ပှၤကညီသးဖျၢၣ်လၢအဟးဂီၤတဖျၢၣ် တၢ်ထီနုာ်မၤပှဲၤအီၤလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံၤအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်တခါလၢ ကသံၣ်ကသီစိၤအခဲအံၤ ပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဆိၣ်ဝါ တၢ်အီၣ်ဘူၣ်အလီခီဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤနၢၤတခါဒ်ဘၣ်နာ်သက့ တၢ်ကူာ်ကွဲးလၢတၢ်မၤအီၤဝံၤလၢပှဲၤထီၣ်ဘးဂ့ၤဂ့ၤ ဖဲ ဆ့ၣ်ဒနံၤ St Vincent တၢ်ဆါဟံၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် ခီၣ်ခါလၢအရ့ဒိၣ်တခါန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဆါလၢအသးနံၣ်ဘူးထီၣ်လွံၢ်ဆံတဂၤအံၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ သးဖျၢၣ်ယီၤအံၤ မ့ၢ်ဒၣ်ထဲတစိၢ်တလီၢ်အဂီၢ် နာ်သက့ မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအမၤပူၤဖျဲးသးသမူန့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူာ်ကွဲးသးဖျၢၣ်, Dr Paul Jansz, လၢအမ့ၢ်ပှၤလၢအကူာ်ကွဲးပၢနုာ်ထီထီၣ်သးဖျၢၣ်လၢပှၤဆါအံၤအဂီၢ်တဂၤ စံးဝဲဒ, ပှၤပိာ်ခွါအံၤတူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဆါလၢအသးဖျၢၣ်ဟးဂီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.
“အဝဲဆံၣ်လီၤတၢ်ဆါဟံၣ်တန့ၢ်ဘၣ်, အဝဲမ့ၢ်ဟးလီၤ က့ၤဆူဟံၣ်န့ၣ် အတအိၣ်မူဘၣ်ဘၣ်. အသးန့ၣ်ဟးဂီၤကွံာ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ အဝဲဟဲက့ၤကဒါဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပှၤဆါလၢအသးဖျၢၣ်ခံခီလၢၤဟးဂီၤအကျါတဂၤ အဃိ ပမ့ၢ်ဘှီအီၤဒီးစဲးဖီကဟၣ်လၢပသူညီနုၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပမၤအီၤတန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်တလ့ၤတပျၤအိၣ်ထီၣ်သ့ နာ်သက့ အတကဲထီၣ်တၢ်အဒိအတဲာ်တခါဘၣ်. အဃိ, တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲလီၤတံၢ်လၢအဝဲအဂီၢ်တခါ. မ့ၢ်တၢ်မၤပူၤဖျဲးအဝဲအသးသမူတခါန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆီတလဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် သးဖျၢၣ်ထး လၢအဘၣ်တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ပှၤအီစထြ့လယါဖိအခီပနံၣ် BiVACOR န့ၣ်လီၤ.
သးဖျၢၣ်ထးအံၤ တၢ်တ့ထီၣ်န့ၣ်အီၤအက့ၢ်အဂီၤဒ်သိး တၢ်သူအီၤန့ၢ်ဝဲတုၤလၢ ပှၤဆါသ့ၣ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်တၢ်မၤဘူၣ်လီၤသးဖျၢၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်တစုန့ၣ်လီၤ.
ဖဲသးဖျၢၣ်ယီၤစဲးဖိအံၤ စးထီၣ်မၤတၢ်မၤဂ့ၤဂ့ၤအခါ တၢ်အိၣ်သးမၤသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် Dr Jansz တဲဒုးသ့ၣ်ညါဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲန့ၣ်အခါပှၤကိးဂၤဒဲး ကီၤကသါ, ဖဲတၢ်အိးမူထီၣ်စဲးဖျၢၣ်ဒီး အစးထီၣ်မၤတၢ်မၤအခါန့ၣ်. ဖဲန့ၣ်အလီၢ်ခံန့ၣ် စဲးကသါ လၢအဒုးမူပှၤဆါ ဖဲတၢ်ကူးကွဲး အီၤအခါန့ၣ် တၢ်စးထီၣ်ထုးကွံာ်အီၤကယီယီဖိ. ဒီးဖဲန့ၣ်န့ၣ်သးဖျၢၣ်ယီၤဖိအံၤစးထီၣ်နုာ်လီၤဖဲအလီၢ် ဒီး မၤဝဲတၢ်မၤဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ထီနုာ်သးဖျၢၣ်ယီၤ ဒ်အံၤန့ၣ် အတမ့ၢ်တၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီဘၣ်. စးထီၣ်လၢအပူၤကွံာ်တနံၣ်လါယူၤလံန့ၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤအပူၤ ပှၤဆါလၢအထီနုာ်သးဖျၢၣ်ယီၤဒ်အံၤအိၣ်ယဲၢ်ဂၤ နာ်သက့ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အတဆံၣ်လီၤတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီးသးဖျၢၣ်ယီၤအံၤနီတဂၤဘၣ်.
အီစထြ့လယါပိာ်ခွါအံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ထီနုာ်လီၤသးဖျၢၣ်ယီၤအံၤဖဲလါနိးဝ့ဘၢၣ်အခါဒီး စံၣ်လီၤဝဲတၢ်ဆါပူၤဒီးသးဖျၢၣ်အံၤဖဲအပူၤကွံာ်တလါန့ၣ်လီၤ.
ဖဲပှၤဆါအံၤစံၣ်လီၤတၢ်ဆါဟံၣ်ပူၤအခါန့ၣ် BiVOCAR ခီပနံၣ် စဲးဖီကဟၣ်ဂ့ၢ်ဝီ အခိၣ် ဒီး ပှၤလၢအတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်သးဖျၢၣ်ယီၤ, Daniel Timms, အိၣ်ဝဲတပူၤဃီဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ်, “အဝဲမ့ၢ်ပိာ်ခွါလၢအသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်မးတဂၤ, မ့ၢ်ဝဲပိာ်ခွါလၢအဂ့ၤတဂၤ. အဝဲမ့ၢ်တဲတၢ်န့ၣ်ကိးထီၣ်ယမံၤတလီၢ်လီၢ်လီၤ. ယကမၤစ့ၢ်ကီးတၢ်အံၤလၢ ပှၤဆါလၢအသးဖျၢၣ်ဟးဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်. အမ့ၢ်မၤတၢ်မၤ ကဲထီၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ် ယကဆဲးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဒီး ကထီနုာ်အါထီၣ်အီၤဆူပှၤဆါအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတမံၤလၢ အဝဲတ့ထီၣ်စဲးဖီကဟၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ထီနုာ်သးဖျၢၣ်ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ် Chris Haywood စံးဝဲဒၣ် ပိာ်ခွါအံၤ အိၣ်မူဒီးသးဖျၢၣ်ယီၤအံၤ ဒ်တၢ်အိၣ်မူလၢအဝဲအိၣ်မူညီနုၢ်အီၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
“အဝဲအီၣ်တၢ်အီၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်. လဲၤဟးပှ့ၤတၢ်ဖဲတၢ်ဆါကျးပူၤ ဒီးဟးလိၣ်ကွဲဖဲကျဲခိၣ်, အဝဲမၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးသးအတၢ်ကသါန့ၣ် တၢ်တြီတံာ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တအိၣ်ဒီးအီၤနီတမံၤဘၣ်.”
ဖဲအပူၤကွံာ်တနွံန့ၣ် အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤမၤဘူၣ်လီၤသးဖျၢၣ် လၢတၢ်က့ၤထီနုာ်ပှဲၤကဒါဖဲ သးဖျၢၣ်ယီၤအံၤအလီၢ် ဒီး ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးလၢ အဝဲဟဲက့ၤအိၣ်မုာ်ထီၣ်ဒါက့ၤဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.
ကိးနံၣ်ဒဲး ပှၤအီစထြ့လယါ ဘူးထီၣ်အဂၤ ၅,ဝဝဝ သံလၢသးဖျၢၣ်ဟးဂီၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
သးဖျၢၣ်ယီၤအံၤ အတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအိၣ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်မုၢ်လၢ်ဒီး ကသံၣ်ကသီအပှၤတဝၢ လၢအမ့ၢ် မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤ တၢ်အံၤကကဲထီၣ်ဝဲ တစိၤသး တၢ်မၤပှဲၤ ထီထီၣ်အီၤဖဲသးဖျၢၣ်လၢအဟးဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အလီၢ် ကသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
Daniel Timms စံးဝဲဒၣ်, “ပတၢ်ပညိၣ်ကွၢ်စိန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကမၤအီၤန့ၢ်ဂ့ၤန့ၢ်လၢ တၢ်ထီနုာ်မၤပှဲၤသးဖျၢၣ်အလီၢ် လၢအဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်တၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူးကွဲထီနုာ်လီၤသးဖျၢၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၣ်လိာ်ကသံၣ်ကသီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ပှၤကညီလၢအထီနုာ်လီၤကဒါအသးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်မူဘၣ်ထဲအနံၣ်တဆံ ဒီး ပှၤလၢအအိၣ်မူဘၣ်အနံၣ်တဆံန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲအမျးကယၤ ၅ဝ န့ၣ်လီၤ. အဃိတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်ဝဲတခါလၢ စဲးဖီကဟၣ်အံၤ ကလဲၤထီၣ်တလၢကွံာ်ဝဲတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအအိၣ်ဖဲယစုပူၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲခီၣ်ခါ တၢတပတီၢ်လၢ ကဆဲးမၤတၢ်အံၤဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ ပမၤဝဲတၢ်မၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်ကွၢ်စိတခါ လၢအမ့ၢ် ကတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်သးဖျၢၣ်ယီၤအံၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် လၢအတအိၣ်ဒီးအနီၣ်ထိၣ်ဘၣ် ဒ်သိးတၢ်ထီနုာ်မၤပှဲၤသးဖျၢၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကအိၣ်လၢပှဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ဖဲတနံၣ်အံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် အီစထြ့လယါပှၤဆါအဂၤ လွံၢ်ဂၤ တၢ်ပာ်လီၤလၢ ကထီနုာ်သးဖျၢၣ်ယီၤအံၤ လၢအပိာ်ထွဲထီၣ်ဃုာ်အခံဒီးကသံၣ်ကသီတၢ်မၤကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
