Key Points
- Oanh Tran là phụ nữ có nguồn gốc tị nạn đầu tiên trở thành Uỷ viên của Fair Work.
- Cô đấu tranh bảo vệ quyền lợi người lao động, phụ nữ, những người yếu thế trong xã hội.
- Cô kêu gọi duy trì tinh thần gắn kết, đóng góp tích cực cho nước Úc và chào đón người tị nạn.
Từ khoang đánh cá của chiếc thuyền tị nạn
Oanh Thi Tran là con út trong một gia đình tám anh chị em ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, gần Cà Mau. Gia đình cô rời Việt Nam năm 1982, khi Oanh mới hai tuổi, trên một chiếc thuyền đánh cá do cha cô cầm lái. “Cha tôi là một ngư dân giàu kinh nghiệm. Ông quan sát nhiều chuyến đi trước đó, rút kinh nghiệm và chuẩn bị rất kỹ lưỡng,” Oanh kể lại.
Cuộc hành trình đầy rẫy nguy hiểm. Cướp biển xuất hiện trên đường đi, nhưng nhờ sự mưu trí của cha cô, cả gia đình may mắn thoát nạn. “Cha tôi che đèn bằng túi ni lông để tránh bị phát hiện. Ông còn mang theo những cành cây được sơn màu, trông giống súng, để dọa bọn cướp biển. Khi bọn chúng đến gần, ông giấu tất cả phụ nữ và trẻ em, chỉ để đàn ông trên boong. Nhờ vậy, chúng nghĩ rằng chúng tôi là một nhóm cướp biển khác và bỏ đi.”
Gia đình Oanh sau đó cập bến Malaysia và sống tại trại tị nạn UNHCR ở Sungai Besi trong khoảng một năm trước khi được định cư ở Brisbane, Úc vào năm 1983.
LISTEN TO
Uỷ viên Fair Work Oanh Thi Tran: Chiếc máy may Singer và hành trình đấu tranh cho công lý xã hội
SBS Vietnamese
20/03/202515:51
Oanh (hàng dưới, bên trái, mặc váy hồng) cùng gia đình và bạn bè tại trại tị nạn UNHCR ở Malaysia năm 1982. Credit: Supplied/Oanh Tran
Sau khi cha cô mắc bệnh phổi, và mẹ cô không thể tìm được việc trong nhà máy, họ chuyển sang nhận hàng về may.
“Chúng tôi nhận may quần áo tại nhà để kiếm sống. Cả căn nhà nhỏ tràn ngập vải vóc và tiếng máy may chạy suốt ngày đêm.”
Oanh chia sẻ với SBS. "Cha mẹ không có ngày nghỉ, không có bảo hiểm, chỉ có một giấc mơ rằng con cái họ sẽ có một tương lai tốt hơn."
Chúng tôi rất sợ người lạ. Nếu ai đó đến nhà và chúng tôi không biết họ là ai, chúng tôi sẽ giấu máy may đi. Chúng tôi luôn lo sợ bị phát hiện và bị trục xuất về Việt Nam. Tôi nhỏ nhất nhà nên có nhiệm vụ xỏ chỉ vào máy may, tan học là tôi chạy ngay về nhà phụ ba mẹ.Oanh Tran, Fair Work Commissioner
Tôi là con út, nhỏ nhất nhà. Mẹ bảo tôi có ngón tay nhỏ và mắt tốt, hồi đó tôi chưa phải đeo kính, nên tôi có nhiệm vụ xỏ chỉ vào máy may. Tôi còn làm công đoạn đóng gói: lộn áo đúng mặt, xếp chồng từng lô 20 cái”.
Chúng tôi nhận vải vào giữa đêm, điều đó tạo áp lực và căng thẳng cho cả gia đình. Đôi khi,vào buổi sáng, ba mẹ tôi sẽ bảo: "Con đi học nhé, nhưng tan trường về thẳng nhà ngay vì mẹ cần giúp đỡ. Tôi biết ba mẹ tôi nhịn ăn cả ngày, và họ rất sợ người giao vải. Họ luôn nói: "Nếu không hoàn thành, chúng ta sẽ không có thêm việc, và sẽ không có tiền."
Sau này, ba mẹ tôi cũng phải ngừng công việc này vì họ bị bệnh. Họ mắc các bệnh về đường hô hấp. Mẹ tôi bị hen suyễn, và bệnh của bà trở nặng. Ba tôi cũng vậy. Công việc này làm họ ốm yếu, và tôi biết tất cả những điều đó là sai trái.”
Những hình ảnh đó đã khắc sâu vào tâm trí Oanh, mang lại cho cô ý thức về công bằng, tầm quan trọng của điều kiện lao động phù hợp, và sự cần thiết của việc được trả lương xứng đáng.
“Gia đình tôi nhận được rất ít tiền cho những chiếc áo thun mà chúng tôi may, nhưng sau đó tôi thấy chúng được bán với giá cao hơn rất nhiều so với số tiền mà chúng tôi nhận được. Tôi nhận thức được điều đó, và tôi cảm thấy không công bằng.”
Họ sống trong hoàn cảnh bấp bênh và luôn luôn sợ hãi bị đuổi về Việt Nam.
“Chúng tôi rất sợ người lạ. Nếu ai đó đến nhà và chúng tôi không biết họ là ai, chúng tôi sẽ giấu máy may đi, vì chúng tôi không biết ai đang kiểm tra công việc này. Chúng tôi luôn lo sợ bị phát hiện và bị trục xuất về Việt Nam. Bố mẹ tôi rất sợ điều đó. Vì vậy, khi có người đến nhà, chúng tôi sẽ đóng sầm cửa trước mặt họ, dù họ chỉ là thợ điện, hay người đến quảng cáo.”
Con đường đến với công bằng xã hội
Sau khi tốt nghiệp đại học, Oanh không chọn con đường dễ dàng. Cô dấn thân vào lĩnh vực nghiệp đoàn, bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là phụ nữ nhập cư trong ngành may mặc. Trong những năm làm việc tại Nghiệp đoàn Dệt May, Giày Dép và Dệt Vải (Textile Clothing and Footwear Union), cô đã chứng kiến tận mắt sự bóc lột lao động: phụ nữ làm việc hơn 12 tiếng mỗi ngày nhưng chỉ nhận được đồng lương ít ỏi, không có bảo hiểm, không có tiếng nói.
Tôi đã gặp rất nhiều người giống ba mẹ tôi, những công nhân làm việc kiệt sức, bị trả lương rẻ mạt và không có ai bảo vệ họ. Tôi không thể làm ngơ. Tôi phải đứng lên đấu tranh cho họ.Oanh Tran, Fair Work Commissioner
Cô nhớ lại một trong những vụ kiện đáng nhớ nhất của mình: "Có một nhóm công nhân may gia công bị nợ lương trong nhiều tháng. Họ sợ hãi, họ không dám lên tiếng vì lo mất việc. Khi chúng tôi giúp họ đưa vụ việc ra tòa, tôi thấy được niềm hy vọng trong mắt họ. Đó là lúc tôi biết mình đang đi đúng hướng."
Nhưng những người ở Việt Nam thì có cái nhìn khác về nghiệp đoàn. Họ cho rằng nghiệp đoàn không bảo vệ quyền lợi của người lao động mà chỉ phục vụ lợi ích của một số nhóm khác. Khi tôi thông báo với cha mẹ mình sẽ làm việc trong nghiệp đoàn, mẹ tôi rất xúc động và sợ hãi. "Ừ, con đã có công việc này, nhưng đừng quên rằng những người đó cũng giống như mẹ. Tôi chưa bao giờ quên cuộc trò chuyện đó. Tôi cũng không quên được nét mặt của mẹ tôi khi ấy.”, Oanh chia sẻ.
Với đóng góp không ngừng nghỉ, Oanh được bổ nhiệm làm người đứng đầu Trung tâm Công Nhân Trẻ (Young Workers Centre), nơi cô tiếp tục đấu tranh cho thế hệ lao động trẻ. "Tôi muốn giới trẻ hiểu rằng họ có quyền lên tiếng, có quyền đòi hỏi một môi trường làm việc công bằng. Không ai đáng bị bóc lột chỉ vì họ trẻ tuổi hoặc thiếu kinh nghiệm."
Năm 2023, cô đạt đến một cột mốc quan trọng: trở thành Ủy viên của Fair Work Commission, cơ quan chủ chốt trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động tại Úc. "Ba mẹ tôi không kịp chứng kiến tôi đạt đến đỉnh cao sự nghiệp này, ho qua đời năm 2022, nhưng họ đã rất tự hào về tôi từ trước đó," Oanh xúc động chia sẻ. "Họ biết tôi đang làm điều có ý nghĩa.”
Những năm tháng tuổi thơ vất vả đã giúp bà Oanh thấu hiểu những khó khăn mà người nhập cư, người tị nạn và lao động thu nhập thấp phải đối mặt tại Úc. Credit: AVWA
Oanh Tran đã đạt đến một vị trí mà ít ai có thể mơ tới. Nhưng đối với cô, đây chưa phải là điểm dừng. "Tôi còn nhiều điều muốn làm. Tôi muốn tiếp tục bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là những người nhập cư, phụ nữ, và những nhóm yếu thế khác."
READ MORE
SBS Việt ngữ
