စးထီၣ်ဖဲလါမးရှး ၁သီအနံၤန့ၣ်, ပှၤအိကသံၣ်ညါဖီ လၢအနီသိလ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်လၢ အဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်သးဖဲ ကွီၣ်ဘျီၣ်အပူၤ လၢကဘၣ်ပာ်ဖျါဝဲ အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိညါဖီအံၤ တဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အဝဲသ့ၣ်တၢ်နီသိလ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သူကသံၣ်ညါဖီ ကသံၣ်သရၣ်လံာ်ဟ့ၣ်ခွဲးန့ၣ် စးထီၣ်အိၣ်ထီၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ လၢ ၂ဝ၁၆နံၣ်အခါလံန့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်ညါဖီအံၤ ပှၤအါန့ၢ်အဂၤ ၇ဝဝ,ဝဝဝ သူအီၤ လၢတၢ်ကူစါယါဘျါ ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ, multiple sclerosis — လၢအမ့ၢ်ခိၣ်နူးတၢ်ဆါထီရီၤတကလုာ်, တၢ်တိကျံးတၢ်ဆါဒီး ဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလၢအဘၣ်သူကသံၣ်ညါဖီသ့ၣ်တဖၣ်အကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး Alice Davy န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ်, “အမျးကယၤ ၁ဝဝ ပှဲၤပှဲၤန့ၣ် ပှၤဆါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ - မ့ၢ်ပှၤလၢအိၣ်တဆူၣ်တချ့ဘၣ်, လၢတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါထီရီၤတခါခါ, မ့မ့ၢ် မံတန့ၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဘၣ်သူဝဲကသံၣ်ညါဖီ သနာ်သက့န့ၣ် တသူဝဲဒၣ် လီၤလူလီၤဘျၢၣ် လၢအအါတလၢကွံာ်ခၢးဘၣ်. မ့ၢ်လၢတၢ်န့ၢ်သူဘၣ်ကသံၣ်အံၤ အိၣ်မူဘၣ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိ ပတမၤဟးဂီၤ ဒီး သူတလၢကွံာ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢပန့ၢ်ဘၣ်အီၤအံၤဘၣ်.”
တၢ်ဖိတၢ်လံၤ အခိၣ်သ့ၣ်လၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲကသံၣ်ညါဖီအံၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ — tetra-hydrocannabinol မ့တမ့ၢ် T-H-C, လၢအမ့ၢ်ဂာ်ပာ်ဖှိၣ်တကလုာ် လၢတၢ်သူအီၤဝံၤတနွံဒၣ်လဲာ် တၢ်သမံသမိးဃုထံၣ်အီၤသ့ဒံးန့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢတၢ်အံၤအဃိ ဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ်အပူၤန့ၣ် ပှၤလၢအဘၣ်သူကသံၣ်ညါဖီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဝဲသ့ၣ်တၢ်နီသိလ့ၣ်အလံာ်ပျဲန့ၣ် တၢ်ထုးသံကွံာ်အီၤတဘျီဃီဒီး ဖဲအဝဲသ့ၣ်နီသိလ့ၣ်အခါ တၢ်မ့ၢ်သမံသမိးထံၣ်န့ၢ်လၢ ညါဖီသဟီၣ်အံၤအိၣ်ဖဲအဝဲသ့ၣ်နီၣ်ခိအပူၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
Victorian Legislative Council — အကရၢဖိ David Ettershank, စံးဝဲလၢ ခဲကနံၣ်အံၤ တၢ်တြီတံာ် တၢ်နီသိလ့ၣ်လံာ်ပျဲ လၢအကဲထီၣ်သးတဘျီဃီဒၣ်ဝဲန့ၣ် တၢ်တမၤအီၤလၢၤဘၣ်.
အပူၤကွံာ်န့ၣ် ပှၤဆါလၢဘၣ်သူကသံၣ်ညါဖီသ့ၣ်တဖၣ် နီသိလ့ၣ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်တၢ်တံာ်တာ်န့ၣ် ပၢၤကီၢ်ကိးပတုာ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး ပတုာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်နီသိလ့ၣ်လံာ်ပျဲသ့ အစှၤကတၢၢ်တုၤလၢဃုလါ ဃုာ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လီးန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ စးထီၣ်ဖဲလါမးရှး ၁သီန့ၣ် တၢ်ဘျၢအံၤဆီတလဲကွံာ်အသးလံန့ၣ်လီၤ.
Mr Ettershank စံးဝဲဒၣ် တၢ်တြီပတုာ် တၢ်နီသိလ့ၣ်လံာ်ပျဲ လၢအကဲထီၣ်သးတဘျီဃီဒၣ်ဝဲအံၤန့ၣ် အခီပညီတအိၣ်ဘၣ်.
အဝဲစံးလၢ ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤနီသိလ့ၣ်တဂၤ မ့ၢ်တၢ်တံာ်တာ်အိၣ်လၢအကနီသိလ့ၣ်ဧါန့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၣ်ဘျီၣ် ကမၤဝဲတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ်လီၤ.
“နလဲၤဆူစံၣ်ညီၣ်ကွီၣ်ဘျီၣ်ဒီးတဲအီၤလၢ — ယမ့ၢ်ပှၤဆါသူကသံၣ်ညါဖီတဂၤ, ယနီသိလ့ၣ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတအိၣ်ဘၣ်. ယမၤပိာ်ထွဲကသံၣ်သရၣ်တဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး အဃိ ယအဲၣ်ဒိးပာ်မူယတၢ်နီသိလ့ၣ်အလံာ်ပျဲန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပဒုးတၢ်အတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် — ဒ်သိးပှၤထံဖိကီၢ်ဖိကိးဂၤဒဲးအသိး — တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်လၢ ကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဖဲကွီၣ်ဘျီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.”
ဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးလီၢ်လံၤဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ခဲကနံၣ်အံၤ Legalise Cannabis ကရၢ ခၢၣ်စးလၢတၢ်ဒိးဃုထၢသး Fiona Patten စံးဝဲဒၣ် တၢ်ဆီတလဲအံၤ ဘၣ်တၢ်ဃ့ထီၣ်တ့ၢ်အီၤဖးယံၤလံန့ၣ်လီၤ.
“ပတဲသကိးတ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဖဲဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤန့ၣ် လၢ ၂ဝ၁၆နံၣ် တၢ်စးထီၣ်ပာ်လီၤတၢ်ဘျၢ ဘၣ်ဃးကသံၣ်ညါဖီ အခါလံ. မ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲတၢ်လဲၤကျဲဖးယံၤတခါ ဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံၤလၢပှၤဆါသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤဆါလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါကိၢ်ညၣ်လီၤခီဖျိတၢ်သူကသံၣ်အံၤ နာ်သက့ သးပျံၤလၢ တၢ်ကထုးကွံာ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်နီသိလ့ၣ်လံာ်ပျဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
အဝဲတယာ်လၢ တၢ်ဘျၢအံၤ ကဒိဘၣ်ဝဲပှၤလၢအကထိကလးအါမးန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်အံၤဘျၢအံၤကဒိဘၣ်ဝဲ ဝံးထိရံယါ ပှၤဆါသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အစှၤကတၢၢ် ၇ဝ,ဝဝဝ ဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ မိၢ်လၢအဘၣ်လဲၤနီဆှၢအဝဲသ့ၣ်အဖိဆူတၢ်လိာ်ကွဲဖျၢၣ်ထူအလီၢ်, ပၢ်လၢအဘၣ်လဲၤမၤတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်စးထီၣ်ပာ်လီၤတၢ်ဆီတလဲအံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဝံးထိရံယါ အတၢ်မၤကွၢ်တခါ လၢတၢ်ကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဂာ်ကသံၣ် THC အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်နီသိလ့ၣ်ဒီး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဖဲကျဲဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်အံၤဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲအီၤလၢ Swinburne ဖၠၣ်စိမိၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကွၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ် တၢ်ထံၣ်အိၣ်လၢ ဂာ်ကသံၣ် T-H-C န့ၣ် ဘၣ်ဒိၣ်ဘၣ်ထံး ပှၤနီသိလ့ၣ်အတၢ်သးစၢၢ်ဆၢသ့, အတၢ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်သ့ တကးဒ်ဘၣ် မၤဒိဘၣ်ထံး ခိၣ်နူးတၢ်တိၢ်နီၣ်, မဲာ်ချံတၢ်ကွၢ်, တၢ်ထံၣ် ဒီး တၢ်မၤသကိးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ Legalise Cannabis Victoria ကရၢစံးဝဲဒၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢညါအခါ University of Sydney — Pharmacologist Dr Michael Udoh တဲဘၣ်တ့ၢ်ဝဲ SBS တၢ်ကစီၣ်သန့လၢ လၢပှၤကညီတဂၤဘၣ်တဂၤ အဖီခိၣ် ကသံၣ်ညါဖီ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ် အိၣ်ဝဲအကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.
“ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် တူၢ် THC န့ၢ်ဆူၣ်မး နာ်သက့ တဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်, ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ညီနုၢ်မ့ၢ်ပှၤလၢအသူဘၣ်အီၤယံၤတ့ၢ်မးလံသ့ၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်ပာ်လံလၢတၢ်သူကသံၣ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤတနီၤနီၤတခီ အသွံၣ်ဂံၢ်စၢ်မး လၢအတူၢ် THC တန့ၢ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ THC အံၤ ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကီတခါလၢ ပၢၤကီၢ်ဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ကမၤတၢ်ဆၢတဲၤ ညီကဒၣ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
Alice Davy စံးဝဲဒၣ် မ့မ့ၢ် အဝဲအတၢ်လဲၤခီဖျိအပူၤန့ၣ် တၢ်လၢတၢ်သူကသံၣ်ညါဖီန့ၣ် အတဒုးကဲထီၣ်နၤလၢ နမ့ၢ်ပှၤနီသိလ့ၣ်လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးတဂၤဘၣ်.
ဝံးထိရံယါအတၢ်ဆီတလဲအံၤ မ့ၢ်ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် ကခီဆၢအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤဒ်ဘၣ်.
ဖဲအပူၤကွံာ်တနံၣ် တၢ်မၤဝဲဒၣ် ကသံၣ်ကသီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် Drug Summit ဖဲ New South Wales ကီၢ်စဲၣ်အခါ, ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ Health Services Union — ဆူၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤကရၢ, New South Wales Nurses and Midwives' Association — နယူဆီၣ်သ်ဝံပှၤဖီၣ်ကသံၣ်ဒီးအံးမ့းကရၢ ဒီး ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ကပာ်ပနီၣ် ကသံၣ်ညါဖီအံၤဒ်သိး တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးကသံၣ်ကဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အသိးအဂီၢ်န့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တၢ်ကွဲးဆှၢလံာ်ပရၢအပူၤန့ၣ်စံးဝဲဒၣ်အလီၢ်အိၣ်လၢ တၢ်ကဘၣ်ဆီတလဲ တၢ်သူကသံၣ်ဒီးတၢ်နီသိလ့ၣ်အတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရူၢ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ်ထီဒါဝဲ တၢ်မၤတၢ်ဆီတလဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီး သဲစးတၢ်ဘျၢအံၤ နာ်သက့ မ့မ့ၢ် ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ်ခိၣ် Jacinta Allan ဒုစံးဝဲလၢ ဝံးထိရံယါသးမုာ် လၢကတီခိၣ်ရိၤမဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃး ကသံၣ်ညါဖီသနူအံၤန့ၣ်လီၤ.
