Chế độ ăn Địa Trung Hải được cho là một trong những chế độ ăn bổ dưỡng nhất thế giới, từ lâu đã được các chuyên gia y tế trên toàn cầu ca ngợi.
Chuyên gia dinh dưỡng Thi Lucy ở Melbourne giải thích vì sao chế độ ăn Địa Trung Hải được cho là tốt cho tim mạch, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa và cả hệ thần kinh.
“Chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm nhiều loại đậu, hạt, dầu oliu, nhiều rau và trái cây. Đó là các loại thức ăn có nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa, giúp làm giảm huyết áp và giảm những độc tố trong cơ thể, giúp hệ thống miễn dịch tốt hơn để chống lại bệnh tật. Nó cũng có nhiều lợi khuẩn probiotics, giúp dễ tiêu hóa thức ăn. Chế độ ăn này tốt cho tim và não."
Giáo sư Serra-Majem, Chủ tịch Tổ chức Quốc tế về Chế độ ăn Địa Trung Hải, cho biết:
“Những lợi ích sức khỏe chính của chế độ ăn kiêng này giúp bảo vệ chống lại các bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường và ung thư - đặc biệt là ung thư ruột kết - suy giảm nhận thức, trầm cảm, dị ứng, các bệnh về đường hô hấp và các bệnh về xương.”
“Chế độ ăn kiêng này cũng có lượng khí thải carbon thấp hơn chế độ ăn kiêng phương Tây, một yếu tố quan trọng để giảm thiểu biến đổi khí hậu.”
Chuyên gia dinh dưỡng người Úc, Tiến sĩ Rosemary Stanton đồng ý rằng Chế độ ăn Địa Trung Hải là một cách tuyệt vời để mọi người cải thiện chế độ ăn uống của mình.
“Các nguyên tắc chủ yếu thực sự phù hợp với tất cả các hướng dẫn về chế độ ăn kiêng của chúng tôi, và chúng tôi có rất nhiều bằng chứng hỗ trợ những khía cạnh này của chế độ ăn kiêng.”"Người Úc cần cải thiện chế độ ăn uống của mình nên đây là cách thực hiện dễ dàng, dễ chịu và được nghiên cứu kỹ lưỡng.”
Tuy nhiên, Tiến sĩ Stanton lưu ý rằng đó không phải là cách duy nhất để cải thiện chế độ ăn uống.
“Nếu mọi người đã áp dụng thói quen ăn uống lành mạnh bằng cách tuân theo chế độ ăn kiêng khác, thì cũng không cần thay đổi gì nhiều.”
Tiến sĩ Stanton cho biết, với tỷ lệ người Úc bị béo phì ngày càng gia tăng, cần phải có một cuộc cải tổ chung về chế độ ăn uống.
“Hầu hết người Úc ở mọi lứa tuổi đều không ăn đủ 5 nhóm thực phẩm thiết yếu, ngoại trừ những người đàn ông ăn quá nhiều thịt đỏ. Chúng ta ăn ít rau, trái cây, ăn ít ngũ cốc nguyên hạt, chắc chắn chúng ta ăn ít các sản phẩm từ sữa hoặc các sản phẩm thay thế cho sữa. Chúng ta ăn ít những thứ như các loại hạt và chọn quá nhiều chất béo xấu thay vì chất béo tốt như dầu ô liu. Chúng ta đang làm sai, chúng ta cần phải thay đổi."
Dementia Australia cũng ủng hộ chế độ ăn Địa Trung Hải như một kế hoạch ăn uống tốt cho sức khỏe não bộ, để giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Chúng tôi khuyên mọi người nên tuân theo chế độ ăn Địa Trung Hải, vì đây là phong cách ăn uống nhiều rau, trái cây, chất béo tốt, các loại đậu, cá có dầu và một lượng nhỏ thịt đỏ.Bà Maree McCabe, Giám đốc điều hành của Dementia Australia
Bà McCabe nói rằng mặc dù có những lựa chọn ăn kiêng khác cũng dựa trên thực vật, nhưng chế độ ăn Địa Trung Hải là vẫn tốt nhất, vì các nguyên tắc lành mạnh và phạm vi thích ứng của nó.
“Nó cung cấp nhiều loại thực phẩm. Điều đó có nghĩa là nó sẽ dễ làm theo và đủ linh hoạt để phù hợp với nhiều người. Về căn bản, đó là một chế độ ăn kiêng có thể đạt được và đó là điều rất quan trọng đối với chúng ta.”
Được xếp thứ hai sau chế độ ăn Địa Trung Hải là chế độ ăn DASH, viết tắt của cụm từ Dietary Approaches to Stop Hypertension, nghĩa là Cách ăn kiêng để ngăn chặn chứng tăng huyết áp, được phát triển vào năm 1982.
Một nghiên cứu được công bố vào tháng 9 năm 2021 cho thấy chế độ ăn DASH giúp giảm huyết áp và giảm chu vi vòng eo cũng như nồng độ chất béo trung tính ở những người bị tăng huyết áp.
Xếp thứ ba trong các chế độ ăn tốt nhất năm 2024 là chế độ ăn MIND - Mediterranean - DASH Intervention for Neurodegenerative Delay diet - được cho là chế độ ăn giúp ngăn ngừa suy giảm nhận thức.
Chế độ ăn MIND là sự kết hợp giữa chế độ ăn Địa Trung Hải và chế độ ăn DASH, tập trung vào các loại thực phẩm đặc biệt được biết là giúp cải thiện sức khỏe não bộ và giảm nguy cơ suy giảm nhận thức. Chế độ ăn này bao gồm các loại thực phẩm như rau lá xanh, các loại quả berries, cá béo, các loại hạt…
Giống như chế độ ăn Địa Trung Hải và DASH, chế độ ăn MIND nhấn mạnh vào thực phẩm có nguồn gốc thực vật.
Cơ quan Nghiên cứu Khoa học Thần kinh Úc (NeuRA) đã nghiên cứu chế độ ăn này vào năm 2019, điều tra sức khỏe và chế độ ăn uống của 1,220 người lớn từ 60 tuổi trở lên.
Kết quả nghiên cứu phát hiện ra rằng chế độ ăn MIND có liên quan đến việc giảm 19% khả năng phát triển chứng suy giảm nhận thức nhẹ hoặc chứng mất trí nhớ được chẩn đoán lâm sàng.
Chế độ ăn nào là tốt nhất cho bạn?
Chuyên gia dinh dưỡng Catalina Ruz Gatica cho biết chế độ ăn Địa Trung Hải là lý tưởng cho những người đang tìm kiếm một chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất dinh dưỡng để có sức khỏe tổng thể, với đặc tính kháng viêm giúp bảo vệ chống lại các bệnh mãn tính.
Chế độ ăn DASH đặc biệt có lợi cho những người bị huyết áp cao hoặc có tiền sử gia đình bị tăng huyết áp, nhất là các sắc tộc có khuynh hướng di truyền rõ rệt đối với bệnh tăng huyết áp.
Còn đối với chế độ ăn MIND, chuyên gia dinh dưỡng Ruz Gatica cho biết:
“Chế độ ăn MIND được thiết kế để bảo vệ chống lại sự suy giảm nhận thức và chứng mất trí nhớ. Mặc dù nó hỗ trợ sức khỏe tim mạch do có nguồn gốc từ chế độ ăn Địa Trung Hải và DASH, nhưng nó đặc biệt phù hợp với những người có tiền sử gia đình bị suy giảm nhận thức hoặc chứng mất trí nhớ.”
Hãy kỳ vọng thực tế về chế độ ăn kiêng của bạn
Cho dù bạn áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh dựa trên thực vật nào để tốt cho não bộ thì cũng cần lưu ý rằng, không có chế độ ăn kiêng nào thực sự “phòng ngừa” có thể ngăn bạn phát triển chứng mất trí nhớ hoặc các rối loạn nhận thức khác, theo bà McCabe.
Thực phẩm chỉ là một yếu tố trong số nhiều yếu tố, bao gồm di truyền, tập thể dục, béo phì... ảnh hưởng đến sức khỏe và nhận thức của não.
Vì vậy, bà McCabe khuyên mọi người nên áp dụng một kế hoạch lối sống tổng thể bao gồm ăn uống lành mạnh, tập thể dục và duy trì kết nối xã hội để giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ hoặc trì hoãn tốc độ suy giảm nhận thức.
“Thực sự không có gì đảm bảo rằng chúng ta có thể làm bất cứ điều gì để ngăn ngừa hoàn toàn chứng mất trí nhớ. Nhưng có bằng chứng cho thấy rằng tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh.”
Khi đã lựa chọn được chế độ ăn mà bạn muốn tuân theo, điều quan trọng là làm thế nào để chuyển đổi sang cách ăn uống đó. Chuyên gia dinh dưỡng Thi Lucy gợi ý một mẹo đơn giản:
"Mọi người có thể bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ, từ những điều dễ trước. Khi đã quen với những thay đổi đó thì tiếp tục điều chỉnh dần dần cách ăn uống theo hướng lành mạnh hơn."
