Tropical Cyclone Alfred — တၢ်စူၤဟီၣ်ကဝီၤ စဲးကလိ အဲလ်ရဲၣ် အံၤ ဖဲလါမးရှး ၄သီ တနံၤအံၤန့ၣ် တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢ အကဟဲက့ၤက့ၣ်နုာ်လီၤကဒါက့ၤအခိၣ်လၢအလိၤဒီး ခွံစလဲ မုၣ်ထီၣ်ကလံၤထံး တချုးလၢအခီဂာ် ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်ခိၣ်ဖဲတနွံအံၤဘူးကကတၢၢ်ဒ်ဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ တၢ်တတၢၤတနါဖးဒိၣ်ကကဲထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
Gold Coast ဟီၣ်ကဝီၤ တစိၢ်တလီၢ်ဝ့ၢ်ခိၣ် Donna Gates, ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်တတၢၤတနါမ့ၢ်ကဲထီၣ်န့ၣ် မ်ကလူၤပိာ်ထွဲတၢ်ကလုၢ်လၢတၢ်ပာ်လီၤအီၤ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ဝံသးစူၤ သ့ၣ်ညါလၢ ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤတၢ်လီၢ်ဖဲ Gold Coast အံၤခဲလၢာ်န့ၣ် တၢ်ကးတံာ်လီၤကွံာ်အီၤလံန့ၣ်လီၤ. ဖဲပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤန့ၣ် တၢ်ပာ်လီၤဝဲဒၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, အဃိ အိၣ်စီၤစုာ်ယံၤဒီးပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤ. နမ့ၢ်လဲၤဘၣ်ဖဲန့ၣ်တခီ, ပှၤမၤပူၤဖျဲးသးသမူသ့ၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ဒ်ဝဲဒၣ်လၢမူဒါအပူၤ ဒီး နကြၢးဒိကနၣ် ပှၤမၤပူၤဖျဲးသးသမူသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ဖဲတနွံအံၤဘူးကကတၢၢ် တချုးလၢအနုာ်လီၤဖဲ K'gari ဒီး Gold Coast အဘၢၣ်စၢၤဒ်ဘၣ်အခါန့ၣ် တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢ ကလံၤမုၢ် Cyclone Alfred အံၤ ဖဲမုၢ်ခံနံၤ — မုၢ်ယူၤ — လါမးရှး ၄သီ တနံၤအံၤန့ၣ် အကက့ၣ်နုာ်လီၤအူတၢ်ဆူ ခွံစလဲ ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤန့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢ ၁၉၇၄နံၣ် ကလံၤမုၢ် Cyclone Zoe နုာ်လီၤအူခီဂာ်တၢ်ဖဲ Coolangatta တၢ်လီၢ်ဝံၤန့ၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢ Cyclone ကလံၤမုၢ်ကနုာ်လီၤအူတၢ်န့ၣ်လီၤ.
ထဲ Gold Coast တၢ်လီၢ်တတီၤအပူၤန့ၣ် တၢ်စူၤထံစုမုၢ်ဒိၣ်ကအိၣ်ဝဲ ၈ဝဝ မံလံးမံထၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလီၢ်ကဝီၤဖိတနီၤနီၤန့ၣ် ဃုထၢလၢ ကသုးပူၤဖျဲးကွံာ်အသး တုၤလၢကလံၤမုၢ်ခီဂာ်တၢ်ဝံၤတစုန့ၣ်လီၤ.
ပှၤလီၢ်ကဝီၤဖိတနီၤ စံးဝဲဒၣ်, Cyclone န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ဖးတယာ်ဘၣ်အီၤတညီဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိးဆ့ၣ်နီၤအိၣ်ခိၣ်ကွၢ်တယာ်တၢ်ဖဲအံၤဘၣ်, တနီၤတခီစံးလၢ တၢ်အံၤဖျါလၢအဖးနးဖိညါ လၢအမ့ၢ်တၢ်နီၣ်ကီၢ် ဒီးသးပျံၤတၢ်. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်တဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အကအိၣ်ဒီးတၢ်ပလီၢ်ပဒီ အဃိ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သနူးသပှၢ်ဒီးတၢ်ကကဲထီၣ်သးအံၤန့ၣ်လီၤ.
ကလံၤမုၢ် Alfred အံၤ အဆူၣ်အပတီၢ်လၢအအိၣ်ဖဲ နီၣ်ဂံၢ် ၁ န့ၣ် သုးထီၣ်အသး ဆူ နီၣ် ၂ အပတီၢ် — ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤလၢ ကလံၤကနုာ်လီၤအူတၢ်ဆူၣ်မး, မူခိၣ်ကစူၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်, ထံလုၢ်ဘၢတၢ်တူၢ်ကလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ကကဲထီၣ် ဒီး အကအီၣ်လဲာ်ဝဲဒၣ်ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ထိၣ်ဒွးမူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤဝဲၤလီၢ် ပှၤဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်, Angus Hines, တဲဒုးသ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အလၢအပှဲၤဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲမုၢ်ခံနံၤအံၤ Alfred ကဟဲတုၤလီၤအိၣ်ဒ်ဘၣ်ယံၤဖိညါနာ်သက့, ကလံၤကနုာ်လီၤအူတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒီး မူခိၣ်ကစူၤဝဲသကုၤ မုၣ်ထီၣ်ကလံၤစိၤအပူၤဒီး လပီလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကဟဲထီၣ်ဝဲဖဲ ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤဒီးတကျိၤန့ၣ်လီၤ. ပကထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးမူခိၣ်စူၤဖဲ ခွံစလဲ မုၢ်ထီၣ် တၢ်လီၢ်တနီၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ Mackay ကလံၤစိၤ ဒီး တုၤဃီၤဆူ Townsville တၢ်လီၢ် နာ်ကသ့ တအိၣ်ဖျါလၢ အလဲၤယံၤန့ၢ်တၢ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ပှၤလၢအမၤသကိးဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤ Jonathan How စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ကအိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.
“ပကထံၣ်ဘၣ် ထံလုၢ်ဘၢတၢ်ဖဲအကြၢး, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ နယူဆီၣ်သ်ဝံ နာ်သက့ ဖဲခွံစလဲ မုၣ်ထီၣ်ကလံၤထံးတကပၤန့ၣ် ကပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ထံလုၢ်ဘၢတၢ်အံၤ ကပၣ်ဃုာ်ဝဲထံကျိဖးဒိၣ် တဘျုးဘိ ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤအံၤ မူခိၣ်စူၤထံစုမုၢ်ဒိၣ်န့ၣ် အကထီၣ်ဘးတုၤလၢ ၂ဝဝ — ၄ဝဝ မံလံးမံထၢၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ လပီဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဟဲထီၣ်, လၢအပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အသးဒီး လပီလၢ အထီ ဒီး ကအီၣ်လဲာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် ကၢၢ်ခိၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်လီၢ်သကုၤ ခွံစလဲအပူၤန့ၣ်, တၢ်ကတဲၤကတီၤပာ်သးလၢ ထံလုၢ်ဘၢတၢ်ကကဲထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤလီၤဖဲလါမးရှး ၃သီန့ၣ် တၢ်မၤပှဲၤမဲးတဲၢ် အိၣ်ဝဲဒၣ် ၇၄,ဝဝဝ, မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤပှဲၤမဲးတဲၣ်အအါကတၢၢ်အကျါတဘျီ ဒီးပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ရဲၣ်လီၤအသးလၢကမၤန့ၢ်ဝဲဒၣ်မဲးတဲၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်စဲၣ်ခိၣ် Chris Minns ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်လၢအသု တသူကိၢ်သးဂီၤ ပှ့ၤပာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤတဂ့ၤ ဒီး အၢၣ်လီၤဝဲဒၣ် ပှၤတဝၢလၢအကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးခီဖျိကလံၤမုၢ်ဒီးထံလုၢ်ဘၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဒုးသ့ၣ်ညါလီၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဆိအချ့န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်စဲၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဝဲၤကျိၤ ပာ်လီၤဝဲ တၢ်မၤပူၤဖျဲးတၢ်လၢထံလုၢ်ဘၢတၢ်ဒီး ကလံၤမုၢ်အဂီၢ် ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်ခိခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤကရူၢ်ဖဲကလံၤစိၤဟီၣ်ကဝီၤအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
Mr Minns ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲတၢ်ကစီၣ်ဒ်အံၤ, “ယတၢ်ကစီၣ်နီၣ်ဂံၢ်တၢန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ: download ထုးလီၤန့ၢ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီးယၤ app, ဒိကနၣ် ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ SES ကီၢ်စဲၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒုးသ့ၣ်ညါအီၤ, ဒီးလၢခံကတၢၢ် နာ်သက့ တၢ်အရ့ဒိၣ်တခါန့ၣ် တဘၣ်နီနုာ်လီၤသိလ့ၣ်ဖဲ ထံလုၢ်ဘၢတၢ်အပူၤတဂ့ၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢနမၤသံလီၤနသးဒီး ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲနသိလ့ၣ်အပူၤ မ့တမ့ၢ် ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူပှၤမၤပူၤဖျဲးသးသမူလၢ အသးသမူဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤ ခီဖျိဘၣ်မၤပူၤဖျဲးနၤအဃိန့ၣ်လီၤ.”
