တၢ်လၢ The Greens န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ်သိးတၢ်အလွဲၢ်လါန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်ဝဲပၣ်တံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါတခါ လၢအမံၤအတၢၢ်န့ၣ် တပၣ်ဃုာ်ဒီး ‘party' ဘၣ် — မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ Greens န့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲပၣ်တံၣ်ဖိဆံးတဖု, နာ်သက့ မ့ၢ်ပၣ်တံၣ်ဖိဆံး လၢအဒိၣ်ကတၢၢ်တဖုဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤ, ဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီအပူၤန့ၣ် န့ၢ်ဘၣ်ဝဲလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လွံၢ်ခါဒီး ဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီအပူၤန့ၣ် န့ၢ်ဘၣ်ဝဲလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ၁၁ ခါန့ၣ်လီၤ.
နာ်သက့ တၢ်လၢ Greens န့ၣ်အဟဲန့ၣ်ဖဲလဲၣ် ဒီး အခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်မတၤတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်?
Australian National University — ဖၠၣ်စိမိၤ သရၣ်မုၣ်ဒိၣ်သိၣ်လိတၢ် Jill Sheppard စံးဝဲဒၣ်, တၢ်လၢ Greens န့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ၁၉၇ဝ နံၣ်အပူၤ အီစထြ့လယါကီၢ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤထီဒါတၢ်န့ၣ်လီၤ.
“ဖဲ The Greens စးထီၣ်သီအခါန့ၣ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ခိၣ်သ့ၣ် အိၣ်ဝဲတနီၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ ပှၤထဲးစမ့နံယါဖိ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအပူၤ, လၢအမ့ၢ် ဖဲပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအပူၤ ပှၤသးစၢၢ်ဆၢလၢ ကဒီသဒၢ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်န့ၣ် အတအိၣ်နီတဂၤဘၣ်.”
တၢ်အံၤပၣ်ဃုာ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်ကူးသ့ၣ်ထူၣ်ထူလံၤဒီး တၢ်ဆှၢနုာ်လၢ ကသူၣ်ထီၣ်ထံတမၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤထီဒါတၢ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကရၢကရိထီၣ်ဝဲ United Tasmania Group, လၢ Greens စံးဝဲဒၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤမ့ၢ်ဝဲ 'green' ပၣ်တံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖုန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၉၂ နံၣ်န့ၣ်, ကီၢ်စဲၣ်ပၣ်တံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကရၢကရိထီၣ်အသးတပူၤဃီ လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် Australian Greens ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Bob Brown မ့ၢ်ဝဲ ပၣ်တံၣ်အံၤ ခိၣ်နၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးလၢ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢ တၢ်မၤဆိအီၤတခါန့ၣ်လီၤ.
“ပဝဲဒၣ်အံၤ တၢ်နီၤဖးပဲၤဖးပှၤ လၢပၣ်တံၣ်အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် သ့ဝဲဒၣ်ထံထံဆးဆး မ့ၢ်လၢပအိၣ်ဒီးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်, ပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်သနူသ့ၣ်တဖၣ်, ဃုာ်ဒီး ပျီပူၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ် ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်တီတၢ်တြၢ်သနူသ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.”
ထီဘိန့ၣ် ပာ်ဝဲတၢ်ပညိၣ်လီၤဆူ ပှၤဂ့ၢ်ဝီ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ဒီသဒၢ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်တီတၢ်တြၢ်, ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်, န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် Greens အလၢၢ်ထူၣ်လွံၢ်ထူၣ်လၢ တၢ်ဟံးန့ၢ်သူအီၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်, လၢတၢ်မၤပိာ်ထွဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် Greens Party Congress အဆိကတၢၢ်တဘျီ လၢတၢ်မၤအီၤဖဲ Canberra ဖဲ ၂ဝဝ၁နံၣ် အခါဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လုၢ်ဖိဟံးန့ၢ်သူအီၤန့ၣ်လီၤ.”
ပဒိၣ်တၢ်အိၣ်ဖျါပာ်ဖျါရှဲရှဲ, တၢ်မၤစၢၤ ပှၤလၢအနီၣ်ကစၢ်သးအိၣ်မၤသံလီၤကွံာ်အသး, ဒီး ပိာ်မုၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်, တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ဖဲအဝဲအစိၤလၢအအိၣ်ဖဲ ပှၤထဲးစမ့နံယါဖိဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤအခါ Bob Brown စံးလၢအဝဲဒုးန့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
မုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤတခီ, ပၣ်တံၣ်အံၤအပျဲၢ်စီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒ်သိး အီစထြ့လယါကီၢ် တၢ်ဟံးန့ၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ, တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ဖဲ Gaza အပူၤ, တၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤဖးလဲးစတဲဖိ အကီၢ်, တၢ်နုာ်လီၤမၤန့ၢ်ဘၣ် ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ, ဒီး ဟံၣ်ဃီလၢအပှ့ၤအိၣ်ဖဲအကြၢးသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂ဝ၁ဝနံၣ်န့ၣ်, Greens အံၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သကိးကရူၢ်ဒီး Labor, ဒ်သိး Julia Gillard ဒုးအိၣ်ထီၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်စှၤပဒိၣ်တဖုကန့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလၢအတမ့ၢ် Greens ကရၢဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအတၢ်နာ်န့ၢ်ပဒိၣ်တအိၣ်ဘၣ် တဂၤလၢ်လၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သးလီၤပလိာ်လၢ ကထီဒါဝဲအီၤန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်မၤသကိးအံၤကတၢၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ၂ဝ၁၃နံၣ် အခါဖဲလၢ Greens ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲ Labor လၢအအိၣ်ဃူဒီးတၢ်မၤစၢၢ်ထးပူၤထးပူၤ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲတဘျီအံၤတၢ်ဃုထၢန့ၣ်, Greens သနူသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်:
- တၢ်ပၢနုာ်လီၤမဲဆူၣ်ချ့ဖဲမဲဒံၢ်ခဲအပူၤ
- မၤအါထီၣ်တၢ်ဟံးခိသွဲဒီး billionaires, ဘံလယၢၢ်သထ့သ့ၣ်တဖၣ်
- တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ်တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲ
- ဒီး မၤကပတုာ်ကွံာ် ရ့ၣ်နီၣ်သိဒီးဂာ်သဝံတၢ်တိာ်ကျဲၤအသီသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်.
ဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤန့ၣ် Greens အံၤအတန့ၢ်ကဲဘၣ်ပဒိၣ်နီတဘျီဘၣ်, ဒီး ဖဲတယံၤတမီၢ်အပူၤ အကကဲထီၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အါတဖုအဂီၢ် တၢ်အိၣ်သးတအိၣ်ဖျါဒ်ဘၣ်.
အဃိ ဘၣ်မနုၤပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လဲၣ်?
သရၣ်မုၣ်ဒိၣ်သိၣ်လိတၢ် Jill Sheppard စံးဝဲဒ်အံၤ,
“ယဆိကမိၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢ Greens အဂီၢ်န့ၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲလၢအသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤနၢၤဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီအပူၤအခါအံၤ, မ့ၢ်ဝဲတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢအလီၤဂာ်ဒ်သိးတၢ်ဃုထၢကျိၤကျဲယိယိဖိတခါလၢပှၤဟ့ၣ်တဖၣ်အါဒံအါဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤလၢပှဲၤထီၣ်ဘးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢတၢ်ကးတံာ်လီၤတြဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ The Greens အံၤ အကဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးတဲဝဲလၢ, နကွၢ်ကွၢ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၢ်တၢ်လၢပမၤကဲထီၣ်အီၤ, အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်အတညီနုၢ်တဲဖျါတၢ်ဒ်အံၤဘၣ်. နာ်သက့ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ, ကိးမုၢ်နံၤဒဲး ဒီးပဒိၣ်န့ၣ် — Liberal မ့ၢ်ဂ့ၤ Labor မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တပယူၤဃီ, လၢကဆီတလဲမၤဂ့ၤထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်သးလီၤပလိာ်ဃုာ်အီၤဒီး တသးလီၤပလိာ်ဃုာ်အီၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤအီၤတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးန့ၣ် အကတဲဝဲလၢ, တၢ်ကူစါယါဘျါပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုအဂ့ၢ်အံၤ အဝဲသ့ၣ် ဟဲစိာ်နုာ်အီၤဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်အမဲာ်ညါ ဒီး မၤန့ၢ်ဘၣ်ကမျၢၢ်တၢ်သးစၢၢ်ဆၢ, ထဲဒၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.”
ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် Bob Brown အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢပှဲၤလၢ ခါဆူညါန့ၣ် အကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ Greens အပဒိၣ်တဖုန့ၣ်လီၤ.
“အခဲအံၤန့ၣ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အီၤ ဒီး အနးဒိၣ်ထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ ခါဆူညါန့ၣ် ပမုၢ်လၢ်လၢ ပကထံၣ်ဘၣ် Green ပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
အပူၤကွံာ် လၢခံကတၢၢ်တဘျီ တၢ်ဃုထၢအခါ လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ Greens အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအဂ့ၤ; ဘျီၣ်ဒိၣ်လာ်ခီအပူၤ အဝဲသ့ၣ်လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လၢအအိၣ်ပာ် ထဲတခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၢ်ဘၣ်အီၤ လွံၢ်ခါ ဒီး ဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီအပူၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ သၢခါန့ၣ်လီၤ.
ခဲကနံၣ်အံၤ ပၣ်တံၣ်အံၤဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲအီၤ Adam Bandt န့ၣ်လီၤ.
အဝဲအိၣ်ဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤန့ၢ်ဝဲ ၁၅နံၣ်လံဒီး အဝဲမ့ၢ် မဲလ်ဘၢဝ့ၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ကရၢဖိတဂၤဒီး စးထီၣ်ဖဲ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် အဝဲကဲထီၣ် Greens အခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
တချုးလၢအဝဲကဲထီၣ်ပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတဂၤဒ်ဘၣ်အခါ အဝဲမ့ၢ်တ့ၢ်ပီၢ်ရီတဂၤန့ၣ်လီၤ.
အဃိပၣ်တံၣ်အံၤပာ်ကဖၢလၢအသးလၢဂံၢ်ခီၣ်ထံးသနူတၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဒ်လဲၣ်?
သရၣ်မုၣ်ဒိၣ်သိၣ်လိတၢ် Jill Sheppard စံးဝဲဒၣ်,
“ခဲကနံၣ်အံၤ ဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤအဝဲသ့ၣ် ဖံးမၤဝးတရံးဒ်လဲၣ်န့ၣ် The Greens, အံၤ ဘၣ်မၤဝဲတၢ်ဆီတလဲသ့ၣ်တဖၣ် အါန့ၢ်လၢ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ ပၣ်တံၣ်အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်စးထီၣ်အသးဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ထဲတဂၤဧိၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်သးကံၢ်ပူၤ ဒီး ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်စဲၤနီၣ်တဖု လၢအဘၣ်မၤ တၢ်ဂဲၤလိာ်, ဘၣ်အိၣ်ဒီးမူဒါလီၢ်လးအဒ့အတြၢ်လီၤဆီလိာ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်, ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢတၢ်ပာ်လီၤသဲစးတၢ်ဘျၢ, ဘၣ်ရဲၣ်သဲကတီၤပၣ်တံၣ်အဒၢး လၢအဒိၣ်ထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် ဖဲတၢ်ဃုထၢကိးဘျီဒဲးအပူၤဒီး ဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ် လၢအအိၣ်ဖျါလီၤဆီ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အံၤ လၢညါန့ၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သူၣ်တမံသးတမံဘၣ်မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် သးအိၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဆူကမျၢၢ်အအိၣ်, ဘၣ်ဃးအဝဲသ့ၣ်အကိပူၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးကမျၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်, ဒီးဒ်နဟဲဒိၣ်ထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အသိး နဘၣ်ဃုမၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်လၢအကဲထီၣ်တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ အခဲအံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး နီၣ်ကစၢ်အတၢ်ဘၣ်သး, ဘၣ်ပြၢလိာ်ဃုာ်အသးဒီးတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဃုာ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကရၢဖိ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤ အတၢ်ပြၢလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်အံၤအတမ့ၢ်တၢ်လၢအမုာ်တခါဘၣ်. တၢ်ကဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တဖုန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလၢအကီဒိၣ်မး. Adam Bandt ဘၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်တခါအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအကီသပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.”
