بخش ی اس‌بی‌اس به شما کمک می‌کند تا زندگی جدیدتان در آسترالیا را بهتر درک کنید. برای دسترسی به تمام قسمت‌ها، کلیک کنید.
زبان برای محل و مردم، يك چيز بسيار خاص است و گفته می‌شود که زمین، زبان را بوجود آورد.
کتی تریندل معاون نهاد زبان‌های بومی، می‌گوید که زبان بخش مهم هویت او را تشکیل می‌دهد. زبان مردم را به دانش اجداد‌شان پیوند می‌دهد و مسوولیت فرهنگی را به همراه دارد.
او می‌گوید: «زبان به من می‌گوید که من کی هستم.»
«من یک زن پرافتخار گومروی موری از شمال‌غرب نیو ساوت ویلز هستم، از دشت‌های خاک سیاه نرابری. می‌فهمم که این‌جا خانه من است، چون نامم، زبانم و فرهنگم این را به من می‌گویند. این‌جا جای‌گاه من است.»
اما، اگر زبان شما از شما گرفته شود چه اتفاق می‌افتد؟ این همان چیزی است که برای مردمان ملل اول آسترالیا رخ داد.
AIATSIS Paper and Talk_Kukatj language group. Credit: AIATSIS
به چند زبان در آسترالیا صحبت می‌شد؟
قبل از اسکان اروپایی‌ها به صدها زبان و لهجه در سراسر آسترالیا صحبت می‌شد.
جان گیبس، مرد مفتخر ویرادجوری از غرب نیو ساوت ویلز و مدیر عامل نهاد تحقیق و آموزش در انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس (AIATSIS)، می‌گوید این‌که چند زبان در آسترالیا وجود داشت، چندین روش برای پاسخ دادن به این سوال وجود دارد.
«اگر تنها زبان‌های را در نظر بگیریم که متفاوت آن به اندازه باشد که یک فرد از یک زبان همسایه نتواند آن را بفهمد، بیش از ۲۵۰ زبان مختلف وجود داشته است.»
«اما زبان، همچنین یک نشانه هویت اجتماعی است. از لحاظ تخنیکی انگلیسی آسترالیایی و انگلیسی امریکایی یک زبان هستند، اما ما آسترالیایی‌ها کاملاً خود را با یکی از آن‌ها (انگلیسی آسترالیایی) معرفی میکنیم، نه امریکایی. اگر زبان‌ها را از دیدگاه هویت اجتماعی بررسی کنیم، تعداد آن‌ها چیزی بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ نوع زبانی مختلف بوده است.»
این تعداد به دنبال اسکان اروپایی‌ها به سرعت کاهش یافت.
انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس آسترالیا، را انجام مى‌دهد. آخرین سروی در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که صرف ۱۲۳ زبان بومی در حال حاضر مورد استفاده یا در حال احیای مجدد است.
این شامل زبان‌های خاص جزایر تنگه تورس نیز می‌شود.
لیونورا ادیدی یک زبان‌شناس و مترجم از جزایر تنگۀ تورس می‌گوید که مردمان مناطق غرب و مرکز تنگه تورس به زبانی صحبت می‌کنند که بحیث یک زبان بومی آسترالیایی طبقه بندی شده است.
او توضیح می‌دهد: «زبان‌های‌که در شرق تنگه تورس صحبت می‌شوند، از گروه زبان‌های پاپوآیی هستند. ما زبان یکدیگر را نمی‌فهمیم.»
علاوه بر چندین لهه، "کریول" در جزیر تنگه تورس یا یومپلاتوک (Yumplatok) یک زبان نسبتاً جدید جامعه و ترکیبى از انگلیسی معيارى آسترالیایی و زبان‌های سنتی است. طبق اداره احصائیه آسترالیا، این اكنون پر گوينده‌ترين زبان ملت‌های اولى است که بیش از ۷۰۰۰ تن به آن تکلم می‌کنند.
Young aboriginal female students sitting with their tutor outdoors in the sun in Australia. Credit: SolStock/Getty Images
سرنوشت زبان‌ها چه شد؟
به تعقیب اسکان اروپایی‌ها، زبان‌ها تقریباً به علت پالیسی‌های همانند سازی و بردن اجباری اطفال از نزد خانواده‌ها و جوامع شان در آن زمان از بین رفتند.
مردم از حق صحبت کردن به زبان خود محروم شدند. اما به بعضی از زبان‌ها بصورت مخفى صحبت و بی سروصدا به نسل‌های جوان انتقال داده میشدند.
امروز بیشترین زبان‌های فعال در سراسر آسترالیا و تنگۀ تورس صرف توسط افراد مسن صحبت می‌شود. یکصد زبان در معرض خطر دانسته می‌شوند و ۱۲ تاى آن‌ها را اطفال به حيثت زبان اولى مى‌آموزند.
اکثریت زبان‌های غیر فعال، "خوابیده" خوانده می‌شوند.
ما به زبان‌هایی که برای مدتی به آن صحبت نشده‌اند، "خوابیده: می‌گوئیم، نه مرده یا منقرض‌شده. زیرا چیزی که خوابیده است، می‌تواند دوباره بیدار شود.جان گیبس، مدیر عامل نهاد تحقیق و آموزش در انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس
احیای زبان‌ها
در سال ۲۰۱۷ اولين قانون برای محافظت از زبان‌های ملت‌های اولى تصویب شد.
قانون زبان‌های بومی رسماً تائيد می‌كند که اين زبان‌ها بخشی از میراث فرهنگی نيوساوت ويلز است و مردم ملت‌های اولى محافظين این زبان‌ها هستند.
تغییر در حال آمدن است.
تازه‌ترین نظرسنجی ملی زبان‌های بومی نشان می‌دهد که ۳۱ جامعه در سراسر کشور در حال بیدار کردن زبان‌های خود بوده و تعداد متکلمین آن‌ها در حال افزایش است.
اما احیای زبان‌های ملت‌های اولى يك روند پیچیده است.
عمه (انتی) لیونورا ادیدی می‌گوید در حالی‌که بعضی از زبان‌ها رشد مى‌كنند، به دیگران صرف تعداد انگشت شماری از مردم صحبت می‌کنند. علت آن تا حدی تنوع زبان‌هاست.
او می‌گوید: «برای دریافت حمایت و ایجاد یک ابزار ملی برای تطبیق یک برنامه سراسری بیداری زبان‌ها، چالش‌ها بسیار بیشتر از زمانی است که ما یک جامعه همگون و یک‌زبانه می‌بودیم.»
2024 Paper and Talk Participants, AIATSIS, and Living Languages. Credit: AIATSIS
نقش انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگۀ تورس در بیداری زبان‌ها
مرکز زبان‌های آسترالیا (ACAL) در انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس با جوامع محلی برای حمایت از بیدار کردن زبان‌ها همکاری می‌کند.
انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس نسخه‌های خطی، دفترچه‌هاى يادداشت و ثبت‌های سمعى و بصری را به خصوص از کاشفان اولیۀ اروپایی که با مردم بومی و جزایر تنگه تورس درگیر بودند، در اختيار دارد. این اسناد ارزشمند در دسترس اعضای جامعه می‌باشند.
از این مواد در ورکشاپ‌های اجتماعى برای کمک در بیداری زبان استفاده می‌شود.
در این برنامه، محققین بومی به این نهاد می‌آیند و در کنار زبان‌شناسان باتجربه به بررسی و احیای زبان خود می‌پردازند.
جان گیبس توضیح می‌دهد: «در پایان دو هفته، آن‌ها یک منبع زبانی ایجاد می‌کنند که می‌توانند به جامعه خود بازگردانده و از آن برای آغاز مسیر بیدار کردن زبان‌شان استفاده کنند.»
انستیتیوت مطالعات بومی و جزایر تنگه تورس برای تدوین و نشر بیش ا بودجه تأمین کرده است.
Warlpiri Dictionary
بیدار کردن زبان‌ها از طریق مکاتب
بیدار کردن مجدد زبان صرف به شكل کلمات در کتاب‌ها نیست. برای رشد آن‌ها لازم است تا جوانان به آن‌ها صحبت كنند.
در سال ۲۰۲۲، مکتب آزادی گومبى نای‌جى نانا، اولین مکتب دوزبانه بومی در نيو ساوت ويلز افتتاح شد.
نواسه کتی تریندل امسال در این مکتب درس خواهد خواند و آموزش جامع فرهنگی دریافت خواهد کرد.
او می‌گوید: «این تنها یاد گرفتن نام دولفین‌ها یا نهنگ‌ها نیست. آن‌ها خواهند آموخت که چگونه هنگام سیر علمی رویاپردازی را ترک کنند. آن‌ها داستان‌های آفرینش را خواهند فهمید. آن‌ها خواهند آموخت که در واقعیت دولفین‌ها بخشی از داستان‌های است که آن‌ها را به ریشه‌ها و جای‌گاه‌های واقعی شان پیوند می‌دهند.»
A classroon at The Gumbaynggirr Giingana Freedom School. Credit: SUSAN
حفظ زبان از طریق ترجمه و تفسیر
از سال ۲۰۲۲ بدین سو اداره ملی جوازدهی برای ترجمانان شفاهی و کتبی یا NAATI با حکومت آسترالیا و سازمانهای بومی همکاری کرده است تا تعداد مترجمین مسلکی را از طریق پروژه تفسیر بومی افزایش دهد.
هدف این پروژه این است که همه مردم بومی بتوانند به زبان خود در جامعه آسترالیا شرکت کرده و حقوق‌شان را دریافت کنند.
لاوینیا هیفرنان یک ترجمان شفاهى و كتبى زبان پینتا پی لوریتچا می‌گوید: «ما با کسانی کار میکنیم که زبان اول‌شان انگلیسی نیست… بعضی وقت‌ها انگلیسی پنجمین یا ششمین زبان آن‌هاست.»
«در حال حاضر، ۹۶ مترجم تائیدشده زبان‌های بومی آسترالیا و جزایر تنگه تورس در ۲۷ زبان مختلف فعالیت دارند.»
لاوینیا در یک کنفرانس مترجمین شرکت کرد و شباهت داستان‌های مهاجرین جدید و مردم بومی آسترالیا را مشاهده کرد.
«ما از کودکی مترجم بودیم… همیشه در نقش واسطه‌ای بودیم که برای خانواده‌های خود ترجمه می‌کردیم. شنیدن داستان‌های آن‌ها، شباهت زیادی به داستان‌های دوران کودکی ما دارد.»
بيشتر بخوانيد
تأثیرات سیاحت ملل اول
برای معلومات ارزشمندتر و توصيه‌ها در مورد مستقر شدن در زندگی جدید خود در آسترالیا، در پادکست اس‌بى‌اس تحت عنوان Australia Explained يا روزنه‌اى به آستراليا اشتراك یا آن‌را دنبال کنید.
آیا سوال یا نظرياتى در مورد موضوعات براى اين بخش معلوماتى دارید؟ ایمیلى به ما به آدرس بفرستيد.
