Trong một mẫu tin đăng trên mạng xã hội Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cáo buộc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã lừa dối Hoa Kỳ để tài trợ cho một cuộc chiến mà ông Trump nói rằng không thể giành chiến thắng.
Mẫu tin nhắn đăng trên X trích dẫn sau đây đã gây ra một cơn bão tranh cãi.
“Hãy nghĩ xem, một diễn viên hài thành công khiêm tốn, Volodymyr Zelenskyy, đã thuyết phục Hoa Kỳ chi 350 tỷ đô la cho một cuộc chiến không thể thắng được… Một nhà độc tài không có bầu cử, Zelenskyy tốt hơn nên hành động nhanh chóng nếu không đất nước sẽ chẳng còn ai.”
Tổng thống Trump cũng cáo buộc rằng toàn bộ cuộc chiến ở Ukraine là một hoạt động rửa tiền lớn, tuyên bố rằng một nửa số tiền mà Hoa Kỳ viện trợ đã mất tích.
Bình luận của ông đã ngay lập tức vấp phải phản ứng dữ dội.
Thượng nghị sĩ Dick Durbin, một đảng viên Dân chủ đến từ Illinois, gọi những phát biểu của ông Trump vừa vô lý vừa đáng xấu hổ.
“Điều này thật vô lý. Thật vô lý nếu không muốn nói là buồn cười khi tổng thống lại làm những điều như thế này, đi chệch hướng và nói những điều rõ ràng là sai sự thật. Điều thực sự gây tổn thương nhất về điều này là sự hy sinh của người dân Ukraine mà chúng ta biết đang diễn ra. Hàng ngàn người đã chết để bảo vệ đất nước của họ, và việc tổng thống lập luận rằng họ bằng cách nào đó là kẻ xâm lược trong hành động này là điều đáng xấu hổ.”
Nhưng không phải tất cả các chính trị gia cũng chỉ trích.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Eric Schmitt của Missouri đã bảo vệ ông Trump, lập luận rằng tổng thống đang nỗ lực hướng tới một giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến.
“Tôi nghĩ Tổng thống Trump, thay mặt cho người dân Mỹ, đang cố gắng đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine. Ông ấy đã nói rất nhiều về điều này trong chiến dịch tranh cử. Ông ấy nói rằng ông ấy muốn mang lại hòa bình. Cuộc chiến đã kéo dài đủ lâu rồi. Tôi nghĩ ông ấy sẽ thực hiện được điều đó. Vì vậy, tôi tin tưởng Tổng thống Trump về cách chúng ta đạt được điều đó. Ông ấy là một nhà đàm phán bậc thầy và tôi nghĩ ông ấy sẽ đạt được hòa bình lâu dài.”
Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng là trọng tâm chú ý của một số thượng nghị sĩ.
Thượng nghị sĩ Dân chủ của tiểu bang Louisiana, John Kennedy nói ông không tin rẳng Ukraine đã gây chiến.
“Đây là điểm tôi không đồng ý với Nhà Trắng khi nói rằng Ukraine đã bắt đầu cuộc chiến, tôi không đồng ý. Tôi nghĩ Vladimir Putin đã bắt đầu cuộc chiến. Tôi cũng tin, qua kinh nghiệm cay đắng, rằng Vladimir Putin là một tên côn đồ. Ông ta là một tên côn đồ có trái tim đen tối. Tôi thì không, ông ta khiến Jeffrey Dahmer trông giống như Mẹ Teresa. Ông ta có sở thích máu me của Stalin.”
Các thị trưởng, quan chức và đại biểu quốc hội Ukraine đang kêu gọi người dân ủng hộ Tổng thống Zelenskyy sau những lời chỉ trích của ông Trump.
Thị trưởng Kharkiv, Ihor Terekhov, đã kêu gọi đoàn kết, nhấn mạnh rằng đây không phải là lúc để mất niềm tin vào khả năng, lý tưởng hoặc đất nước của họ.
Trong khi đó, đặc phái viên Hoa Kỳ Keith Kellogg đã đến Ukraine để đàm phán cấp cao với ông Zelenskyy, khi Nga tiến hành một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Odessa, cắt điện và sưởi ấm của 160.000 cư dân.
Sau gần ba năm chiến tranh, các nỗ lực ngoại giao đã không làm giảm bớt căng thẳng và một cuộc họp gần đây giữa Hoa Kỳ và Nga tại Ả Rập Xê Út chỉ làm gia tăng thêm mối lo ngại ở Kyiv.
Các nhà lãnh đạo Ukraine lo ngại Washington đang trao cho Moscow thế thượng phong, với cố vấn của ông Zelenskyy là Mykhailo Podolyak chỉ trích các cuộc đàm phán và cảnh báo rằng việc loại trừ Ukraine ra khỏi các cuộc đàm phán sẽ gây nguy hiểm cho an ninh của nước này.
“Vấn đề là, một lần nữa, tổng thống Ukraine nhấn mạnh đến nhu cầu đồng bộ hóa các lập trường và không trao quyền thống trị trong các quy trình (đàm phán) cho Liên bang Nga một cách tự nguyện. Điều này có vẻ kỳ lạ đối với chúng tôi. Tại sao quyền thống trị lại được trao cho một quốc gia là kẻ xâm lược, kẻ vi phạm luật pháp quốc tế và là tác giả của hành động xâm lược Ukraine? Mục đích là gì? Cuối cùng, bạn muốn đạt được điều gì? Chúng tôi vẫn chưa hiểu chiến lược này. Họ (Hoa Kỳ) đã trao (quyền thống trị) cho Nga trong không gian thông tin.”
Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin mô tả các cuộc đàm phán ở Riyadh là thân thiện, gạt bỏ mối lo ngại từ Kyiv và các nhà lãnh đạo châu Âu.
Với việc các chính phủ Ukraine và châu Âu bị loại khỏi các cuộc thảo luận, nỗi lo sợ ngày càng tăng rằng Hoa Kỳ và Nga có thể đạt được một thỏa thuận bất chấp lợi ích an ninh của họ.
Tổng thống Putin nói rằng họ đang phản ứng thái quá.
“Ồ, tại sao lại phải kích động ở đây? Sự kích động là không phù hợp. Về quá trình đàm phán, Tổng thống Trump đã nói với tôi trong một cuộc trò chuyện qua điện thoại, và tôi có thể xác nhận rằng, tất nhiên, Hoa Kỳ cho rằng quá trình đàm phán sẽ diễn ra với sự tham gia của cả Nga và Ukraine. Không ai loại trừ Ukraine khỏi quá trình này. Không có lý do gì để có phản ứng như vậy đối với cuộc họp Nga-Mỹ.”
Tổng thống Putin tuyên bố lập trường của ông Trump về Ukraine đang thay đổi.
“Ông ấy (Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump) đã thay đổi lập trường của mình. Ông ấy nói rằng có, việc giải quyết vấn đề Ukraine sẽ mất sáu tháng. Vâng, chúng ta sẽ không nói về thời gian ngay bây giờ, nhưng điều này là tự nhiên, hoàn toàn tự nhiên, không có gì đặc biệt ở đây. Ông ấy chỉ bắt đầu nhận được thông tin, thông tin khách quan, và thông tin này đã thay đổi cách tiếp cận của ông ấy. Do đó, cần có thời gian. Sẽ cần bao nhiêu thời gian, tôi chưa sẵn sàng trả lời ngay bây giờ, nhưng chúng tôi mong muốn tổ chức một cuộc họp như vậy, và tôi muốn tổ chức cuộc họp này. Nhưng tôi nhắc lại một lần nữa, cần phải chuẩn bị để mang lại kết quả.”
Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng đã lên tiếng bày tỏ mối quan ngại của họ.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson bác bỏ tuyên bố của ông Trump rằng Tổng thống Zelenskyy là một nhà độc tài, tuyên bố rằng tổng thống Ukraine vẫn được bầu một cách dân chủ.
“Đúng, điều đó không đúng. Đó là một mô tả không chính xác. Chính Nga đã bắt đầu cuộc chiến. Tổng thống Zelenskyy được bầu cử một cách dân chủ. Tôi nghĩ không ai muốn bầu cử hơn Ukraine vì bầu cử có nghĩa là sẽ có hòa bình ở Ukraine và chính họ có thể cai trị đất nước của mình một lần nữa. Vì vậy, tôi nghĩ chúng ta nên giữ bình tĩnh khi nói đến các thông báo trên mạng xã hội rất, rất nhanh và kịch tính ngay bây giờ. Chúng ta không thể theo đuổi chính sách an ninh ở châu Âu theo cách đó.”
Ông Kristersson cảnh báo rằng châu Âu phải chuẩn bị cho dài hạn, lập luận rằng hòa bình phải bền vững và được định nghĩa bởi chính Ukraine, thay vì do các thế lực bên ngoài áp đặt.
"Kể từ cuộc trò chuyện đầu tiên của tôi với (Tổng thống Ukraine Volodymyr) Zelenskyy, Ukraine đã cảnh báo về lệnh ngừng bắn đột ngột chỉ tạo cơ hội cho Nga tập hợp lại và quay lại chống lại Ukraine hoặc các quốc gia khác. Hòa bình phải bền vững theo thời gian và do đó Ukraine phải tham gia vào việc xác định các điều khoản của hòa bình. Không có gì về Ukraine mà không có Ukraine, cũng không có gì về trách nhiệm chung của châu Âu mà không có sự tham gia của châu Âu. Và thứ ba là nhiều quốc gia hiện đang ở tốc độ đáng kể, tôi nhấn mạnh, tốc độ đáng kể phải xây dựng quốc phòng của họ."
Nga đã chiếm khoảng 20 phần trăm Ukraine và đang dần dần nhưng chắc chắn giành được nhiều lãnh thổ hơn ở phía đông.
Nhiệm kỳ năm năm của ông Zelenskyy được cho là sẽ kết thúc vào năm 2024, nhưng các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội không thể được tổ chức theo luật thiết quân luật mà Ukraine áp dụng vào tháng 2 năm 2022 để đáp trả cuộc xâm lược của Nga.
