Nhà ở đang trở thành một trong những vấn đề được các đảng phái chính trị tại Úc đặc biệt quan tâm trong mùa bầu cử năm nay, với trọng tâm là hỗ trợ người dân, đặc biệt là người trẻ có thể sở hữu căn nhà đầu tiên của họ. Trong bối cảnh giá nhà leo thang và điều kiện vay ngày càng khắt khe, ước mơ “an cư lạc nghiệp” của nhiều người Úc trẻ tuổi đang trở nên xa vời hơn bao giờ hết.
LISTEN TO
Bầu cử 2025: Chính sách hỗ trợ người mua nhà lần đầu, các đảng lớn hứa gì trong kỳ bầu cử?
SBS Vietnamese
11:14
Nếu như hơn một nửa số người sinh vào thập niên 1950 đã sở hữu nhà trước tuổi 30, thì đến năm 2016, con số này giảm còn khoảng 35%. Các chính sách mới được kỳ vọng sẽ phần nào đảo ngược xu hướng này.
Chính sách của Đảng Lao động
Thủ tướng Anthony Albanese nhấn mạnh mong muốn giúp người trẻ và người mua nhà lần đầu hiện thực hóa giấc mơ sở hữu nhà. Trọng tâm trong chính sách của Đảng Lao động là tiếp tục và mở rộng Chương trình Bảo đảm Nhà Ở – cho phép người mua nhà lần đầu mua nhà chỉ với khoản đặt cọc 5%, thay vì 20% như thông thường.
Chính phủ sẽ đứng ra bảo lãnh phần còn lại, giúp người mua tránh phải trả khoản bảo hiểm vay mua nhà (LMI) – một chi phí có thể lên đến hàng chục nghìn đô la.
Chính sách này từng được triển khai dưới thời Chính phủ Liên đảng, nhưng phiên bản mới của Lao động sẽ không giới hạn số lượng người tham gia hàng năm hay yêu cầu về thu nhập.
Ví dụ, với căn nhà trị giá 820.000 đô la – mức giá trung bình toàn quốc – người mua chỉ cần đặt cọc 41.000 đô thay vì 160.000 đô, và có thể tiết kiệm khoảng 35.000 đô chi phí bảo hiểm LMI.
Chính sách này áp dụng cho những căn nhà có giá trung bình ở mỗi thành phố và khu vực. Bạn sẽ không phải trả một xu nào cho bảo hiểm vay mua nhà.Thủ tướng Anthony Albanese
Tuy nhiên, để đủ điều kiện vay với khoản đặt cọc 5%, người vay cần thu nhập khoảng 150.000 đô (nếu sống một mình) hoặc 180.000 đô (nếu là cặp đôi không con) – cao hơn đáng kể so với mức thu nhập trung bình của hộ gia đình Úc hiện nay. Ngoài ra, các chi phí đi kèm như thuế con niêm (stamp duty) cũng là trở ngại không nhỏ.
Credit: AAP Image/Mick Tsikas/Lukas Coch
Matt Bowes từ Viện Grattan cho rằng điều này sẽ giúp ích.
“Nếu đạt được mục tiêu 100.000 căn nhà mới, điều đó sẽ giúp tăng nguồn cung đáng kể trong bối cảnh chi phí xây dựng cao và lãi suất cao".
Chính phủ sẽ phối hợp cùng các tiểu bang để đẩy nhanh phê duyệt quy hoạch, mở rộng đất xây dựng, đồng thời đầu tư 2 tỷ đô tài trợ đối ứng và 8 tỷ đô vay không lãi suất. Việc xây dựng dự kiến bắt đầu vào năm 2026 và căn nhà đầu tiên sẽ hoàn thiện vào năm 2028.
Bên cạnh đó, Đảng Lao động đặt mục tiêu tổng thể là xây dựng 1,2 triệu căn nhà trong 5 năm từ giữa năm 2024 đến giữa năm 2029. Một phần trong kế hoạch là Quỹ Nhà Ở Tương Lai (HAFF) – với nguồn đầu tư 10 tỷ đô, nhằm xây dựng 30.000 căn nhà xã hội và nhà giá rẻ trong 5 năm.
Hiện tại, chưa có căn nào được hoàn thành, nhưng chính phủ cho biết đã có 28.000 căn đang trong quá trình xây dựng hoặc chờ phê duyệt.
Chính sách của Liên đảng
Đối lập với Lao động, Liên đảng đề xuất hai chính sách chính.
Thứ nhất là cho phép người dân rút tối đa 50.000 đô từ quỹ hưu bổng để mua nhà đầu tiên. Số tiền này phải được hoàn lại vào quỹ hưu sau khi bán nhà. Mặc dù ý tưởng này tạo điều kiện tiếp cận vốn cho người mua, nhưng lại vấp phải nhiều ý kiến lo ngại về việc ảnh hưởng đến an sinh khi về già.
Chúng tôi sẽ cho phép người Úc rút tối đa 50.000 đô từ quỹ hưu bổng để đặt cọc mua nhà đầu tiên. Điều này giúp họ sở hữu nhà sớm hơn. Quỹ hưu là tiền của bạn, không phải của chính phủ.Lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton
Chính sách thứ hai – mới mẻ tại Úc – là cho phép người mua nhà lần đầu khấu trừ lãi vay vào thuế trong 5 năm đầu tiên.
Đây được xem là giai đoạn tài chính khó khăn nhất của người mua nhà. Tuy nhiên, chính sách này chỉ áp dụng cho khoản vay dưới 650.000 đô, nhà mới, và người mua có thu nhập dưới 175.000 đô (độc thân) hoặc 250.000 đô (cặp đôi). Một số chuyên gia cho rằng chính sách này không giúp giảm chi phí ban đầu mà chỉ khiến người vay thêm nhiều tiền hơn.
Thay vì tập trung vào xây dựng nhà ở, Liên đảng nhấn mạnh việc giảm nhu cầu bằng cách cắt giảm số lượng người nhập cư. Họ dự kiến sẽ giảm số lượng di dân vĩnh viễn từ 185.000 xuống 140.000 người mỗi năm trong vòng 2 năm, đồng thời giới hạn số lượng sinh viên quốc tế xuống còn 240.000 người mỗi năm.
Chúng tôi cắt giảm chương trình di trú 25% vì Lao động đã để mức cao kỷ lục, làm tăng nhu cầu nhà ở.Lãnh đạo đảng đối lập Peter Dutton
Liên đảng cũng tuyên bố nếu đắc cử sẽ hủy bỏ Quỹ HAFF, thay vào đó đầu tư 5 tỷ đô vào cơ sở hạ tầng như nước, điện và cống thoát nước – phục vụ cho việc xây dựng nhà ở.
Bài toán nhân lực và chi phí xây dựng
Một trở ngại lớn trong việc tăng nguồn cung nhà ở là thiếu hụt nhân công có tay nghề. Hiệp hội Xây dựng Úc cho biết tình trạng này khiến chi phí xây dựng bị đẩy lên.
Để giải quyết, Liên đảng hứa trợ cấp 12.000 đô mỗi năm cho doanh nghiệp thuê thợ học nghề trong những ngành thiếu nhân lực. Trong khi đó, Lao động tiếp tục chính sách TAFE miễn phí và tặng 10.000 đô cho người học nghề trong lĩnh vực xây dựng nhà ở dân dụng.
Source: AAP / AAP Image/Darren England
Liệu giá nhà có tiếp tục tăng?
Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng các chính sách mới dù từ Đảng Lao động hay Liên đảng đều có khả năng đẩy giá nhà tăng thêm. Bởi lẽ, việc hỗ trợ vay nhiều hơn, dù là qua bảo lãnh hay giảm thuế, đều làm tăng sức mua, trong khi nguồn cung chưa chắc được cải thiện kịp thời.
Chuyên gia kinh tế Saul Eslake cho rằng đó là xu hướng kéo dài suốt hơn 60 năm tại Úc: bất cứ chính sách nào khiến người dân có thể chi tiêu nhiều hơn cho nhà ở đều góp phần đẩy giá nhà lên cao và giảm tỷ lệ sở hữu nhà trong dân số.
"Các chính sách của cả hai đảng đều cho phép người dân vay nhiều hơn, tức là chi nhiều hơn vào nhà ở, và đó là xu hướng kéo dài hơn 60 năm qua: bất kỳ chính sách nào giúp người dân chi tiêu nhiều hơn vào nhà – dù là trợ cấp, giảm thuế, dễ vay hơn – đều làm tăng giá nhà và giảm tỷ lệ người sở hữu nhà.”
Lập trường của Đảng Xanh
Dù không thể tự mình thành lập chính phủ, Đảng Xanh có thể đóng vai trò quan trọng nếu xảy ra tình huống chính phủ thiểu số. Lãnh đạo Adam Bandt tuyên bố sẽ gây áp lực để Đảng Lao động cải tổ chính sách khấu trừ đầu tư thua lỗ (negative gearing) và giảm 50% thuế lợi tức vốn, với mục tiêu cải thiện tính công bằng trên thị trường bất động sản, đồng thời vẫn bảo vệ nhà đầu tư nhỏ.
READ MORE
SBS Việt ngữ
