"Bạn có chút thời gian không?"
"Ừ, em cần gì, cưng?"
"Tôi có thể nói với bạn về bệnh u hắc tố (melanoma) không?"
"Không, tôi không quen cô ấy đâu, em yêu."
"Xin lỗi?"
"Tôi không biết cô ấy."
"Ai cơ?"
"Mela- gì nhỉ, họ của cô ấy là gì?"
"Không - melanoma, đó là một dạng ung thư da."
"Ồ, tôi xin lỗi-"
Một căn bệnh ung thư chết người đang bị đem ra làm trò đùa trên TikTok.
"Đây là vấn đề của tôi khi tắm nắng. Tôi thực sự đang cố gắng làm nổi bật các vết rám nắng. Những đường bikini hình tam giác này, tôi nghĩ chúng thật dễ thương, và tôi muốn có những vết rám nắng ấn tượng nhất thế giới. Tôi thấy điều đó rất đáng yêu."
Xu hướng tắm nắng với hashtag #sunburnttanlines đã thu hút hơn hai triệu lượt xem trên TikTok mùa hè này.
Điều này diễn ra bất chấp việc nhiều người trên mạng xã hội đang kêu gọi nâng cao nhận thức về tác hại của xu hướng rám nắng này.
"Chúng ta cần nói về xu hướng khoe vết rám nắng. Nếu xu hướng này đang tràn ngập thuật toán của bạn, hãy xem video này. Tôi hy vọng những gì tôi chia sẻ có thể giúp bạn hiểu rõ hơn và đưa ra lựa chọn sáng suốt về việc có tham gia vào xu hướng này hay không. Nó thực sự rất nguy hiểm. Ở Úc, chúng ta có tỷ lệ mắc u hắc tố (melanoma) cao nhất thế giới. Melanoma là một dạng ung thư da. Mỗi năm, 2.000 người Úc tử vong vì ung thư da. Không có cái gọi là rám nắng "lành mạnh"."
Tiến sĩ Andrew Dettrick là Phó Giáo sư Liên kết tại Đại học Sunshine Coast.
"Chúng tôi khá lo lắng khi thấy xu hướng này trên TikTok, đặc biệt là ở các bạn trẻ, nhất là các bạn nữ, cố tình ra ngoài để có những vết rám nắng. Điều này khiến chúng tôi nghĩ rằng đã đến lúc cần một lần nữa tiếp tục lan tỏa thông điệp về an toàn dưới ánh nắng. Và nhắc nhở mọi người về mức độ nguy hiểm của ánh nắng mặt trời và tia UV."
Cũng là một nhà nghiên cứu ung thư da và nhà bệnh lý học y tế, Tiến sĩ Dettrick cho biết chính phủ và Hội đồng Ung thư (Cancer Council) đang thực hiện một chiến dịch để đối phó với vấn đề này.
*"Chiến dịch 'End the Trend' là một nhóm cộng đồng cùng chung tay cố gắng đảo ngược thông điệp sai lệch này. Chúng ta phải quay lại với nhận thức rằng không hề tồn tại khái niệm rám nắng an toàn. Làn da rám nắng chính là làn da đã bị tổn thương. Tia UV gây ra u hắc tố (melanoma), BCC, SCC, tổn thương mắt, và lão hóa sớm. Tôi nghĩ đây là thông điệp đang bị lãng quên trong giới trẻ hiện nay."
Tháng 1 năm nay đánh dấu 10 năm kể từ khi các phòng tắm nắng thương mại bị cấm tại Úc.
Tuy nhiên, dù lệnh cấm đã được ban hành, văn hóa tôn vinh làn da rám nắng ở Úc vẫn tiếp tục tồn tại, và các phòng tắm nắng thương mại đang dần quay trở lại.
Các phòng này sử dụng giường nắng cải tiến, được gọi là collariums hoặc giường collagen, gần đây được quảng bá là một lựa chọn lành mạnh thay thế cho các phòng tắm nắng, mặc dù chúng vẫn phát ra tia cực tím (UV).
Giáo sư Anne Cust là Chủ tịch Ủy ban Ung thư Da Quốc gia của Hội đồng Ung thư.
"Chúng dường như là phiên bản tái thương hiệu của solarium – một thiết bị mà bạn nằm vào và nó phát ra tia UV, chủ yếu là tia UVA. Chúng ta biết rằng tia UVA thâm nhập vào da, gây tổn thương DNA, phá hủy collagen và gây lão hóa, nhưng các thiết bị này thường được quảng bá là có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng bất kỳ thiết bị nào phát ra tia UV với mục đích làm rám nắng đều không tốt cho sức khỏe."
Các thiết bị này, còn được gọi là giường nắng hoặc giường làm rám nắng, đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm nguy cơ cao nhất, Nhóm 1, và được coi là chất gây ung thư đối với con người.
Tiếp xúc quá mức với tia UV gây ra tới 95% các trường hợp u hắc tố (melanoma) – dạng ung thư da nguy hiểm nhất.
Giáo sư Anne Cust cho biết, hơn 2 triệu người Úc, tương đương 9,4% dân số, đã cố gắng tắm nắng vào năm ngoái.
Một cuộc khảo sát do Hội đồng Ung thư tài trợ, được thực hiện bởi Cục Thống kê Úc (ABS) vào năm ngoái, đã tiết lộ rằng gần 1,5 triệu người (6,4%) đã bị cháy nắng trong tuần trước khi tham gia khảo sát.
"Chỉ một nửa số người Úc sử dụng ba hoặc nhiều hơn ba biện pháp bảo vệ da khi tiếp xúc với ánh nắng trong thời kỳ tia UV đạt đỉnh, và giới trẻ có xu hướng ít sử dụng đủ biện pháp bảo vệ da hơn. Chúng tôi cũng phát hiện rằng cứ 10 người thì có 1 người cố gắng rám nắng. Tỷ lệ này cao hơn ở người trẻ tuổi từ 18-24, khi cứ 5 người trẻ thì có 1 người muốn rám nắng."
Hội đồng Ung thư khuyến nghị năm biện pháp bảo vệ da dưới ánh nắng, bao gồm:
- Mặc quần áo bảo vệ.
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng, chống nước, với chỉ số SPF 50 hoặc SPF 50+.
- Đội mũ rộng vành.
- Tìm bóng râm.
- Đeo kính râm.
Mặc dù các phòng tắm nắng thương mại đã bị cấm trong một thập kỷ qua, nhưng việc sở hữu cá nhân và sử dụng riêng các phòng tắm nắng vẫn hợp pháp và không bị kiểm soát.
"Các phòng tắm nắng (solariums) hoạt động bằng cách tạo ra một nguồn tia UV nhân tạo rất mạnh. Mức độ tia UV trong các phòng tắm nắng thương mại có thể lên tới 30 hoặc 40 chỉ số UV. Để so sánh, vào một ngày hè đẹp trời tại Sunshine Coast, nơi tôi sống, chỉ số UV thường đạt khoảng 13 hoặc 14. Với ánh nắng cường độ mạnh như vậy, bạn có thể bị tổn thương da nghiêm trọng hoặc cháy nắng chỉ sau chưa đầy 10 phút tiếp xúc."
Trước khi lệnh cấm phòng tắm nắng thương mại được áp dụng, ước tính mỗi năm có hơn 2.800 trường hợp ung thư da và 43 ca tử vong liên quan đến u hắc tố (melanoma) do sử dụng solarium.
Tiến sĩ Andrew Dettrick cho biết, vấn đề này đã khiến hệ thống y tế Úc tiêu tốn khoảng 3 triệu đô la mỗi năm.
"U hắc tố (melanoma) chiếm khoảng 1 trên 50 ca ung thư da, và dường như mọi người khá quen thuộc với khái niệm về u hắc tố. Nhưng họ lại ít biết đến các loại ung thư da không phải u hắc tố. Các loại ung thư da không phải u hắc tố bao gồm BCC (ung thư biểu mô tế bào đáy) và SCC (ung thư biểu mô tế bào vảy). Và chính trong nhóm này, chúng tôi đã thấy một xu hướng đáng báo động. Khi phát hiện ra rằng số ca tử vong do ung thư da u hắc tố đã gần như tăng gấp đôi, chúng tôi cảm thấy rất quan trọng phải công bố thông tin này. Hãy thử tưởng tượng nếu số ca tử vong do bất kỳ loại ung thư nào khác tăng gấp đôi chỉ trong vòng 20 năm, tôi nghĩ điều đó sẽ xuất hiện trên trang nhất báo chí mỗi ngày cho đến khi có biện pháp giải quyết."
Giáo sư Anne Cust nhấn mạnh, điều đáng lo ngại là mọi người đang một lần nữa tự đặt mình vào tình thế nguy hiểm khi cố tình tạo các vết rám nắng.
"Không có khái niệm rám nắng an toàn, và khi các giường tắm nắng bị cấm cách đây hơn một thập kỷ, rất nhiều nỗ lực vận động cho lệnh cấm đó đến từ những người từng mắc hoặc đã mất vì u hắc tố (melanoma). Ví dụ như Clare Oliver, người qua đời khi còn rất trẻ vì melanoma, cô đã từng nói rằng: 'Không có khái niệm rám nắng an toàn và một làn da rám nắng không đáng để đánh đổi bằng mạng sống.'"
Tiến sĩ Andrew Dettrick nhấn mạnh rằng mọi người cần học cách nhận biết những thay đổi nguy hiểm trên da của mình.
"Tôi nghĩ một trong những điều mà tất cả chúng ta nên làm là làm quen với làn da của chính mình. Hãy nhận biết các nốt, cục, và vết trên da, đồng thời thường xuyên kiểm tra da để phát hiện bất kỳ thay đổi nào. Hãy chú ý đến 'con vịt xấu xí' – một vết nào đó trông không bình thường với bạn hoặc một vết mà bạn biết đã thay đổi. Các nốt BCC thường trông giống như một cục nhỏ màu ngọc trai hơi nổi lên. Các nốt SCC thường phẳng hoặc nổi và có vảy, còn melanoma thường là một nốt có sắc tố."
Ông cũng cho biết các kiểm tra da được Medicare tài trợ, vì vậy mọi người có thể đến gặp bác sĩ gia đình (GP) để kiểm tra các nốt trên da.
"Một xu hướng khác mà chúng tôi đang cố gắng phản đối là quan niệm rằng rám nắng mang lại lợi ích sức khỏe. Nhiều người hỏi tôi về vitamin D thì sao? Ở Úc, nơi ánh nắng rất chói chang, không có bằng chứng nào cho thấy rám nắng mang lại lợi ích sức khỏe cả."
Trong khi tiếp tục chống lại các xu hướng nguy hiểm trên mạng, Hội đồng Ung thư Úc khuyến khích tất cả người dân Úc hãy thực hành Sun Smart và sử dụng năm biện pháp bảo vệ da khi chỉ số UV đạt từ 3 trở lên.
"Bạn có thể tìm ứng dụng Sun Smart, ứng dụng này có sẵn trên tất cả các thiết bị. Thực tế, bạn cũng có thể sử dụng nó khi ở nước ngoài, vì nó cung cấp chỉ số UV theo thời gian thực cho vị trí mà bạn đang ở. Chúng tôi khuyến nghị sử dụng các biện pháp bảo vệ da khi chỉ số UV đạt mức ba hoặc cao hơn."
