử liên bang (và trưng cầu dân ý) từ năm 2022 trở đi. Các nâng cấp phản ánh cam kết của chúng tôi trong việc cải thiện và cung cấp thông tin chính xác."
Tại Úc, đang có những động thái nhằm mở rộng quyền bỏ phiếu trong tù – với việc Chính quyền tiểu bang Tasmania đang xem xét khuyến nghị trao cho tất cả tù nhân quyền bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử cấp tiểu bang.
Dịch vụ pháp lý thổ dân Tasmania (TALS) đã kêu gọi khuyến nghị này cần được tiến xa hơn nữa.
Tổng giám đốc điều hành của Dịch vụ, Jake Smith, cũng muốn bắt đầu các cuộc đối thoại ở cấp độ quốc gia.
"Khi cuộc bầu cử liên bang đang đến gần, điều quan trọng là chúng ta phải xem xét những ai đang bị loại khỏi sự tham gia dân chủ."
Ông Smith cũng cho biết những luật này tác động không cân xứng đến người thuộc quốc gia Đầu tiên - những người chiếm 36% tổng số tù nhân vào năm 2024 - mặc dù chỉ chiếm 3,8% dân số, theo: Điều tra dân số năm 2021.
Năm 2007, Trung tâm Luật Nhân quyền đã hỗ trợ hành động pháp lý thành công của Vickie Roach, một tù nhân thổ dân tại Trung tâm Dame Phyllis Frost ở Victoria.
Nhóm của bà đã thành công trong việc phản đối luật của chính phủ áp dụng lệnh cấm toàn diện đối với các tù nhân bị kết án có quyền bỏ phiếu – điều mà Tòa án tối cao tuyên bố là vi hiến.
Luật sư cấp cao, David Mejia-Canales cho biết Trung tâm đang nỗ lực mở rộng tiêu chí đủ điều kiện bỏ phiếu của tù nhân.
“Chính phủ Howard thực sự đã tiến hành cấm những người bị giam giữ bỏ phiếu hoàn toàn. Và chúng tôi nghĩ rằng điều đó không chỉ rõ ràng là không công bằng, mà còn không phải là cách mà nền dân chủ hoạt động. Con người không ngừng là công dân chỉ vì họ bị giam giữ. Chúng tôi đã làm việc với mọi người trên khắp đất nước để đảm bảo rằng tất cả những người bị giam giữ, bất kể họ sống ở đâu, dù họ bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử cấp bang, liên bang hay một cuộc trưng cầu dân ý, đều có thể bỏ phiếu mà không bị hạn chế. Điều đó đang được thực hiện ở Canberra và cả ở Nam Úc, nơi những người bị giam giữ có thể bỏ phiếu mà không bị hạn chế.”
Tuy nhiên, cả Đảng Lao động và Liên đảng đều không có kế hoạch thay đổi các quy tắc về điều kiện bỏ phiếu.
Điều kiện bỏ phiếu không phải là rào cản duy nhất đối với việc bỏ phiếu, những tù nhân bỏ phiếu cho biết họ có rất ít thông tin để tiếp cận.
Kelly Flanagan là một phụ nữ Wiradjuri 38 tuổi đã bỏ phiếu trong khi bị giam giữ trong cuộc bầu cử cấp tiểu bang Victoria năm 2022.
Bà ấy chỉ nhớ bản thân được đưa cho một tờ giấy.
“Tôi cảm thấy ý kiến của chúng tôi không quan trọng, và nếu bạn có ý kiến về điều gì đó hoặc bạn muốn tìm hiểu thêm thông tin, đặc biệt là xung quanh các cuộc bầu cử và những thứ tương tự, bạn sẽ bị đối xử như một người bị ruồng bỏ vì sao bạn dám yêu cầu thông tin? Bạn hiểu ý tôi chứ? Và tôi biết khi tôi nói chuyện với những phụ nữ thuộc quốc gia đầu tiên, họ nói rằng: "Có ích gì đâu? Họ không quan tâm đến chúng ta. Tại sao chúng ta phải bận tâm?“
Quyền truy cập Internet bị hạn chế nghiêm ngặt và không dành cho tất cả tù nhân tại các trung tâm ở Úc.
Ngoài ra còn có những hạn chế về việc xem báo và kênh truyền hình nào.
Thông tin về việc nên bỏ phiếu cho ai là khoảng trống mà Ủy ban bầu cử Úc không thể lấp đầy, vì các điểm bỏ phiếu không thể cung cấp thông tin về các đảng phái chính trị hoặc chính sách của họ.
Denham Sadler là phóng viên cấp cao của About Time, tờ báo nhà tù quốc gia đầu tiên của Úc.
Ông cho biết ông đã "nghe khá nhiều" về việc thiếu thông tin bỏ phiếu được cung cấp cho các tù nhân.
“Chúng tôi đã nghe từ rất nhiều người nói rằng họ thực sự không được cung cấp thông tin rõ ràng về cách bỏ phiếu và cách thức thực hiện điều đó trong nhà tù, liệu đó sẽ là thông qua một gian bỏ phiếu lưu động hay thông qua phiếu bầu qua bưu điện, và sự thiếu thông tin từ các cơ quan nhà tù. Và tôi nghĩ rằng một số người đã nghĩ rằng đó là các nhà tù. Rõ ràng họ đang cố gắng giữ thái độ phi chính trị, nhưng điều đó lại dẫn đến việc thậm chí không thực sự nói về quy trình bỏ phiếu thực tế.”
Rosie Heselev, giám đốc điều hành của About Time, đồng ý.
“Những người trong tù không nhất thiết có quyền tiếp cận các chính sách của các đảng, họ không có quyền truy cập vào Internet như chúng ta, không có quyền tham gia vào các sự kiện cộng đồng để hỏi một chính trị gia tất cả những điều quan trọng đối với nền dân chủ của chúng ta."
Người phát ngôn của Cơ quan Dịch vụ Cải huấn NSW cho biết:
"Dịch vụ Cải huấn NSW hợp tác với Ủy ban Bầu cử NSW và Ủy ban Bầu cử Úc để xác định những tù nhân đủ điều kiện và tạo điều kiện đăng ký bỏ phiếu và bỏ phiếu qua thư tại mỗi trung tâm cải huấn."
Sở Tư pháp và An toàn Cộng đồng Victoria cũng có phản hồi tương tự:
"Corrections Victoria hợp tác với Ủy ban Bầu cử Úc để giúp những người đủ điều kiện đang bị giam giữ tham gia vào các cuộc bầu cử liên bang. Điều này bao gồm cung cấp cho họ thông tin về các cuộc bầu cử sắp tới và giúp họ đăng ký hoặc cập nhật thông tin đăng ký hiện có của họ."
Bất chấp những thách thức trong thời gian bị giam giữ, Flanagan vẫn nhiệt tình thực hiện quyền bỏ phiếu của mình và khuyến khích những người khác làm như vậy.
“Tôi cảm thấy mình là một phần của xã hội. Tôi cảm thấy ý kiến của mình giờ đây quan trọng vì tôi không phải là một con số, tôi hơi choáng ngợp trước lượng thông tin có sẵn ở đây vì tôi đã không tiếp cận được trong vài năm. Nhưng tôi rất phấn khích. Tôi cảm thấy mình là một người có giá trị. Tôi cảm thấy như mình đã nói, tôi rất đam mê tạo ra sự thay đổi và thực hiện cũng như thúc đẩy quá trình đó. Và giờ đây tôi có cơ hội để tiếng nói của mình được lắng nghe.”
