ဖဲတၢ်ဃုထၢအမုၢ်တနံၤန့ၣ်, ကိးနၣ်ရံၣ်ဒဲးအတီၢ်ပူၤ အီစထြ့လယါတၢ်ဃုထၢခီမ့ရှၢၢ်, AEC, ဆိကမိၣ်ဆိပာ်ဝဲလၢ ပှၤလဲၤဟ့ၣ်တၢ်ဖး ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲအဂၤတကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်အိၣ်ဖဲတၢ်ဃုထၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢ တၢ်ကဘၣ်မၤအီၤနီၣ်နီၣ်တခါန့ၣ်လီၤ.
AEC အပှၤကတိၤတၢ်ပၢ, Jess Lilley စံးဝဲဒၣ် နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ဖးဖဲနနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲတၢ်ဃုထၢအဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲပလီပှာ်ယဲၤသန့: aec.gov.au အပူၤန့ၣ် ပအိၣ်ဒီးပီးလီတၢ်ပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဂ့ၤမးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နကဘၣ်လဲၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးဖဲတၢ်ဃုထၢဟီၣ်ကဝီၤဝဲၤဒ့ဖဲလဲၣ်တခါအပူၤလဲၣ်န့ၣ် နဒိလီၤနကဝီၤဒ့အမံၤ မ့တမ့ၢ် နလံာ်တၢးလီၢ်ကဝီၤနီၣ်ဂံၢ် ဒီးနဃုကွၢ်အီၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ နကိးသံကွၢ် AEC အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဖဲ လီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ၁၃ ၂၃ ၂၆ စ့ၢ်ကီးသ့အသိး, နမၤန့ၢ် လီတဲစိ တၢ်ကတိၤကျိးထံစ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ”.
AEC ရဲၣ်ကျဲၤဆီလီၤပာ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲလၢအကထိအါမး. ဖဲတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤန့ၣ် လီၢ်ကဝီၤကၠိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ဘါသရိာ်ဘျီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပာ်လီၤအီၤဒ်သိးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်တတီၤလဲၣ်န့ၣ် ကသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤအဂီၢ် နနုာ်လီၤကွၢ်ဃုအီၤဖဲ AEC လီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤသ့ဝဲအဂ့ၢ်န့ၣ် Ms Lilley ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ, “နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖး လၢပှၤဒိးဃုထၢသးဖဲလဲၣ်တဂၤအဂီၢ်လဲၣ်န့ၣ် ထဲဒၣ်လၢနကဘၣ်ဒိနုာ်လီၤ နကဝီၤဒ့အမံၤ ဒီး နလံာ်တၢးလီၢ်ကဝီၤနီၣ်ဂံၢ် ဒီး ပလီပှာ်ယဲၤသန့အံၤကမၤစၢၤနၤလၢနကကွၢ်ဃုအီၤ ဒီး ကဒုးနဲၣ်စ့ၢ်ကီးနၤလၢ နကဘၣ်လဲၤဟ့ၣ်လီၤနတၢ်ဖးဖဲတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်တတီၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ် ဒီးတၢ်ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါ နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးတဆီဘၣ်တဆီဒ်လဲၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါအသးလၢကျိာ်လီၤဆီလိာ်အသးအါကလုာ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအဂီၢ် တၢ်နဲၣ်ကျဲတဆီဘၣ်တဆီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဖဲ AEC အလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤ ပာ်ဖျါပာ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.
AEC အပှၤကတိၤတၢ်ပၢ Evan Ekin-Smyth စံးဝဲဒၣ်, “နကဟ့ၣ်လီၤ နတၢ်ဖးအဂီၢ် နမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤလၢပှၤတဂၤဂၤအအိၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနမၤန့ၢ်အီၤကသ့အဂီၢ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤကျိးထံဝဲၤကျိၤ လၢအမ့ၢ်ဖဲလီတဲစိအပူၤတဆီန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ နကလိၣ်ဘၣ်မၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤဒ့သ့ၣ်တဖၣ်အံၤတခီ, ပပာ်ဖျါပာ် လီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ဖဲပလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤ, aec.gov.au/translated န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ကိးလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ်အဝဲန့ၣ်ဒီး နသံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကသ့ဝဲဒီး ပှၤလၢအကတိၤနကျိာ်ဘၣ်တဂၤဂၤန့ၣ် အကဟံးစုနဲၣ်ကျဲနၤလၢ နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ဖးဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.”
AEC တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖး ကရူၢ်ဟးဝ့ၤဝီၤသ့ၣ်တဖၣ် အကလဲၤဝဲဒၣ်ဆူ ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် ဒီး ပှၤတဝၢလၢအအိၣ်စီၤစုၤယံၤဒီးခူဒီးဝ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် ဒ်သိးဒီးအမ့ၢ် တၢ်မၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ အသုတလဲၤကပာ်ကွံာ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဘၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်ဃုထၢအနံၤန့ၣ် ပှၤဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢ အလဲၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ် တသ့ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးလၢကျိၤကျဲအဂုၤအဂၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဒိန့ၣ် နကအိၣ်ဆိး မ့တမ့ၢ် ဘၣ်မၤတၢ်မၤဖဲ ခိခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်လီၢ်တတီၤတီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲ တၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤန့ၣ် တၢ်တြီတံာ်တာ် မ့ၢ်အိၣ်လၢ ကလဲၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးအဂီၢ်တခီ, တချုးလၢ တၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤဒ်ဘၣ်တနွံန့ၣ်, တၢ်အိးထီၣ်ဆိပာ်စၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆိတၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဒ်န့ၣ်အသိး, နလဲၤဟ့ၣ်လီၤဆိပာ်စၢၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆိတၢ်ဖး မ့ၢ်တချုးဘၣ်တခီ နဆှၢဃီၤတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢလံာ်တၢးအပူၤတဆီစ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
လၢကပတံထီၣ်ဒ်သိးနကဟ့ၣ်တၢ်ဖးခီဖျိလံာ်တၢးတဆီအဂီၢ်န့ၣ်, ဖဲတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်ကမၤဝဲဒၣ် တၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤဝံၤန့ၣ် နဘၣ်လဲၤနုာ်လီၤကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဖဲ AEC အလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤန့ၣ် နတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမ့ၢ်အိၣ်လၢ နကလဲၤဆူကီၢ်စဲၣ်အဂၤတဘ့ၣ်တခီ နဟ့ၣ်တၢ်ဖးခီဖျိလံာ်တၢးအံၤသ့ဝဲဒၣ် မ့တမ့ၢ် နလဲၤဖဲ ကီၢ်စဲၣ်ဖဲနလဲၤဟးတဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်တတီၤတီၤ ဒီးနဟ့ၣ်တၢ်ဖးသ့ဝဲစ့ၢ်ကီၤန့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်လဲၤဟးဆူထံချၢကီၢ်ချၢအခါဒၣ်လဲာ်, နဟ့ၣ်တၢ်ဖးသ့ဒ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဖဲထံဂုၤကီၢ်ဂၤ အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ဃုာ်ဒီး နနီၣ်တဂၤတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ် အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးသ့ ကျိၤကျဲလၢအလီၤဆီလိာ်အသး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် နလဲၤနုာ်လီၤကွၢ်ဃုအီၤဖဲ AEC အလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါပဒိၣ် ထံချၢကီၢ်ချၢခၢၣ်စးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတနီၤနီၤန့ၣ်အိးထီၣ်ပာ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ် အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲအဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးအခါ ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အချၢန့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤပဲၤဖးတၢ်ဃုထၢအဂ့ၢ် William Bowe စံးဝဲဒၣ်, တဘၣ်ပျဲအဝဲသ့ၣ် ဆှၢကမၣ်နၤကျဲတဂ့ၤ, “တၢ်လၢပၣ်တံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်မၤအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤနၤလံာ်က့ လၢအပၣ်ဃုာ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဒ်လဲၣ်အလံာ်က့ ‘how to vote’ cards သ့ၣ်တဖၣ်, ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအမုၢ်နံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲမုၢ်နံၤလၢ နလဲၤမၤပှဲၤတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလံာ်က့သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အမုၢ်တနံၤန့ၣ်လီၤ. နတလိၣ်လၢနကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤနၤလံာ်အပူၤအသိးဘၣ်. လံာ်က့လၢအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ထဲတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတခါန့ၣ်လီၤ.”
ဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ်တၢ်ဃုထၢအပူၤန့ၣ် နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်ဖးလၢနလီၢ်ကဝီၤခၢၣ်စးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. Mr Bowe ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ,
“ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် ညီနုၢ်န့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ဖဲတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအခါန့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃုထၢထီၣ်ဝဲထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အခိၣ်တဂၤ, ဒီးထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်အံၤ ကမ့ၢ်ဝဲပၣ်တံၣ်လၢအမၤနၢၤတၢ်ဃုထၢ လၢအန့ၢ်ဘၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအအါကတၢၢ်တဖုအခိၣ်, နာ်သက့ နတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်ခိၣ်နၢ်အံၤလိၤလိၤဘၣ်.”
ဖဲနလဲၤဟ့ၣ်တၢ်ဖးအခါန့ၣ် ပှၤကဟ့ၣ်လီၤနၤတၢ်ဖးအလံာ်က့ခံဘ့ၣ်, တဘ့ၣ်န့ၣ်အလွဲၢ်လါ ဒီး တဘ့ၣ်န့ၣ်အလွဲၢ်ဝါန့ၣ်လီၤ.
လံာ်က့အလွဲၢ်လါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢ ပှၤဖဲနတၢ်ဃုထၢလီၢ်ကဝီၤအပူၤတဂၤ ဒ်သိးကနုာ်လီၤဘၣ်ဖဲ House of Representatives အပူၤ, မ့တမ့ၢ် တၢ်လၢပကိးအီၤ ဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီန့ၣ်လီၤ.
ခဲကနံၣ်အံၤဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီအပူၤန့ၣ် ခၢၣ်စးအိၣ်ဝဲ အဂၤ ၁၅ဝ, လၢအကဲဝဲတၢ်ဃုထၢဟီၣ်ကဝီၤအလီၢ်တခါစုာ်စုာ်အခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ. Mr Bowe ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ, “တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ပဒိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးညီနုၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပၣ်တံၣ်လၢအမၤနၢၤတၢ်ဃုထၢ, လၢအန့ၢ်ဘၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်ဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲပဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ပၣ်တံၣ်အံၤအခိၣ် မ့တမ့ၢ် ကရၢစၢဖှိၣ်အံၤအခိၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကဟ့ၣ်တၢ်ဖးအဂီၢ် ဖဲတၢ်ဖးလံာ်က့အလွဲၢ်လါအပူၤန့ၣ်, ခၢၣ်စးလၢနဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤ အကပၤန့ၣ် နဘၣ်ကွဲးလီၤနီၣ်ဂံၢ် ‘1’ ဝံၤန့ၣ်, ခၢၣ်စးလၢအမ့ၢ် နတၢ်ဃုထၢခံဂၤတဂၤန့ၣ်အမံၤကပၤန့ၣ် နဘၣ်ကွဲးလီၤနီၣ်ဂံၢ် ‘2’ နကဘၣ်ကွဲး လီၤနီၣ်ဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တဖျၢၣ်ဝံၤတဖျၢၣ် ဖဲပှၤဒိးဃုထၢသးသ့ၣ်တဖၣ်အမံၤကပၤ တုၤလၢအပှဲၤခဲလၢာ်တစုန့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်ဖဲတၢ်ဖးလံာ်က့အလွဲၢ်ဝါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဃုထၢထီၣ် Senate, မ့တမ့ၢ် ဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီ လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ၇၆ ခါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖး လၢတၢ်ဃုထၢထီၣ် ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးဖဲနကီၢ်စဲၣ် မ့တမ့ၢ် ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢအပူၤတဂၤ, အဃိ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၣ်လီၤဆီလိာ်အဝဲအသးတစဲးဖိန့ၣ်လီၤ. Mr Bowe စံးဝဲဒၣ် ဖဲတၢ်ဖးလံာ်က့အလွဲၢ်ဝါအပူၤန့ၣ် ပှၤဒိးဃုထၢအသးသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအါမး မ့ၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်ကီၢ်စဲၣ်ဒီတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့ၢ်လၢတၢ်မၤအီၤသ့လၢကျဲလီၤဆီလိာ်အသးခံဘိအဃိ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ယိယိဖိတခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဟိကဝီၤဖျၢၣ်ဖိ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲတၢ်တိၤတဲာ်ပနိဘျၢအဖီခိၣ်တကျိၤဒီး အဖီလာ်တကျိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖီခိၣ်တကျိၤ တၢ်လီၤဟိကဝီၤဖျၢၣ်ဖိ တဖျၢၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲလၢ ပၣ်တံၣ်တဖုစုာ်စုာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကဟ့ၣ်တၢ်ဖးကျိၤကျဲယိယိဖိဒီး အချ့ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ နဃုထၢထီၣ် ပၣ်တံၣ်ဃုဖုလၢနဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ကွဲးလီၤနီၣ်ဂံၢ်တၢတုၤလၢနီၣ်ဂံၢ်ဃု ဖဲတၢ်ကဝီၤဖျၢၣ်ဖိအပူၤ စးထီၣ်အီၤလၢပၣ်တံၣ်လၢနဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တုၤလၢနဘၣ်သးအီၤအဆံးကတၢၢ်. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ပှၤဒိးဃုထၢအသးလၢနဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တခီ, နကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဖဲတၢ်တိၤတဲာ်ပနိဘျၢအဖီလာ် တၢ်ကဝီၤဖျၢၣ်ဖိအပူၤ ဒီး နကဘၣ်ဃုထၢဝဲခၢၣ်စး၁၂ဂၤ, ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးနီၣ်ဂံၢ်တၢလၢအစးထီၣ်ဖဲခၢၣ်စးလၢနဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤ တုၤလီၤလၢနဘၣ်သးအီၤအဆံးကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးသနူအံၤ တၢ်ကိးအီၤလၢ ‘preferential voting’ န့ၣ်လီၤ. နကွဲးလီၤနီၣ်ဂံၢ်ဖဲတၢ်ကဝီၤဖျၢၣ်အပူၤ စးထီၣ်လၢနဘၣ်သးအဒိၣ်ကတၢၢ်တုၤလီၤလၢအဆံးကတၢၢ်န့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ် အတယၢၢ်ဃၢဒီးနတၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်ဖးန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဒိးဃုထၢသးသ့ၣ်တဖၣ်မၤန့ၢ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတခါသ့ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် Mr Bowe ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“လၢကမၤန့ၢ်ဘၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတဖျၢၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်န့ၢ်ဝဲတၢ်ဖးအမျးကယၤ ၅ဝန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖးလံာ်က့တဘ့ၣ်အပူၤ ပှၤဒိးန့ၢ်ဘၣ် အမျးကယၤ ၅ဝ မ့ၢ်တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်တခီ, ပှၤဒိးဃုထၢသးလၢအန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဖးအစှၤကတၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ပဲၤထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ကဘၣ်ကွၢ်ကဒါတၢ်ဖးလံာ်က့အံၤတဘျီကဒီး ဒီးကွၢ်ဃုပှၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဖးအအါကတၢၢ်အံၤခံဂၤတဂၤ, ကဘၣ်ကွၢ်ဃုပှၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဖးအါကတၢၢ်ခံဂၤတဂၤအံၤ အတၢ်ဖးအမျးကယၤ တုၤလၢအပှဲၤထီၣ် အမျးကယၤ ၅ဝ ဒီးအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
မၤလီၤတံၢ်လၢ နမၤထွဲဝဲဒၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖး အတၢ်နဲၣ်လီၤတဆီဘၣ်တဆီသ့ၣ်တဖၣ်တက့ၢ်. နလံာ်က့တၢ်ဖးအံၤ နမၤပှဲၤအီၤ မ့ၢ်တဘၣ်ဒ်သိးတၢ်နဲၣ်လီၤအီၤဘၣ်တခီ, လံာ်က့တၢ်ဖးတဘ့ၣ်အံၤ ကကဲထီၣ်က့ၤ ‘informal vote’ တၢ်ဖးလၢအတဖိးသဲစးဘၣ်ဒီး တၢ်တဂံၢ်ဃုာ်အီၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဟ့ၣ်တၣ်ဖးလၢအတဖိးသဲစးဘၣ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ကွဲးမၤနီၣ်လီၤ နီၣ်ဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အတပၣ်ဃုာ်ဘၣ်, ဖဲလံာ်က့တၢ်ဖးအပူၤ နကဘၣ်ကွဲးလီၤနီၣ်ဂံၢ်အလီၢ် နဟးကွဲးလီၤတၢ်အဂုၤအဂၤတခါခါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢတမၤတသ့ တၢ်ကဘၣ်မၤအီၤသပှၢ်ကတၢၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. နဟ့ၣ်တၢ်ဖးမ့ၢ်တသ့ဘၣ်န့ၣ် နကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဆူ AEC အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိန့ၢ်, ပှၤအီစထြ့လယါဖိ လၢအအိၣ်ဆိးဖဲထံချၢကီၢ်ချၢတနီၤနီၤအတၢ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ဟ့ၣ်တၢ်ဖးတသ့ဘၣ်န့ၣ် AEC နၢ်ပၢၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
Mr Ekin-Smyth စံးဝဲဒၣ် ပှၤလၢ အဟ့ၣ်တၢ်ဖးန့ၢ်လံ ဒီးတဟ့ၣ်တၢ်ဖးဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဝဲတၢ်ကမၣ်သ့လၢအဘၣ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လီးန့ၣ်လီၤ.
“ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢ အမံၤအိၣ်ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးစရီအပူၤ ဒီး မ့ၢ်တလဲၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးဘၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလံာ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်တလဲၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးဘၣ်. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢနပာ်ဖျါအီၤသ့လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခီ အတွးတအိၣ်ဘၣ်, နဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ပှၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်, နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲ တၢ်ဘၣ်တၢ်ကမၣ်စ့ဒီလၣ် ၂ဝန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆှၢန့ၢ်နၤလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါလၢနတလဲၤလီၤတၢ်ဖးဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်တစံးဆၢမၤထွဲတၢ်နဲၣ်လီၤဘၣ်တခီ, အပ တီၢ်တုၤလၢနကဘၣ်လဲၤထီၣ်စံၣ်ညွီၣ်ကွီၣ်ဘျီၣ်သ့ဝဲဒီး နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤအဘူးအလဲ ဒီလၣ် ၁၇ဝ န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဘၣ်တၢ်ကမၣ်သပှၢ်ကတၢၢ် နီၣ်နီၣ်တခီန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ နတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤမၢ်ကွံာ် လၢအမ့ၢ်နတပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်နတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိထီဘိန့ၣ် မၤဘၣ်တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဒီး လဲၤဟ့ၣ်လီၤဘၣ်တၢ်ဖးတက့ၢ်.
ဘၣ်ဃးတၢ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဖးဒ်လဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲ aec.gov.au အလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤသ့အသိး ကိးသံကွၢ်အီၤဖဲ လီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် 13 23 26 စ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
