ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ, တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်န့ၣ် အတမ့ၢ်ထဲတၢ်ဟုၣ်တၢ် ဘျၣ်တၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဝဲတၢ်တမံၤလၢအအိၣ်ဒီးသဲစးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အခီပညီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အသးသညူးသပှၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ် တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢလီၤဆီလိာ်အသးလၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဟုၣ်တၢ်န့ၣ်, ပတဲသကိးတၢ်ဒီး တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢဂ့ၢ်ဝီ ပီၢ်ရီ Alex Cao လၢအအိၣ်ဖဲဆ့ၣ်ဒနံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲဒၣ်,
“တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢတခါ လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်ဟုၣ်န့ၢ်ပှၤတဂၤဂၤအတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအသူဝဲ တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်အခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးအီၤတဘျီဃီ မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးအီၤ ဖဲလၢ တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢအခါန့ၣ်လီၤ.”
အဃိန့ၣ်, တၢ်လၢတၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်?
Mr Cao ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ,
“ဖဲကီၢ်စဲၣ်တနီၤနီၤအပူၤန့ၣ်, အဒိ, ဖဲနယူဆီၣ်သ်ဝံအပူၤန့ၣ်, တၢ်ကိးဝဲဒၣ်အီၤလၢ တၢ်ဟုၣ်တၢ်အတၢ်မူးတၢ်ရၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဟံးန့ၢ်ပှၤတဂၤဂၤအတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအတအိၣ်ဒီးအနီၣ်ကစၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးဘၣ်ဒီး တပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်မၤဆူၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဖဲအံၤန့ၣ် အတပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.”
မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်တခီ, တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မၤနုၤလဲၣ်?, တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်ဒီး တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၢ်တၢ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်?
“တၢ်ထူၣ်ဖျိနုာ်လီၤဟုၣ်တၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးဖဲလၢပှၤတဂၤဂၤနုာ်လီၤဝဲဆူ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ်အပူၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢ တၢ်ကးတံာ်အသးတခါခါ လၢအမ့ၢ်ဒ်သိးဟံၣ်တဖျၢၣ်, တၢ်ဆါကျးတဖျၢၣ်, တၢ်ပာ်ဖှိၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤအလီၢ်တဖျၢၣ်, လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤအကစၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးဘၣ်ဒီးအိၣ်ဒီးပာ်သးလၢကမၤကမၣ် သဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်, ညီနုၢ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟုၣ်တၢ် ဘျၣ်တၢ် ဒီး ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်မၤဟးဂီၤတၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤဆူးမၤဆါတၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
Tej Panesar, မ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဆိးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်တဂၤ ဒီး ဖဲ ၂ဝ၂၃နံၣ်န့ၣ် အဝဲလဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်တီၢ်တဂ့ၤဘၣ်တခါအံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ တၢ်ဘူၣ်ဂ့ၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအခါ အဝဲဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တအိၣ်ဖဲဟံၣ်ပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
Tej Panesar တဲပၠးဝဲဒ်အံၤ,
“အဝဲသ့ၣ်အိးထီၣ်ဟံၣ်မဲာ်ညါပဲတြီတန့ၢ်ဘၣ်, ဟံၣ်လီၢ်ခံပဲတြီစ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်အိးထီၣ်အီၤတန့ၢ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢဟံၣ်အံၤဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်ပာ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤကျၢၤကျၢၤ, နာ်သက့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် နုာ်လီၤဝဲလၢ ဟံၣ်လီၢ်ခံ ဖၣ်ကပူၤ ပဲတြီဖိတဆီ ဒီး အိၣ်ဖျါလၢ, တၢ်အဆိကတၢၢ်တခါလၢအဝဲသ့ၣ်မၤအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်ထုးကွံာ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘျၢဝဲၤကျိၤ (security system) ဒီး အဝဲသ့ၣ်ကွံာ်နုာ်လီၤအီၤဆူဖၣ်ကပူၤ တၢ်သ့ဃၢၤတၢ်လီၢ်အပူၤဒီး အိးထီၣ်ဝဲဒီးထံန့ၣ်လီၤ.”
Mr Panesar စံးဝဲဒၣ် ညီနုၢ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဝဲတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအလုၢ်အပှ့ၤအိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဖဲတၢ်ပူၤဖျဲးအလီၢ် လၢအအိၣ်ဒီးနီၣ်ဝံာ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, အါစုအဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤဆိးပာ်အီၤဖဲဟံၣ်ပူၤ လၢအကလဲၤသိးအီၤလၢတၢ်တ့တၢ်ဖျီအမူးအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ကလဲၤမူး တခါခါအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.
“အဃိန့ၣ် တၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တခါ, နာ်သက့အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် မၤဝဲသ့မး. ဒ်သိးပၢၤကီၢ်တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသိးန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လဲၤဆူဒၢးဖိပူၤတဘျီဃီ အိးထီၣ်တၢ်ဝံၤဒီး စိာ်ထီၣ်ဝဲတလါတဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်ကယၢလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဝံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်လၢအအါန့ၢ် တၢ်ဟုၣ်န့ၢ်ကွံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လဲၤခီဖျိအံၤပာ်တ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး လၢအမ့ၢ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ အတအိၣ်ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဘၣ်ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ်လီၤ.
Mr Panesar စံးဝဲဒၣ် တၢ်လီၤမၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢနီၣ်သးဆူၣ်ချ့ဒီး ကျိၣ်စ့ဂ့ၢ်ဝီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ .
“ပဝဲကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ပကဘၣ်အိၣ်ထဲတဂၤအဂီၢ် ပပျံၤတၢ်. အဃိန့ၣ်, ဖဲပအိၣ်ဟံၣ်အခါ ပမၤလီၤတံၢ်လၢ ပအိၣ်အီၤအါန့ၣ်တဂၤ. ဖဲမုၢ်နၤခီပမံအခါ ပလီၢ်မံဒၢးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပဝံာ်တံၢ်ဃာ်အီၤခဲလၢာ်. ခီဖျိတၢ်ကဲထီၣ်သးအခါ ပမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဖုးဖဲဟံၣ်ပူၤန့ၣ် တၢ်မၤဆူးမၤဆါပှၤကဲထီၣ်သ့အဃိန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဒီသဒၢလီၤနနီၣ်ကစၢ်အသးဒီး နတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် လၢတၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢ တမၤတသ့ အလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ န့ဆၢၣ်အတၢ်ခီဆၢတခါလၢအကဲထီၣ်ဒၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ တၢ်နုာ်လီၤဆူဖဲဟံၣ်ပူၤမ့ၢ်ကဲထီၣ်န့ၣ် နဒီသဒၢလီၤနနီၣ်ကစၢ်အသး လၢအဖိသဲစးတၢ်ဘျၢ န့ၢ်တုၤထဲလဲၣ်?
တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢဂ့ၢ်ဝီ ပီၢ်ရီ Alex Cao ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ.
“ပကကွၢ်ဝဲဒၣ် ဘၣ်ဃးနီၣ်ကစၢ်တၢ်ဒီသဒၢလီၤသး, မ့တမ့ၢ် တၢ်လၢပကိးအီၤ ထံဖိကီၢ်ဖိတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤ. ဖဲကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢလၢအလီၤဆီလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ, တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢလၢအဘၣ်ဃး တၢ်ဒီသဒၢလီၤနီၣ်ကစၢ်အဂီၢ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်ဝဲဒၣ်အသး, နာ်သက့ တၢ်ဒီသဒၢလီၤနီၣ်ကစၢ် အတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်ခိၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ နကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ တၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢနလိၣ်မၤအီၤသပှၢ်ကတၢၢ်လၢ တၢ်ဒီသဒၢလီၤနနီၣ်ကစၢ် ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆူၣ်လၢ နကသူအီၤန့ၣ် အကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအဘၣ်လိာ်သးဒီးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးကွံာ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်သူဝဲ တၢ်မၤဆူၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်မၤသံတၢ်န့ၣ် နကဘၣ်သူအီၤထဲဒၣ်လၢ နသးသမူအိၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီအပူၤတဘျီဃီအခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်တဘျီ တၢ်ဒုးထီဒါန့ၣ် နဆဲးမၤအီၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်.”
Mr Cao ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲဒၣ် နမ့ၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်နုာ်လီၤဆူၣ်ဖဲနဟံၣ် မ့တမ့ၢ် နတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၢ်အပူၤန့ၣ်, အိၣ်စီၤစုာ်ယံၤဒီးအီၤ ဒီး ကိးပၢၤကီၢ်ဖဲ, triple zero, ဝးသၢဖျၢၣ် (ဝဝဝ) တဘျီဃီ.
“ယတဲအီၤဒ်အံၤန့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ခံမံၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢတမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ နသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ တၢ်နုာ်လီၤဆူနဟံၣ်ပူၤ အဃိ ပှၤနုာ်လီၤဆူၣ်တၢ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အနုာ်လီၤဖဲန့ၣ်ဝံၤလံ, ဒီး အခီပညီန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤလၢအလီၤဆီလိာ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်ကအိၣ်ဖဲနဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်လဲၤနုာ်လီၤဆူနဟံၣ်ပူၤ ဟးကွၢ်ဃုဝ့ၤဝီၤတၢ်န့ၣ် စုပဝံးပနီၣ် DNA တဖၣ်ကအိၣ်ဝဲသကုၤဆးဒး ဒီး အမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး မၤဟးဂီၤ တၢ်အုၣ်ကီၤ ဖဲတၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢအလီၢ်အံၤ သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဂ့ၢ်ခံမံၤတမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲနဟံၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နတသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တပီးတၢ်လီလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ကပာ်တ့ၢ်အီၤ, မ့တမ့ၢ် ပှၤမၤကမၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကအိၣ်ဒ်ဖဲဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လဲၤနုာ်ဆူဟံၣ်ပူၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤပယိၣ်ဘၣ်ဘှီသပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
နာ်သက့ ဖဲနအိၣ်ဟံၣ်အခါ ပှၤဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်လဲၤနုာ်လီၤန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်?
Mr Cao စံးဝဲဒၣ်, “ပှၤတဂၤဂၤမ့ၢ်လဲၤနုာ်လီၤဘၣ်ဖုးဖဲမုၢ်နၤခီ, နနၣ်ဟူတၢ်သီၣ် ဒ်သိးပှၤတဂၤဂၤ မၤတၢ်တမံၤမံၤဖဲနပာ်သိလ့ၣ်အလီၢ်, ဒီးနမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ဖဲတၢ်ပာ်သိလ့ၣ်အလီၢ်ဒီး ဟံၣ်ပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးပဲတြီတဘ့ၣ်လၢ တၢ်ဝံးတံၢ်အီၤန့ၢ်န့ၣ်, တၢ်လၢနကြၢးမၤအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကိးဝးသၢဖျၢၣ်တဘျီဃီဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်ပလီၢ်သးဂ့ၤဂ့ၤ. နကဖီၣ်ထီၣ်စုကဝဲၤတခါခါ ဒီးနလဲၤစံၣ်ဃီၤတဘျီဃီဒီး စးထီၣ်ဒုးထီဒါပှၤအဝဲန့ၣ်,န့ၤ မ့ၢ်တၢ်လၢနမၤအီၤတသ့ဘၣ်, ခီဖျိလၢ ပှၤအဝဲန့ၣ်မ့ၢ်အစိာ်စုကဝဲၤတခါခါဧါန့ၣ် နတသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ် ဒီး တၢ်ဒုးထီဒါန့ၣ်နမၤအီၤသ့ထဲဒၣ် နသးသမူမ့ၢ်အိၣ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်နီၣ်နီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.”
နမ့ၢ်အိၣ်ဖဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤ ဒီး နမ့ၢ်ထံၣ် ပှၤဟုၣ်တၢ်တဂၤဖဲအဟုၣ်တၢ်အဖၢမုၢ်အခါန့ၣ်, Mr Cao စံးဝဲဒၣ် တၢ်ခီဆၢလၢအဘၣ်ဘျီဘၣ်ဒါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဆဲးကျိးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်တဘျီဃီ ဒီး ဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါအဝဲသ့ၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤလၢနမၤန့ၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်, လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး CCTV တၢ်ဂီၤမူသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ဂုာ်ပျိတၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်သ့န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲ လၢပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Sarah Quick မ့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤဖဲ Victims Rights — ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်, လၢအအိၣ်ဖဲ South Australia န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးလၢ တၢ်မၤန့ၢ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအကါဒိၣ်တခါ ဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ ကဘၣ်မၤန့ၢ် တၢ်မၤစၢၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအရ့ဒိၣ်, ခီဖျိလၢ တၢ်အံၤမၤစှၤလီၤ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤထၢ အတၢ်ပတီၢ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်သ့အဃိန့ၣ်လီၤ.
“ညီနုၢ်န့ၣ် ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ် တၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီးလၢ တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ကလီ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စဲၣ်တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ် အတၢ်မၤစၢၤ အကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကလီၤဆီလိာ်အသး နာ်သက့ အါတက့ၢ်န့ၣ် တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး မ့တမ့ၢ် ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်န့ၢ်ဘၣ်ကလီအီၤန့ၣ်လီၤ.”
အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်, တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်တၢ်န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် အကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်သ့ဝဲ, လီၤဆီဒၣ်တၢ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ လၢနီၣ်ခိဒီး နီၣ်သးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢအတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢ တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်လီၤစ့တၢ်လိးက့ၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မၤစၢၤတၢ်ကူစါယါဘျါအတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့အိၣ်ဝဲ နာ်သက့ ထဲဒၣ်လၢ ပှၤလၢအတၢ်အိၣ်သး ထီၣ်ဘးဒ်သိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“အါတက့ၢ် ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢသ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်လိးက့ၤတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအပှ့ၤ လၢဟံၣ်ဃီတၢ်သူၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဟးဂူာ်ဟးဂီၤအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်. ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢတၢ်ဟုၣ်ကွံာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ဃ့ထီၣ်ဝဲ စ့တၢ်လိးက့ၤ တန့ၢ်ဘၣ်. စ့တၢ်လိးက့ၤန့ၣ် ညီနုၢ်မ့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီးအဂီၢ်, လၢအမ့ၢ် ပှၤတဂၤန့ၣ် အနီၣ်ခိနီၣ်ကစၢ် မ့တမ့ၢ် အသးတၢ်ဆိမိၣ်ဆိမး ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ကဲထီၣ် ခီဖျိ လၢအကဲထီၣ်သးအံၤအပူၤ အတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီးအဃိန့ၣ်လီၤ.”
လၢတၢ်ကဒီသဒၢ တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ် Neighbourhood Watch Victoria အခိၣ်ဒိၣ် Bambi Gordon, ဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“လၢကမၤလၢပှဲၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤကမၣ်တၢ်အဂီၢ် ပထုးကွံာ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီးမၤကီဒိၣ်ထီၣ်တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ယိယိဖိ လၢအမ့ၢ် ထီဘိန့ၣ် ဝံးတံၢ်ဃာ် နဟံၣ်မဲာ်ညါ ဒီး ဟံၣ်လီၢ်ခံပဲတြီသ့ၣ်တဖၣ် လၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲနအိၣ်ဟံၣ်ပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတမံၤမံၤအခါ ဒ်သိးပှၤဖဲနဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤသ့ၣ်တဖၣ် ကွၢ်နၤကဖျါအဂီၢ်ဒီး ပှၤအိၣ်ခူသူၣ်ဖဲအလီၢ်ခံတသ့ဘၣ်အဂီၢ် တပှီၤလၢအအိၣ်ဖဲနဟံၣ်ကပိာ်ကပၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် နကဘၣ်ကျီတဲာ်ကွံာ်အီၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.”
Neighbourhood Watch Victoria န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤတဝၢ တီခိၣ်ရိၤမဲ တၢ်ဒီသဒၢ တၢ်မၤကမၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢ အတၢ်ကရၢကရိတခါ, ဒီး ဖဲထံကီၢ်အံၤအပူၤန့ၣ် ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အါတက့ၢ်လီၤဂာ်လိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ အတၢ်ပညိၣ်အခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်ကလုၢ်ဖိန့ၢ် ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်အိၣ်ဆိးတပူၤဃီပှဲၤဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်စၢၤပှၤအိၣ်ဆိးဖဲလီၢ်ကဝီၤအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ကသ့ၣ်ညါလိာ်သးဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤ တဂၤဒီးတဂၤ, အိၣ်ခိးကွၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ အကဲထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီသ့ သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကရၢအကရိအံၤ ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးဝဲ အီၣ်လဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် လၢကမၤစၢၤ နတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, နဟံၣ်နဃီ, နသိလ့ၣ် အတၢ်ပူၤဖျဲး ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလၢကျိာ်လီၤဆီလိာ်အသး ယဲၢ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ပီးလီသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လဲၤအိၣ်သကိးဘၣ် How Safe Is My Place အလီပှာ်ယဲၤသန့ ဖဲ www.howsafeismyplace.com.au န့ၣ်တက့ၢ်.
