آنچه می‌خوانید
- بیش از ۱۰۰ زبان توسط بومیان استرالیا صحبت می‌شود.
- بسیاری از زبان‌ها در خطر نابودی همیشگی هستند.
- آخرین نظرسنجی ملی زبان های بومی نشان می‌دهد که جوامع در حال احیای ۳۱ زبان خود هستند.
دریچه‌ای به استرالیا به شما کمک می‌کند تا در خانه جدید خود، استرالیا، زندگی کنید؛ همه قسمت‌ها را اینجا پیدا کنید.
زبان مخصوص مکان و مردم است؛ گفته می‌شود که سرزمین، زبان را به دنیا آورده است.
کتی ترینال، معاون رئیس انجمن زبان‌های بومی، می‌گوید که زبان بخشی قوی از هویت او را تشکیل می دهد. مردم را به دانش اجدادی وصل می‌کند و با مسئولیت فرهنگی همراه است.
او می گوید: «[زبان] به من می‌گوید که من که هستم.»
او افزود: «من با افتخار یک زن گومروی موری از شمال غربی نیو ساوت ولز، از دشت‌های خاک سیاه نرابری هستم. می‌دانم که به آنجا تعلق دارم، چراکه نامم، زبانم و فرهنگم این را به من می‌گوید.»
اما اگر زبانتان را از شما بگیرند چه؟ این همان چیزی است که ملل اول تجربه کردند.
AIATSIS Paper and Talk_Kukatj language group. Credit: AIATSIS
در استرالیا به چند زبان صحبت می شد؟
قبل از استقرار اروپایی‌ها، صدها زبان و گویش در سراسر استرالیا صحبت می‌شد.
جان گیبز، مرد ویرادجوری از غرب نیوساوت‌ولز، مدیر اجرایی گروه تحقیق و آموزش در AIATSIS، موسسه استرالیایی مطالعات بومیان و جزیره‌نشینان تنگه تورس است. او می‌گوید ما می‌توانیم به تعداد زبان‌ها به روش‌های مختلف نگاه کنیم.
او توضیح می‌دهد: «اگر فقط زبان‌هایی را در نظر بگیرید که آنقدر متفاوت هستند که کسی از زبان همسایه نمی‌تواند حرف شما را بفهمد، بیش از ۲۵۰ زبان مختلف وجود دارد.»
او ادامه داد: «با این حال، زبان هم نوعی هویت اجتماعی است. انگلیسی استرالیایی و انگلیسی آمریکایی از نظر فنی یک زبان هستند، اما ما به عنوان استرالیایی قطعا به شدت با یکی و نه دیگری هم‌ذات پنداری می کنیم. اگر از منظر هویت اجتماعی به زبان‌ها نگاه کنید، بیش از ۶۰۰ تا ۸۰۰ زبان مختلف در استرالیا استفاده می‌شوند.»
این تعداد پس از استقرار اروپایی ها به شدت کاهش یافت.
بررسی ملی زبان‌های بومی AIATSIS گزارش می‌دهد که اکنون ۱۲۳ زبان در حال استفاده یا احیا هستند.
این شامل زبان‌های مجزای تنگه تورس می شود.
لئونورا آدیدی، زبان شناس و مترجم از جزایر تنگه تورس، می‌گوید در غرب و مرکز تنگه تورس، مردم به زبانی صحبت می‌کنند که به عنوان زبان بومی طبقه‌بندی می‌شود.
او ادامه داد: «زبان‌هایی که در بخش شرقی تنگه تورس صحبت می‌شوند، زبان پاپوایی هستند. ما یکدیگر را نمی‌فهمیم.»
علاوه بر تعداد انگشت شماری از لهجه‌ها، کریول جزیره تنگه تورس، یا یومپلاتوک، یک زبان جدید جامعه است. طبق آمار اداره آمار استرالیا، این زبان با بیش از ۷هزار سخنران، پرکاربردترین زبان ملل اول است.»
Young aboriginal female students sitting with their tutor outdoors in the sun in Australia. Credit: SolStock/Getty Images
زبان‌ها به کجا رفتند؟
پس از استقرار اروپایی‌ها، بسیاری از زبان‌ها به دلیل سیاست‌های یکسان‌سازی آن زمان و جدایی اجباری کودکان از خانواده‌ها و جوامع خود از بین رفت.
مردم از حق صحبت کردن به زبان خود محروم شدند. اما برخی از زبان‌ها مخفیانه صحبت شدند و بی سر و صدا به نسل‌های جوان منتقل شدند.
امروزه بیشتر زبان‌های فعال در سراسر استرالیا و تنگه تورس توسط افراد مسن صحبت می‌شود. ۱۰۰ زبان در معرض خطر انقراض در نظر گرفته می‌شوند و تنها ۱۲ مورد به عنوان زبان اولیه توسط کودکان آموخته می‌شوند.
بسیاری از زبان‌های غیرفعال به عنوان «زبان خاموش» شناخته می‌شوند.
ما زبان‌هایی را که مدتی است صحبت نمی‌شود، «خفته» می‌نامیم، نه مرده و نه منقرض شده. این به این دلیل است که چیزی که در خواب است می‌تواند دوباره بیدار شود.جان گیبز
بیدار کردن زبان
در سال ۲۰۱۷، زبان‌های اولیه نیوساوت‌ولز در قانون زبان‌های بومی تثبیت شد.
قانون این که این زبان‌ها بخشی از میراث فرهنگی نیوساوت‌ولز هستند را به رسمیت می‌شناسد. ملت های اول حافظان این زبان ها هستند و حق دارند آنها را احیا و پرورش دهند.
یک تغییر در حال وقوع است.
جدیدترین نظرسنجی ملی زبان‌های بومی نشان داد که ۳۱ جامعه در سراسر کشور در حال بیدار کردن زبان‌های خود و افزایش سخنرانان هستند.
2024 Paper and Talk Participants, AIATSIS, and Living Languages. Credit: AIATSIS
نقش AIATSIS
مرکز AIATSIS برای زبان های استرالیایی (ACAL) در کنار جوامع برای حمایت از احیای زبان کار می‌کند.
AIATSIS میزبان دست‌نوشته‌ها، مجلات و ضبط‌های صوتی و تصویری از کاوشگران اولیه اروپایی است که با مردم بومی و جزیره‌نشین تنگه تورس ارتباط داشته‌اند. این سوابق گران‌بها در دسترس اعضای جامعه است.
ACAL همچنین مجموعه کارگاه‌های منظم «کاغذ و گفتگو» را تامین مالی می‌کند و محققان جامعه را به موسسه می‌آورد تا بتوانند در کنار زبان‌شناسان مجرب به مواد زبان خود دسترسی داشته باشند.
جان گیبز می‌گوید: «در پایان این دو هفته، آنها یک منبع زبانی ایجاد کرده‌اند تا آن را به جامعه بازگردانند تا سفر احیای زبان را شروع کنند.»
AIATSIS همچنین بودجه انتشار بیش از ۲۰ فرهنگ لغت بومیان و جزایر تنگه تورس را تامین کرده است.
Warlpiri Dictionary
بیدار کردن زبان‌ها در مدارس
برای اینکه زبان‌ها رشد کنند، باید توسط کودکان صحبت شوند.
در سال ۲۰۲۲، مدرسه آزادی گوماباینگیز گینجانا افتتاح شد؛ اولین مدرسه دو زبانه بومی در نیوساوت‌ولز.
نوه کتی ترینال امسال در این شرکت خواهد کرد و از نظر فرهنگی آموزش جامعی دریافت خواهد کرد.
او گفت: «فقط یاد گرفتن نام دلفین‌ها یا نهنگ‌ها مهم نیست. چیزی که آنها یاد خواهند گرفت این است که اگر به سفر بروند، مسیر رویا را درک می‌کنند. آنها داستان های خلقت را درک خواهند کرد. آنها متوجه خواهند شد که آن دلفین در واقع بخشی از داستانی است و آنها به جایی که به آن تعلق دارند.»
A classroon at The Gumbaynggirr Giingana Freedom School. Credit: SUSAN
پرورش زبان از طریق ترجمه و تفسیر
از سال ۲۰۱۲، NAATI (مرجع ملی اعتباربخشی مترجمان) با دولت استرالیا و سازمان های بومی برای افزایش تعداد مترجمان حرفه‌ای از طریق پروژه ترجمه بومی خود همکاری کرده است.
هدف این است که همه افراد بومی شرکت کنند و حقوقشان در استرالیا به زبان آنها رعایت شود.
لاوینیا هفرنن مترجم یک زبان بومی و مترجم معتبر NAATI است.
او می گوید: «ما با افرادی کار می‌کنیم که انگلیسی را به عنوان زبان اول ندارند. گاهی اوقات انگلیسی شاید زبان پنجم یا ششم آنها باشد. در حال حاضر ۹۶ مترجم زبان بومی و جزیره نشین تنگه‌تورس از ۲۷ زبان معتبر وجود دارد.»
لاوینیا که اخیرا در یک کنفرانس مترجمان شرکت کرده بود، داستان‌های مشابهی را مشاهده کرد که مهاجران جدید و اولین ملل بازگو می‌کردند.
او افزود: «ما به دنیا آمده‌ایم که در کودکی تفسیر کنیم... ما آدم میانی ثابتی بودیم که برای خانواده‌ها تفسیر می‌کردیم، و شنیدن داستان‌هایشان از آنها بسیار شبیه به داستان‌های ما در دوران رشد است.»
برای اطلاعات ارزشمندتر و نکاتی در مورد استقرار در زندگی جدید خود در استرالیا، پادکست دریچه‌ای به استرالیا را دنبال کنید.
سوال یا ایده‌ای دارید؟ ایمیلی به [email protected] ارسال کنید.
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق ، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از یا دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق ، یا گوش کنید.
Subscribe or follow the Australia Explained podcast for more valuable information and tips about settling into your new life in Australia.
