افغان‌های ساربانی‌که در آسترالیا ماندند، اجازه ازدواج نداشتند، بناءً مجبور شدند پنهانی ازدواج کنند. اکثریت این ساربانان با زنان ابورجینل و یک تعداد شان با اروپایی‌های سفید پوست بویژه زنان آیرلندی ازدواج کردند.
وحیدالله ویسی سفیر کبیر افغانستان در آسترالیا در گفتگو با اس‌بی‌اس می‌گوید که ساربانان افغان بگونۀ رسمی و با عقد قرارداد به آسترالیا آورده شده بودند. او می‌افزاید که پس از ختم دوره کاری این ساربانان، آنانی‌که در آسترالیا باقی ماندند، باید خود را نزد دولت آن وقت ثبت و راجستر می‌کردند، اما ترس داشتند که مبادا از آسترالیا اخراج شوند. لذا مجبور به ازدواج پنهانی شدند.
آقای ویسی می‌گوید: «وقتی‌که در سال ۱۹۰۱ آسترالیا قوانین جدید وضع می‌کند، این‌ها (ساربانان) باید بر می‌گشتند. در آن‌زمان وضعیت افغانستان درست نبود و بعضی‌های‌شان می‌فهمیدند، چون نامه‌ها رد و بدل می‌شد و از وضعیت آگاهی داشتند. بعضی‌های شان باید نزد دولت خود را ثبت و راجستر می‌کردند. اما از ثبت و راجستر می‌ترسیدند.»
بیشتر بخوانید
تاریخ افغان‌ها در آسترالیا: افغان‌های ساربان
«دلیل ترس‌شان این بود که ممکن تحت تعقیب قرار می‌گرفتند و یا هم اخراج می‌شدند.»
«چون اکثر این ساربانان جوان بودند و نظر به شرایط و وضعیت شان، باید تشکیل خانواده می‌دادند، در پهلوی آن به حمایت نیز نیاز داشتند. پس با دو گروه نزدیک شدند، یکی با ابورجینل‌های آسترالیا ... و یک تعداد دیگر شان با گروه‌های سفیدپوستان آسترالیا که در معادن طلا کار می‌کردند ... با این‌ها ازدواج کرده و تشکیل خانواده می‌دهند.»
دوکتور مجیب عابد پروفیسور تاریخ و استاد پوهنتون کاتولیک آسترالیا در برزبن می‌گوید، که ساربانان افغان از سوی اروپایی‌های سفید پوست مورد تبعیض قرار مى‌گرفتند و در امان نبود. همین علت بود كه مجبور به ایجاد فضای خاصی به خود شدند و با مردم بومی آسترالیا ارتباط برقرار کردند.
او می‌افزاید که این ارتباط منتج به ازدواج با زنان ابورجینل شد.
ادلاید موشا، همسر موشا بلوچ ساربان افغان همراه با فرزندانش. نام‌های فرزندان ادلاید به ترتیب از چپ به راست: زینی ادی، لال (ایستاده) و پارتیما، سال ۱۹۰۹ عکاس: ای ام هوپ‌ول Credit: State Library South Australia
به همین دلیل افغان‌ها آهسته، آهسته فضای خاص خود ایجاد می‌کنند. یک چیزی که در آن‌زمان افغان‌ها را کمک می‌کند، ارتباط یا قرابت نزدیک شان با مردم بومی آسترالیاست. این‌ها با خانم‌های ابورجینل ارتباط برقرار می‌کنند، یکی‌دیگر را می‌بینند و آشنا می‌شوند.»
«این ارتباطات بسیار به وجه احسن می‌باشد، عروسی‌ها صورت می‌گیرند و اولادهای‌شان به دنیا می‌آیند. تا حالا نیز در مناطق مختلف آسترالیا فامیل‌های وجود دارند که گذشتگان شان افغان بودند.»
Credit: State Library South Australia سال ۱۹۱۰
به گفتۀ آقای خالدی سفیدپوستان نمی‌خواستند تا مردمان بومی با فرهنگ دیگری آشنا شوند و به همين علت با تصویب یک قانون، از استخدام مردمان بومی توسط ساربانان افغان جلوگیری کردند.
اما این مخالفت‌ها نتوانست از روابط ساربانان با مردمان بومی جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید
با صبا رند، نسل چهارم یک شتربان بلوچ افغان آشنا شوید
داکتر خالدی ادامه می‌دهد: «نژادپرستی به اندازه زیاد بود که دولت آسترالیا نمی‌خواست، تا ابورجینل‌ها با فرهنگ دیگری آشنا شوند، مخصوصاً با افغان‌ها که میراث‌دار فرهنگ اسلامی بودند. از همین جهت یک قانون را به تصویب رسانده و استخدام ابورجینل‌ها توسط افغان‌ها را ممنوع کرد.»
فهیم هاشمی یکی از فلم‌سازان افغان مقیم آسترالیای جنوبی به مشکلات آن زمان و اختلاط افغان‌های ساربان با زنان ابورجینل چنین اشاره می‌کند: «ساربانان اجازه داشتند با خانم‌های سفید پوست ازدواج کنند، اما بنابر قانونی‌که در آن وقت مرعی‌الاجراء بود، اجازۀ ازدواج با خانم‌های ابورجیل را نداشتند. با این حال در قسمت خانم‌های سفیدپوست، ریکارد زیاد وجود دارد که ازدواج‌ها صورت گرفته است.»
بعضی از اولادهای خان‌زاده ماری Credit: Supplied Raymond Zada
او در گفتگو با اس‌بی‌اس، دادالله بلوچ و خان‌زاده را به عنوان نیاکان خود یاد کرده و می‌گوید که هر دوی شان در سن نوجوانانی (حدود ۱۳ یا ۱۴ سالگی) به آسترالیا آمدند. به گفته آقای زاده دادالله بلوچ در منطقه ماری آسترالیای جنوبی و خان‌زاده در منطقه بروکین‌هیل نیو ساوت ویلز مستقر شدند. هر دوی شان پس از بلوغ با زنان سفیدپوست آیرلندی ازدواج كردند.
زاده می‌گوید: «دو تن از نیاکان من ساربان بود. یکی آن‌ها دادالله بلوچ و دیگرش خان‌زاده نام داشتند. آن‌ها از طریق بندر کراچی به آسترالیا آمدند. با توجه با این‌که اسناد رسمی آن زمان وجود ندارد، محل دقیق تولد شان برایم واضح نیست. اما تنها همین قدر می‌دانم که آن‌ها از طریق بندر کراچی به آسترالیا آمده بودند.»
آقای زاده چگونگی برگزاری ازدواج نیاکان خود، دادالله بلوچ و خان‌زاده چنین بيان مى كند: «دادالله بلوچ در سن حدود ۳۰ سالگی در منطقه ماری، با لیوینیا ایلین‌شور یک خانم آیرلندی ازدواج کرد.»
«خان زاده با ماری لاله پاین، زنی از مردمان برکنجی که یک قبیله بومی در نیو ساوت ویلز می‌باشد، ازدواج کرد.»
«عروسی براساس (رسم و رواج حاکم آن زمان) اصول و آموزه‌های مسیحیت انجام شد.»
Supplied: Raymond Zada ریموند زاده یکی از نوادگان و نسل چهارم افغان‌های ساربان
«اکثریت شان باور و اعتقادات خود را دارند اما بعضی‌ها از دین اسلام پیروی می‌کنند.»
یک تعداد ما بدون این‌که از دین اسلام پیروی کنیم، برخی از جنبه‌هایش را حفظ کرده ایم. مثلاً بعضی از اعضای خانواده‌ام، گوشت خوک نمی‌خورند. من می/شراب نمی‌نوشم، سگرت دود نمی‌کنم و قمار نمی‌زنم.»
«پس از وفات عمه‌ام، حین دفن کردن رویش بطرف قبله بود. بدون این‌که ما بطور کامل از دین اسلام پیروی کنیم، بعضی جنبه‌هایش را تا هنوز نیز با خود داریم.»
او می‌افزاید که خود را افغان ابورجینل میداند و با همکاری پسران کاکایش توانسته است تا شجره خانوادگی خود را انکشاف داده و نام‌هاى چهار تا پنج صد تن از خویشاواندان و گذشتگان خود را جمع آوری کند. تاهنوز در حدود ۳۰۰ تن آن‌ها زنده اند.
تعداد زیاد نوادگان ساربانان افغان در آسترالیای جنوبی زندگی می‌کنند و یک تعداد دیگر شان در بخش‌هاى ديگر آسترالیا بسر می‌برند.
تعداد از اولادهای افغانان شتربان در منطقه ماری، دهه ۱۹۵۰ Supplied: Raymond Zada
وحیدالله ویسی سفیر افغانستان برای آسترالیا می‌گوید که سفارت افغانستان توانسته است با حدود ۲۵۰ تن از نوادګان افغان‌های ساربان ارتباط برقرار کند.
آقاى ویسی دليل برگزاری این برنامه و شناسایی نوادگان افغان‌های ساربان را اين‌گونه بيان مى كند:
«این امر برای ما به عنوان سفارت افغانستان یک نوع مسوولیت اجتماعی ایجاد می‌کند تا با این‌ها ارتباط برقرار می‌کردیم.»
«شکایت و گلایه نوادگان ساربانان افغان این بود که کسی از ما بازخواست نکرد، ما همین‌جا بی‌سرنوشت ماندیم.»
Credit: Afghanistan Embassy, Canbera تجلیل از ۱۶۰مین سالگرد ورود افغان‌های ساربان به آسترالیا از سوی سفارت افغانستان. محل تجلیل: آسترالیای جنوبی
