چنانچه در قسمت اول این سلسله یادآوری گردید، در سال ۱۸۶۰ برای نخستین بار و با انعقاد قرارداد میان حکومت و زمامداران آن وقت افغانستان و مستعمرات انگلیس که فعلاً بنام آسترالیا یاد می‌شود، یک تعداد شترها برای استفاده در اکتشافات Burke and Wills به آسترالیا آورده شدند و سه تن ساربانان این شترها را همراهی می‌کردند.
همراهی ساربانان و شترهای آن‌ها در سفر ۳۲۵۰ کیلو متری بورک و ویلز که از ملبورن آغاز و هدف آن رسیدن به خلیج کارپنتاریا در شمال بود، به این معناست که بدون افغان‌های ساربان و شترهای آن‌ها این سفر ناممکن بود.
پس گفته می‌توانیم که اکتشافات بورک و ویلز در نتیجه کمک مستقیم ساربانان افغان اتفاق افتاد و ساربانان افغان در اکتشاف مناطق وسیعی‌که فعلاً بنام آسترالیا یاد می‌شود نقش برازندۀ داشته اند.
از سوی دیگر آن‌ها در کاوش و باز کردن مسیرهای تجارتی در مناطق بیابانی آسترالیا نیز نقش کلیدی داشتند. در نتیجه این كاوش مسیرهای جدید بین ايالات جنوبی و غربی بدست آمده و امکان حمل و نقل امتعه در مناطق خشک و دور افتاده فراهم گرديد.
چهار شتر که بارهای سنگین را برای ساخت راه‌آهن شرق به غرب در نزدیکی پورت آگوستا حمل می‌کنند. حدود سال ۱۹۱۶ Credit: State Library South Australia
«مردم آسترالیا، بخصوص کسانی‌که در بخش تاریخ ساربانان کار کرده اند، بصورت بسیار واضح می‌گویند، که بدون ساربان افغان، آسترالیای امروزی وجود نمی‌داشت و ۵۰ الی ۶۰ سال عقب می‌ماند.»
«تمام انکشافات که آن وقت صورت گرفته است، مدیون ساربان افغان است.»
از سوی دیگر شترهای آورده شده توسط افغان‌ها نقش حیاتی در حمل و نقل مواد ساختمانی برای پروژه‌های بزرگ راه آهن، و خط تیلیگراف داشتند. بدون ساربانان ساخت و ساز زیربناهای کلیدی و اولیه آسترالیا بویژه در مناطق دور افتاده بسیار دشوار و حتی ناممکن به نظر می‌رسد.
بر علاوه زیربناها این ساربانان افغان بودند که به مناطق دور افتاده آسترالیا لوژستیک و مواد غذایی فراهم مى کردند.
دوکتور نوراحمد خالدی در مورد نقش افغان‌های ساربان می‌گوید:
«برای تمام دهات دورافتادۀ آسترالیا امید فراهم می‌کردند. نقش پسته‌رسان را داشتن، تکه لباس، مواد غذایی و سبزیجات می‌بردند. چون در این مناطق زراعت وجود نداشت و بسیاری مناطق قابل زرع نبودند.»
«برعلاوه این مردم آسترالیا با یک فرهنگ دیگری آشنا شدند، که این فرهنگ اسلامی و مردم مسلمان بود.»
LISTEN TO
'زندگی در آسترالیا': ساربانان افغان و مردمان اولی آسترالیا
SBS Dari
11:55
وحیدالله ویسی سفیر افغانستان در آسترالیا بر نقش برازندۀ افغان‌های ساربان تأکید کرده و می‌گوید که بدون ساربانان محال بود تا قدم‌های بزرگ در آسترالیا برداشته شود.
«ساربان افغان بخاطر جستجوی طلا این‌جا آمدند، و این عمل شان موفقانه بود. در این قسمت آسترالیا توانست که ذخایر بسیار خوب ارزی داشته باشد.»
«بدون ساربانان افغان و بدون کارگرهای ماهر افغان، محال بود که قدم‌ها گذاشته شود.»
«شاید این را گفته بتوانیم که اگر ساربانان نمی‌بودند، شاید آسترالیا پسان‌تر این کارها را انجام می‌داد، اما در آن وقت و زمان آسترالیا می‌خواست که منتظر نباشد. و توانست که خط ریل را بسازند. این خط ریل باعث شد که در قسمت کشف و استخراج ذخایر معدنی آسترالیا کمک کند.»
اکثریت مطلق افغان‌ها در آسترالیا نه تنها در جامعه ادغام شده‌اند، بلکه نقش مهمی در بخش‌های مختلف این کشور ایفا کرده‌اند. حضور آنان در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و آموزشی نشان‌دهنده تلاش و سهم ارزشمند آنان در رشد و پیشرفت آسترالیا می‌باشد.
افغان‌ها در آسترالیا کسب‌وکارهای موفقی را راه‌اندازی کرده‌اند که زمینه اشتغال بسیاری از افراد را فراهم ساخته است. این تجارت‌ها نه تنها برای خودشان، بلکه برای جامعه محلی نیز فرصت‌های اقتصادی ایجاد کرده‌اند. بسیاری از افغان‌ها در بخش‌های مختلفی مانند تجارت، رستورانت‌داری، پوشاک، و خدمات تخصصی و مسلکی فعالیت دارند.
گردهمایی اعتراضی افغان‌های آسترالیا در پارک بلمور سیدنی به منظور دادخواهی حقوق زنان در افغانستان، ۱۴ جنوری ۲۰۲۳ Credit: AAPIMAGE
از سوی دیگر افغان‌های مقیم آسترالیا در سیاست این کشور نقش مهمی داشته‌اند. بعضی از آنان به عنوان نمایندگان پارلمان فعالیت کرده‌اند و توانسته‌اند صدای جامعه مهاجرین و به خصوص افغان‌ها را در نهادهای تصمیم‌گیری بلند کنند. این مشارکت سیاسی نشان‌دهنده ادغام موفقیت‌آمیز افغان‌ها در جامعه آسترالیایی و سهم آنان در تصمیم‌گیری‌های مهم کشوری است.
علاوه بر فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی، افغان‌ها در بخش آموزش نیز دستاوردهای بزرگی داشته‌اند. تعداد زیادی از افغان‌ها به عنوان اساتید پوهنتون‌ها در آسترالیا فعالیت دارند و در پیشرفت علمی و آموزشی این کشور نقش مهمی ایفا می‌کنند. این حضور نشان‌دهنده پیشرفت تحصیلی نسل جدید افغان‌ها در آسترالیا و تأثیر مثبت آنان در سیستم آموزشی این کشور می‌باشد.
با این می‌توان گفت که افغان‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و آموزشی نقش مؤثری دارند. تأسیس بازارها و کسب‌وکارهای موفق، مشارکت در سیاست و فعالیت در زمینه آموزش، همگی نشان‌دهنده تأثیر مثبت آنان بر جامعه آسترالیایی است. این تلاش‌ها نه تنها هویت فرهنگی افغان‌ها را در آسترالیا حفظ کرده، بلکه موجب تقویت ارتباط میان دو فرهنگ نیز شده است.
داکتر نعمت ابراهیمی استاد پوهنتون لاتروب به این دستاوردها اشاره کرده و می‌گوید:
«هر موج از مهاجرینی‌که به آسترالیا آمده اند، نقش بسیار عمدۀ را در مسایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آسترالیا بازی کرده اند.»
«از نظر اقتصادی، مهاجرین افغانستان بسیار سهم فعال گرفته اند و اکثراً از لحاظ سطح زندگی خودکفاء هستند و مالیات می‌پردازند.»
«تعداد زیاد نسل نو که این‌جا رشد کرده اند، خوشبختانه وارد لیسه‌ها، دانشگاه‌ها و مکاتب شده اند و در حال حاضر شاهد بوجود آمدن یک نسل جدید از متخصصین در میان جمعیت مردم افغانستان در آسترالیا هستیم که این‌ها با مدارک بسیار عالی در رشته‌های بسیار جالب و پیشرفته بحیث متخصص ظهور می‌کنند. ممکن در سال‌های آینده شاهد ظهور استعدادهای فوق‌العاده در عرصه‌های هنر، ساینس، تکنالوژی و شاید هم در سیاست باشیم.»
با این حال فهیم هاشمی به جنبه دیگر افغان‌ها اشاره می‌کند و آن صداقت و راستکاری افغان‌ها در جریان مهاجرت شان از سال ۱۸۶۰ الی اکنون در جامعه آسترالیا می‌باشد.
«افغان‌های ساربان بنام بسیار امین و مردمان بسیار زحمت‌کش معروف بودند. بوجود این‌که آنان از یک ایالت تا ایالت دیگر شش ماه پیاده روی می‌کردند، اما معمولا امتعه را سر وقت می‌رسانیدند. حتی به ساعت و دقیقه معین بار را می‌رسانیدند.»
«تاریخ که وجود دارد از امین بودن افغان‌ها و سخت‌کوشی شان بسیار تعریف می‌کنند.»
«این مسأله دقیقاً حالا هم وجود دارد، افغان‌ها پشت کار خوب دارند، کار خوب می‌کنند و بسیار امین هستند.»
قسمت‌های گذشته
تاریخ افغان‌ها در آسترالیا | قسمت اول: افغان‌های ساربان
